Nghi vấn 'băng nhóm' của Peter Thiel có thể là Satoshi Nakamoto
Hai năm về trước, cụ thể vào tháng 10/2021, tỷ phú doanh nhân Peter Thiel cho biết ông từng gặp gỡ cá nhân hoặc tổ chức được cho là chủ sở hữu “bút danh” Satoshi Nakamoto. “Nếu tôi biết địa chỉ của Satoshi, chính quyền các nước sẽ tóm ông ấy” Thiel úp mở trên truyền thông vào thời điểm đó.
Cụ thể, ông cho biết đã gặp mặt trực tiếp “Satoshi” tại một sự kiện mang tên hội nghị Financial Cryptography (Crypto Tài chính) tổ chức tại Anguilla, một quốc đảo nhỏ thuộc Anh ở biển Caribê, cách đây 23 năm.
Câu chuyện này lẽ ra đã chìm sâu vào quên lãng, nếu gần đây không xuất hiện một lời “tiên tri” rằng giá của Bitcoin sẽ tăng lên mốc 1 triệu đô la Mỹ. Và người đưa ra lời “tiên tri” này không ai khác chính là Balaji Srinivasan - một người bạn lâu năm thân cận của chính Thiel.
Trang Protos bình luận, khả năng rất lớn Thiel thật sự quen biết Satoshi. Suy cho cùng, Thiel hoạt động trong cùng ngành với tất cả những người này, từ làm việc chung với Elon Musk, gặp gỡ nhà sáng lập của E-Gold, trở thành một thành viên của nhóm “PayPal Mafia” (cách gọi nhóm sáng lập đầu tiên của PayPal), kết giao bằng hữu cùng Srinivasan lẫn nhà sáng lập của tờ tạp chí đầu tiên về Bitcoin, Vitalik Buterin.
Nhưng vấn đề là: Những sợi dây liên kết này luồn sâu tới đâu? Và khả năng Thiel thật sự biết nhân dạng của Satoshi cao đến mức nào?
Peter Thiel và E-Gold
Tại một hội nghị khác tổ chức tại Miami năm 2021, Thiel nói với đám đông khán giả rằng ông đã biết Satoshi có thể là ai. “Giả thuyết tạm thời của tôi về nhân dạng của Satoshi là Satoshi hôm đấy có mặt trên bãi biển ở Anguilla,” ông nói.
“Tôi gặp họ trên bãi biển ở Anguilla vào tháng 2/2000. Chúng tôi đang bắt tay làm một cuộc cách mạng chống lại các ngân hàng trung ương các nước… Chúng tôi muốn biến PayPal tương thích với E-Gold và làm nổ tung mọi ngân hàng trung ương trên đời.”
Trong suốt hội nghị Financial Cryptography của năm 2000 đó, Thiel đã gặp gỡ những nhà sáng lập của E-Gold. Vào thời điểm đó, ông vẫn đang làm việc cho PayPal (được ông đồng sáng lập). Ông bày tỏ thích thú với ý tưởng tích hợp E-Gold vào với PayPal. Tuy nhiên, E-Gold bị khai tử vào năm 2007 khi bộ Tư pháp Mỹ đóng cửa dự án này và bắt giữ những nhà sáng lập của nó vì chuyển tiền không đăng ký. Quá trình sụp đổ và tịch thu tài sản của E-Gold kéo dài thêm bảy năm nữa mới dứt.
Dù thế nào, hội nghị Financial Cryptography là một trong những sự kiện có thời gian kéo dài lâu nhất của cộng đồng crypto. Các nhà nghiên cứu đến từ sự kiện này hẳn đã “gieo” cho nhân vật mang tên Nakamoto này rất nhiều ý tưởng cho Bitcoin với những bài luận mang nhan đề như Electronics Cash - Technology Will Denationalise Money hoặc Efficient Electronic Cash with Restricted Privacy.
Thiel tin rằng Satoshi thật sự đã có mặt trên bãi biển ở Anguilla ngày hôm đó, và nghe được những bài học về thất bại của E-Gold. Thiel cũng tin rằng Satoshi đã học được tầm quan trọng của tính ẩn danh (đến ngày hôm nay, Satoshi vẫn được cho là tỉ phú ẩn danh nhất thế giới).
Ngoài ra, Thiel còn tin rằng Satoshi đã hiểu được mức độ dễ tổn thương của một doanh nghiệp tổ chức chuyên nghiệp trong trường hợp bị chính phủ tịch thu hoặc buộc đóng cửa. Satoshi đã rất cẩn trọng khi chọn dùng giấy phép mã nguồn mở của MIT để làm ra Bitcoin và không bao giờ doanh nghiệp hóa (incorporate) loại crypto này, từ đó đặt nền móng cho thành công lâu dài của đồng tiền này.
