TRUMP, MELANIA, CAR, LIBRA: Giờ "rug pull" của tổng thống

Mỹ, Trung Phi, Argentina. Ai tiếp?

LIBRA (Argentina)

Đầu năm 2025, thị trường crypto chứng kiến một sự kiện vô tiền khoáng hậu: Tổng thống các nước đua nhau quảng bá và phát hành memecoin. Nước đi mới nhất trong trào lưu memecoin nguyên thủ quốc gia này là LIBRA của Tổng thống Argentina.

Ngày 15/2/2025, Javier Milei - Tổng thống Argentina công bố ra mắt meme coin LIBRA trên tài khoản X chính thức. Milei tuyên bố mục tiêu của LIBRA là hỗ trợ kinh tế Argentina, thu hút đầu tư và cung cấp vốn cho doanh nghiệp.

Thông báo này ngay lập tức bị đặt nghi vấn về tính xác thực, thậm chí người ta cho rằng tài khoản X của Tổng thống Milei bị tấn công. Tuy nhiên, sau khi nhiều chính trị gia Argentina lên tiếng xác nhận, các nhà đầu tư đổ xô mua LIBRA. Chỉ trong vài phút, vốn hóa thị trường của LIBRA đạt khoảng 4.6 tỷ USD, đỉnh điểm chạm mốc 5 tỷ USD.

Giữa lúc thị trường đang hưng phấn, giới phân tích on-chain nhanh chóng phát hiện hàng loạt tín hiệu đáng báo động: tên miền website dự án chỉ vừa được đăng ký vài giờ trước khi ra mắt, thời hạn đăng ký ngắn, trạng thái tên miền hạn chế…

Chưa dừng lại, LIBRA bộc lộ rõ dấu hiệu nhận diện điển hình của một dự án rug pull: không whitepaper, tokenomics hay cơ chế bảo vệ nhà đầu tư. Chỉ có website “mì ăn liền” với lời kêu gọi "mỹ miều": Gây quỹ cho các dự án nhỏ để thúc đẩy kinh tế Argentina.

Tại thời điểm viết bài, tổng vốn hóa dự án đã giảm mạnh, còn hơn 100 triệu USD.

CAR (Trung Phi)

Trước đó không lâu, Faustin-Archange Touadéra - Tổng thống Cộng hòa Trung Phi cũng bước vào đường đua memecoin với CAR. Sau ra mắt, giá trị CAR tăng mạnh, vốn hóa thị trường nhanh chóng đạt 900 triệu USD chỉ sau vài giờ.

Thoạt đầu, tỷ lệ phân bổ tokenomics của CAR có vẻ hợp lý: 35% nguồn cung cho phát triển quốc gia, 25% cho đội ngũ, 20.7% cho thanh khoản, 10% cho từ thiện và 9.3% dành cho cộng đồng. Phân tích on-chain từ Bubblemaps cũng trùng khớp với công bố.

Tuy nhiên, "tảng băng chìm" có nhiều điều hơn thế. Website của CAR đăng ký tên miền chỉ 3 ngày trước khi dự án ra mắt, hiện đã bị đình chỉ cùng với tài khoản X. Ngoài ra, bài đăng về sự kiện ra mắt CAR được viết bằng tiếng Anh, thay vì tiếng Pháp/tiếng Sango (ngôn ngữ chính thức của Cộng hòa Trung Phi) và có dấu hiệu của deepfake.

Sau đó, giá CAR lao dốc không phanh. Sau khi đạt đỉnh ở 897 triệu USD, vốn hóa thị trường của CAR đã giảm 87% trong vòng 11 giờ, dao động ở mức 125 triệu USD. Tại thời điểm viết bài, con số này chỉ còn 17 triệu USD.

TRUMP & MELANIA (Mỹ)

Không thể không kể đến Tổng thổng Mỹ và gia đình - bên đã nổ phát súng đầu tiên khai hoả phong trào "tổng thống rug pull".

Sáng ngày 18/1/2025, tài khoản X và Truth Social của Donald Trump - Tổng thống Mỹ, thông báo ra mắt memecoin TRUMP. Ngay lập tức, giá TRUMP tăng hơn 2,100% chỉ trong 24 giờ. Trong khi TRUMP chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, memecoin MELANIA do vợ Trump ra mắt xuất hiện, đẩy tổng vốn hóa thị trường của dự án lên gần 2 tỷ USD.

