Telegram bước vào cuộc chiến AI: Mạng Cocoon có gì đặc biệt?

Ngày 1/12/2025, Pavel Durov - nhà sáng lập Telegram thông báo ra mắt mạng AI Cocoon trong sự kiện Blockchain Life. Vậy Cocoon là gì? Dự án này hoạt động như thế nào?

linhnt

Published 2 days ago

8 min read

Cocoon là gì?

Cocoon là mạng lưới tính toán AI phi tập trung do Telegram phát triển, vận hành trên blockchain TON (The Open Network). Tên gọi Cocoon được viết tắt từ Confidential Compute Open Network, phản ánh mục tiêu xây dựng một hạ tầng xử lý AI bảo mật dựa trên mô hình thị trường GPU phân tán. Trong hệ thống này, người sở hữu GPU có thể cho thuê công suất tính toán để xử lý các yêu cầu AI và nhận phần thưởng bằng token TON.

Dự án được Pavel Durov - nhà sáng lập Telegram công bố và ra mắt chính thức ngày 1/12/2025 tại sự kiện Blockchain Life 2025 ở Dubai. Telegram cũng là khách hàng đầu tiên của Cocoon, sử dụng mạng lưới này để xử lý các truy vấn AI riêng tư cho hơn một tỷ người dùng, đồng thời hỗ trợ mở rộng hạ tầng trên phạm vi toàn cầu.

Cách hoạt động của Cocoon

Cocoon được xây dựng để giải quyết hai điểm yếu cố hữu của các nhà cung cấp dịch vụ AI tập trung như Amazon hay Microsoft: chi phí cao do phụ thuộc tầng trung gian và rủi ro lộ dữ liệu khi xử lý trên máy chủ tập trung.

Để khắc phục điều này, Cocoon sử dụng công nghệ Trusted Execution Environments (TEE), hiện dựa trên Intel TDX, kết hợp với cơ chế RA-TLS để bảo vệ toàn bộ quá trình xử lý. Nhờ đó, dữ liệu đầu vào và phản hồi của mô hình chỉ hiển thị cho người gửi yêu cầu; ngay cả worker hay proxy cũng không thể đọc được.

Sau khi ra mắt, mạng lưới đã xử lý các yêu cầu inference đầu tiên từ người dùng thực tế và người sở hữu GPU bắt đầu nhận thưởng bằng TON thông qua cơ chế thanh toán tự động trên chain.

Cốt lõi của Cocoon là mô hình ba lớp: client - proxy - worker.

Client: là các ứng dụng hoặc nhà phát triển gửi yêu cầu xử lý mô hình AI. Mỗi yêu cầu được gửi qua kết nối RA-TLS bảo mật kèm khoản thanh toán tạm ứng và client phải xác thực thông tin attestation của proxy thông qua hợp đồng gốc trên TON để đảm bảo proxy hoạt động đúng chuẩn.
Proxy đóng vai trò điều phối: chọn worker phù hợp dựa trên loại mô hình, tải hiện tại và điểm uy tín, sau đó chuyển yêu cầu đến worker và quản lý phần thanh toán, đồng thời nhận một khoản hoa hồng nhỏ. Ở phiên bản hiện tại, proxy do đội ngũ Cocoon vận hành; giai đoạn tiếp theo sẽ mở cho cộng đồng tham gia.
Worker là những người cung cấp GPU. Máy của họ chạy trong môi trường TEE, xử lý yêu cầu của mô hình AI và gửi kết quả trả lại cho proxy, đồng thời nhận thanh toán được ghi nhận trên hợp đồng thông minh của TON.

Quá trình khởi động GPU phải trải qua bước xác thực để đảm bảo môi trường TEE hoạt động đúng chuẩn. Toàn bộ thông tin trao đổi đều được mã hóa đầu cuối, và cơ chế attestation được kiểm tra tại từng điểm kết nối để bảo đảm tính toàn vẹn hệ thống.

Trên nền kiến trúc này, Cocoon còn tích hợp nhiều cơ chế hỗ trợ quan trọng: hệ thống danh tiếng để đánh giá hiệu suất của worker (thời gian phản hồi, tỷ lệ thành công), khả năng chạy các mô hình lớn như DeepSeek, Qwen hoặc nhiều loại LLM thông qua vLLM, thanh toán tự động bằng TON cho người cung cấp GPU, và lớp kết nối trực tiếp với Telegram để triển khai các tính năng AI bảo mật cho hơn một tỷ người dùng.

Tổng thể hệ thống được tổ chức theo dạng: nhiều client ở đầu vào, một số lượng proxy vừa phải (khoảng 10-100) và mạng lưới worker quy mô lớn ở phía cuối (có thể lên đến hàng nghìn GPU).