Peter Thiel và “băng mafia PayPal”
Sự tham gia của Thiel vào thế giới Bitcoin có từ những năm 1990, khi cộng đồng crypto thất vọng với ngành ngân hàng. Đó cũng là lúc Thiel cùng những thành viên của “băng mafia PayPal” - một cái tên nổi lên đầu những năm 2000 và được đăng lên bìa tạp chí Fortune vào năm 2007 - đang làm việc cùng nhau trong vài dự án fintech. Hầu hết bạn bè của Thiel đều thu hoạch được những khối tài sản kếch xù nhờ những startup trong suốt bong bóng “dot-com” và những vụ niêm yết lần đầu (IPO) vào đầu những năm 2000.
Chẳng hạn, một thành viên của PayPal Mafia, là Elon Musk thường xuyên được nhắc đến trong vai trò đồng sáng lập PayPal. Cụ thể, Musk giúp thành lập X.com, ban đầu có vai trò như một ngân hàng trực tuyến, rồi sau đó X.com sáp nhập cùng Confinity Inc. của Thiel, một dịch vụ thanh toán di động kiêm crypto. Chính Confinity làm ra PayPal vào năm 1999, một năm trước khi sáp nhập cùng X.com vào năm 2000.
Rồi eBay thâu tóm PayPal vào năm 2002. Musk và Thiel được cho là đường ai nấy đi sau khi nhận phần chia từ thương vụ. Thiel bước vào lĩnh vực đầu tư mạo hiểm và Musk chi phần lớn số tiền cho Tesla, Solar City (sau này cũng do Teslar mua lại), và SpaceX. Tuy nhiên, hai người họ vẫn rất quan tâm đến thanh toán trực tuyến.
Năm 2021, Musk bắt đầu chỉ đạo Tesla thu mua Bitcoin cũng như chấp nhận đây làm hình thức thanh toán bán xe điện. Với tư cách người giàu nhất thế giới vào thời điểm đó, những bước đi này đem lại sự quan tâm đáng kể từ giới truyền thông đối với Bitcoin.
Tất nhiên, Musk nhanh chóng mở rộng mối quan tâm của ông sang những đồng coin thay thế (altcoins) khác như Dogecoin. Lời chỉ trích sau đó của Musk dành cho vấn đề ngốn điện của Bitcoin là một trong những yếu tố dẫn đến quyết định thành lập “Bitcoin Mining Council” (Hội đồng đào Bitcoin) của Michael Saylor nhằm cải chính những lời nhận xét sai lệch và thiếu trung thực về tác động tới môi trường của Bitcoin.
Trong diễn biến khác, một cựu thực tập sinh tại SpaceX thì rêu rao tin đồn rằng Thiel có thể quen biết Satoshi Nakamoto khi “gợi ý” rằng chính Musk là người tạo ra Bitcoin. Người thực tập sinh này dẫn ra những điểm tương đồng trong phong cách viết lách của Satoshi và Musk, bao gồm những từ hoặc cụm từ vô nghĩa, cũng như nhiều bằng chứng mang tính hoàn cảnh khác. Ví dụ, phần mềm tạo ra X.com của Musk và Bitcoin của Satoshi đều được viết bằng ngôn ngữ lập trình C++.
Tuy nhiên, trong bất cứ hoàn cảnh nào, Musk luôn phủ nhận ông là Satoshi.
Lời tuyên bố đánh cược của Balaji Srinivasan
Balaji Srinivasan, dẫu không phải một thành viên chính thức trong băng mafia PayPal, vẫn là một người bạn của đa số thành viên trong đó. Srinivasan trước đó là CTO của Coinbase kiêm giám đốc điều hành tại Andreesssen Horowitz (a16z), một trong những hãng đầu tư mạo hiểm giàu sức ảnh hưởng tại Thung lũng Silicon. Danh mục đầu tư của cá nhân ông cũng bao gồm nhiều loại tài sản số như Bitcoin, Chainlink, Ethereum, và Solana.
Gần đây nhất, Srinivasan lại nổi lên trên các trang báo khi tuyên bố đánh cược rằng giá của một đồng Bitcoin sẽ đạt đỉnh 01 triệu đô la Mỹ. Dù nghe có vẻ hoang đường, nhiều người vẫn đặt lòng tin vào lời tuyên bố này, vì tôn trọng ông đã dự đoán đúng về đại dịch Covid-19 đầu tháng 1.2020.
Srinivasan tất nhiên không phải người đầu tiên đưa ra những dự báo “siêu to khổng lồ” về giá của Bitcoin. John McAfee từng nói đồng tiền này có thể đạt giá 500 ngàn đô la Mỹ vào năm 2020, và James Altucher trong cùng năm đó cũng đưa ra mức dự đoán 01 triệu đô la Mỹ. Tất nhiên cả hai đều dự sai.
Trở lại vấn đề, lời dự báo của Srinivasan liên quan nhiều hơn đến sự lạm phát ngày càng tăng của đồng đô la Mỹ hơn sự tăng giá đơn thuần của Bitcoin. Ông cũng lựa chọn một con số “chẵn” để truyền thông dễ đăng. Satoshi được cho là đã đào được khoảng 01 triệu đô la Mỹ. Nếu giá của một đồng Bitcoin lên đến 01 triệu đô la Mỹ, Satoshi hẳn sẽ trở thành tỉ phú ngàn-tỉ đầu tiên của trần gian.
Đó là trong trường hợp Satoshi thật sự một người duy nhất.