Tuy nhiên, dữ liệu on-chain đã chỉ ra dấu hiệu bất thường. Theo Bubblemaps, 80% tổng cung TRUMP do một ví duy nhất nắm giữ, trong khi đó 90% tổng cung MELANIA thuộc quyền sở hữu của các ví cá voi.

Tại thời điểm viết bài, tổng vốn hóa thị trường của TRUMP và MELANIA lần lượt ở mức 3 tỷ USD và 200 triệu USD. Con số này đã giảm mạnh so với thời điểm cao nhất là 13 tỷ USD và 2 tỷ USD.

Đọc thêm: Cơn sốt TRUMP - MELANIA memecoin và sự "cả tin" của thị trường

Mưu đồ chính trị hay trục lợi có tổ chức?

Memecoin của các tổng thống liên tục xuất hiện và đều sở hữu đặc điểm: giá tăng mạnh sau đó giảm liên tục, khiến nhiều nhà đầu tư thua lỗ. Trước tình hình này, các nhà phân tích on-chain nhập cuộc điều tra và phát hiện mối liên hệ giữa LIBRA và một loạt memecoin đáng ngờ khác, bao gồm MELANIA.

Theo dữ liệu từ Bubblemaps, địa chỉ ví P5tb4 ghi nhận lợi nhuận 2.4 triệu USD từ hoạt động "sniping" token MELANIA, sau đó chuyển số tiền này sang stablecoin USDC thông qua giao thức cross-chain CCTP, và đích đến cuối cùng là ví 0xcEA. Đáng chú ý, 0xcEA được xác nhận là địa chỉ liên kết trực tiếp với nhà sáng tạo token MELANIA.

Kịch bản lặp lại với LIBRA. Địa chỉ 0xcEA tiếp tục đóng vai trò hỗ trợ tài chính cho nhà khởi tạo LIBRA (DEfcyK), đồng thời thực hiện các giao dịch front-run thông qua mạng lưới ví liên kết, mang về lợi nhuận 6 triệu USD. Chưa dừng lại, nhóm phát triển LIBRA còn bị cáo buộc rút 87 triệu USD từ pool thanh khoản, đẩy nhanh quá trình sụp đổ giá token.

Các ví này còn có mối liên kết với hàng loạt dự án memecoin như TRUST, KACY, VIBES - làm dấy lên lo ngại về một nhóm đối tượng mượn danh nguyên thủ quốc gia để thao túng hàng loạt token trong thời gian dài.

Không dừng lại ở dữ liệu on-chain, ngày 16/2, Chaofan Shou - nhà sáng lập dự án Solayer, cáo buộc nhà tạo lập thị trường (market maker) của LIBRA có trụ sở tại Delhi liên quan mật thiết đến memecoin MELANIA.

Thông tin từ các địa chỉ ví do Shou cung cấp cho thấy dấu hiệu của một tổ chức điều hành đồng thời hai dự án, làm tăng lo ngại về khả năng phối hợp giao dịch nội gián. Shou còn liên kết nhóm LIBRA với các token khác như ENRON và OGME, chỉ ra sự tương đồng trong cách thức kiểm soát giá.

Đáng chú ý, Shou đã dựng lên sơ đồ chi tiết về mạng lưới quan hệ và thế lực đứng sau sự ra đời của nhiều memecoin. Sơ đồ này hé lộ danh tính các cá nhân bị nghi vấn, bao gồm một người Việt Nam, ba người Trung Quốc hoặc Hồng Kông, và một thành viên thuộc quốc tịch khác, trong đó có người được cho là nhà sáng lập KIP Protocol.

Theo thông tin do Shou thu thập, nhóm này được cho là đứng sau hàng loạt dự án tiền mã hóa khét tiếng như MELANIA, ENRON HOOD, JET và OG.FUN, và đã thực hiện rửa hơn 15 triệu USD thông qua các nền tảng như SideShift.ai và Fixed Float.

Trước những cáo buộc nghiêm trọng, KIP Protocol - tổ chức có liên quan đến LIBRA, đã lên tiếng bác bỏ. Julian Peh - CEO của KIP, khẳng định tính minh bạch của các quỹ trên blockchain và cho rằng KIP không kiểm soát việc phát hành token, và chuyển trách nhiệm cho Kelsier - nhà tạo lập thị trường của dự án.