Cách tham gia Cocoon

Người sở hữu GPU có thể tham gia Cocoon với vai trò worker, tức là cung cấp tài nguyên tính toán cho mạng lưới. Việc đăng ký tương đối đơn giản: cài đặt bộ cài Cocoon, cấu hình thông số phần cứng như số lượng GPU, chủng loại (ví dụ H200), dung lượng bộ nhớ và độ ổn định hoạt động.

GPU cần hỗ trợ môi trường TEE để bảo đảm yêu cầu bảo mật của hệ thống. Sau đó, worker liên hệ trực tiếp với đội ngũ Cocoon thông qua kênh Telegram @cocoon để được kích hoạt và bắt đầu nhận phần thưởng TON từ các yêu cầu xử lý AI.

Nhà phát triển có nhu cầu sử dụng hạ tầng của Cocoon đóng vai trò client. Họ cần cung cấp thông tin về loại mô hình muốn triển khai (chẳng hạn DeepSeek), số lượng truy vấn dự kiến mỗi ngày và kích thước dữ liệu đầu vào - đầu ra. Sau đó, client tích hợp thư viện của Cocoon để gửi yêu cầu inference trực tiếp tới mạng lưới. Toàn bộ quá trình diễn ra qua giao thức bảo mật và thanh toán tự động trên TON.

Roadmap phát triển Cocoon

Cocoon được giới thiệu lần đầu tại sự kiện Blockchain Life 2025 vào tháng 10/2025, đánh dấu bước đi chính thức của Telegram trong việc xây dựng hạ tầng tính toán AI phi tập trung trên TON.

Ngay sau công bố, đội ngũ mở đăng ký cho cả nhóm cung cấp GPU và nhà phát triển kể từ tháng 11. Đến ngày 1/12/2025, mạng lưới vận hành phiên bản trực tiếp, xử lý những yêu cầu AI đầu tiên trong môi trường TEE và bắt đầu phân phối phần thưởng TON cho worker.

Lộ trình phát triển của Cocoon được chia thành ba giai đoạn.

Trong ngắn hạn, dự án ưu tiên mở rộng năng lực xử lý, bao gồm việc tăng nguồn GPU từ cộng đồng và thu hút thêm nhóm phát triển có nhu cầu triển khai mô hình.
Ở trung hạn, Cocoon dự kiến chuyển quyền quản trị root contract trên TON sang một DAO để loại bỏ sự phụ thuộc vào đội ngũ vận hành ban đầu và hướng tới mô hình phi tập trung hoàn chỉnh.
Về dài hạn, dự án đặt mục tiêu tích hợp sâu hơn vào Telegram, triển khai các chức năng AI bảo mật trực tiếp trong nền tảng, đồng thời mở quyền vận hành proxy cho cộng đồng và hỗ trợ thêm nhiều mô hình AI cũng như các chuẩn TEE khác, không giới hạn ở Intel TDX.

Đội ngũ phát triển Cocoon

Cocoon được phát triển dưới sự dẫn dắt của Telegram, với Pavel Durov là gương mặt đại diện cho định hướng sản phẩm và chiến lược công bố. Dù đội ngũ kỹ thuật phía sau không được tiết lộ chi tiết, dự án nhấn mạnh rằng phần lớn quá trình phát triển dựa trên nguồn lực của cộng đồng TON và mô hình mã nguồn mở, cho phép bất kỳ bên thứ ba nào kiểm tra, xác thực và đóng góp vào hạ tầng tính toán bảo mật của mạng lưới.

Ở góc độ đối tác, Cocoon có sự kết nối chặt chẽ với TON Foundation, đơn vị chịu trách nhiệm điều phối hạ tầng blockchain mà dự án vận hành. Telegram hiện là khách hàng đầu tiên và lớn nhất, sử dụng Cocoon để triển khai các tính năng AI bảo mật cho hệ sinh thái hơn một tỷ người dùng.

Bên cạnh đó, mạng lưới cũng nhận được sự quan tâm từ các cộng đồng DePIN như Bittensor (TAO), dù định vị của Cocoon khác biệt khi tập trung vào xử lý AI riêng tư trong môi trường TEE, thay vì chạy theo hướng tối ưu sức mạnh mạng lưới toàn cầu như các dự án hạ tầng tính toán khác.

Dự án tương tự

Naoris Protocol: Giao thức DePIN được xây dựng để tận dụng blockchain và AI để xây dựng một mạng lưới phi tập trung, đảm bảo tính bảo mật và minh bạch cho thiết bị điện tử thông thường.
LayerEdge: Giao thức tận dụng công nghệ Zero-Knowledge (ZK) và BitVM để giảm phí giao dịch cho các blockchain layer 2 trên Bitcoin, đồng thời tăng khả năng mở rộng của mạng lưới.