Thành ra, lời tuyên bố cược “mõm” của Srinivasan nhiều khả năng chỉ là một trò lố đánh bóng tên tuổi, tuy nhiên biết đâu ông biết điều gì đó mà chúng ta không biết?
Peter Thiel và hệ thống ngân hàng truyền thống
Bitcoin là lĩnh vực tài chính hoàn toàn mới mà nhiều người hy vọng một ngày nào đó sẽ thay thế được cho ngân hàng truyền thống. Chắc chắn Satoshi Nakamoto luôn xem những vấn đề cố hữu của ngành tài chính như lý do chính để phát minh ra giao thức thanh toán ngang hàng (peer-to-peer) mà không cần sự tham gia của bất cứ bên trung gian được ủy thác nào.
Trong khối đầu tiên (genesis block) của Bitcoin, Satoshi đã in vào đó dòng tít của một bài báo trên tờ Thời báo London như sau: “The Times 03/Jan/2009 Chancellor on brink of second bailout for banks.” như một cách ghi nhớ cuộc khủng hoảng tài chính liên quan đến ngành ngân hàng vào năm 2008.
Và lịch sử thì hay lập lại. Vụ giải cứu ngân hàng Silicon Valley Bank (SVB), Credit Suisse, Signature Bank, và những cái tên khác cũng giống những gì xảy ra năm 2009, chỉ khác biệt ở vài tiểu tiết.
Không ngạc nhiên, những thành viên đầu tiên của cộng đồng Bitcoin như băng mafia PayPal đã rất nhanh nhạy né được thiệt hại của cú “bank-run” (thuật ngữ tài chính chỉ việc một ngân hàng sụp đổ do khách hàng đồng loạt rút tiền). Founders Fund của Thiel được cho đã chuyển được hàng tỉ đô la Mỹ khỏi SVB chỉ vài ngày trước khi nó bị đóng băng.
Ngay trước màn giải cứu do FDIC phối hợp cùng Fed, ban lãnh đạo Founders Fund cùng các công ty trong danh mục đầu tư của họ đã kịp chuyển tiền từ SVB đến nơi an toàn.
Rồi, khi “băng” này lên tiếng bày tỏ quan ngại về SVB, nhiều công ty khác đồng loạt đòi rút tiền. Cuối cùng, SVB hết sạch tiền mặt.
Với “tư cách” là vụ sụp đổ ngân hàng lớn thứ nhì lịch sử đất nước, chính quyền Mỹ xem vụ SVB rất quan trọng về mặt hệ thống, nên họ phải giải cứu người gửi tiền lẫn khoản tiền gửi của họ, dù có bị vượt mức trần 250 ngàn đô la Mỹ của FDIC hay không.
Có nhiều tin đồn không chính thống về việc Founders Fund cố tình làm tồi tệ thêm tình hình tại SVB vì họ có mối thù “ngầm” với ngân hàng này. Thiel phủ nhận thông tin này, nói ông không liên quan tới vụ bank-run của SVB, và khẳng định ông còn giữ 50 triệu đô la Mỹ tiền cá nhân trong ngân hàng này.
Có lẽ đó là lời thật, có lẽ đó là chứng cứ ngoại phạm của Thiel. Số tiền 50 triệu đô la Mỹ thể hiện lòng tin của ông vào SVB là một con số lớn, nhất là khi quy định của FDIC không bảo lãnh cho bất cứ khoản tiền gửi nào lớn hơn 250 ngàn đô la Mỹ cho mỗi tài khoản tiền gửi.
Peter Thiel có quen biết Satoshi Nakamoto không?
Thiel có thể quen biết Satoshi Nakamoto, hoặc ít nhất có tham gia vào cùng một nhóm chơi chung Satoshi kể từ khi đồng sáng lập PayPal. Thiel làm việc cùng Elon Musk, gặp gỡ những nhà sáng lập của E-Gold, bản thân ông cũng là một thành viên của băng mafia PayPal, và ông đánh bạn cùng Balaji Srinivasan cùng nhà sáng lập của tờ tạp chí Bitcoin đầu tiên kiêm đồng Ethereum - Vitalik Buterin.
Một số người không tin vào những lời khẳng định của Thiel. Một số người khác thì viện ra những báo cáo cho thấy Thiel đã bán số Bitcoin của mình. Dù hiện tại có sở hữu nhiều Bitcoin hay không, ông chắc chắn đã là một phần của cộng đồng Financial Cryptography trong những ngày đầu.
Thiel vẫn không ngừng chỉ trích các ngân hàng: Trong hội nghị Bitcoin Miami năm 2022, ông tự tay xé nát những tờ 100 đô la Mỹ trong lúc miệt mài chỉ trích hệ thống ngân hàng, và bày tỏ sự không tin tưởng vào đồng đô la Mỹ. Cụ thể, Thiel gọi Warren Buffett là một phần của “hội bô lão tài chính” như một phần của màn chỉ trích ngành tài chính truyền thống, vì Buffett luôn từ chối đầu tư vào Bitcoin và từng ra tay cứu giúp các ngân hàng lớn.