Trước áp lực dư luận, Tổng thống Milei đã xóa bài đăng quảng bá LIBRA và lên tiếng khẳng định không có bất kỳ liên hệ nào với token này. Ông nói mình chỉ đơn thuần ủng hộ doanh nghiệp tư nhân.

Tuy nhiên, chính phủ Argentina đã chính thức khởi động cuộc điều tra về memecoin LIBRA. Argentina chỉ đạo Văn phòng Chống Tham nhũng (OA) và thành lập lực lượng điều tra đặc biệt để làm rõ nghi vấn thao túng thị trường và hành vi sai phạm của các cá nhân, tổ chức liên quan, bao gồm cả thành viên chính phủ.

Tổng thống rug pull: "Bình mới rượu cũ"

Về bản chất, memecoin không có giá trị sử dụng nội tại, chủ yếu phụ thuộc vào đồng thuận và niềm tin cộng đồng. Do đó, khai thác yếu tố chính trị để quảng bá và huy động vốn cho các dự án memecoin - dù với mục đích gì, vẫn bị giới phân tích nhìn nhận là hình thức đầu cơ thuần túy.

Giới quản lý và nhà phê bình cho rằng những memecoin này là chiêu trò marketing lợi dụng tầm ảnh hưởng của nhân vật nổi tiếng để trục lợi cá nhân. Hành động này làm gia tăng lo ngại về xung đột lợi ích và sự suy giảm niềm tin vào tính minh bạch của thị trường.

Hệ quả trước mắt là sự bùng nổ của hơn 700 dự án “ăn theo” với chung một ticker để đánh lừa nhà đầu tư không tìm hiểu kỹ. Ngoài ra, vào ngày 5/2, tài khoản X của Mahathir Mohamad - cựu Thủ tướng Malaysia, đã trở thành mục tiêu tấn công để quảng bá một token lừa đảo. Công ty bảo mật blockchain Slow Mist đã truy vết hoạt động của nhóm tạo ra token này, xác định có liên quan đến các tổ chức tội phạm.

Thậm chí, một số đối tượng lừa đảo còn mạo danh quan chức chính phủ để thông báo phát hành token. Điển hình, ngày 10/2, một tài khoản giả mạo Mohamed Muizzu - Tổng thống Maldives, để quảng bá token. Tài khoản này sau đó bị X phát hiện và đình chỉ.

Trước tình hình trên, các nhà lập pháp và chuyên gia trong ngành đồng loạt lên tiếng, kêu gọi các cơ quan quản lý lập khung pháp lý chặt chẽ hơn để giám sát và kiểm soát thị trường memecoin, nhằm giảm thiểu nguy cơ tổn hại tài chính cho nhà đầu tư.

Dan Hughes - đại diện công ty tiền mã hóa Radix, nhấn mạnh việc chính trị gia và người nổi tiếng phát hành memecoin có thể làm suy yếu những mặt tích cực của crypto.

"Xu hướng phát hành token dựa trên sự ủng hộ của người nổi tiếng, đặc biệt từ các nhân vật chính trị, có nguy cơ tạo ra tiền lệ xấu trong thị trường crypto", ông nhận định. "Trong môi trường này, ảnh hưởng cá nhân và khả năng thao túng thanh khoản có thể lấn át hoàn toàn giá trị nội tại của dự án".

Ở chiều ngược lại, Jeff Dorman từ quỹ đầu tư Arca cho rằng memecoin chính trị có thể mở ra hướng đi mới cho thị trường: "Token TRUMP đã gửi tín hiệu mạnh mẽ đến doanh nghiệp, thành phố, trường đại học và thương hiệu cá nhân: rằng tiền mã hóa có thể được tận dụng để huy động vốn và tương tác cộng đồng hiệu quả".

Bất chấp các quan điểm trái chiều, không thể phủ nhận rằng phần lớn nhà đầu tư tham gia các dự án memecoin chính trị kể trên đều thua lỗ lớn.

Câu hỏi đặt ra là: Liệu đây chỉ là một giai đoạn nhất thời của thị trường, hay một hình thức nâng cấp của rug pull, với người chơi là các tổng thống?