Alexey Pertsev: Bi kịch của Hacker mũ trắng trong vụ án chấn động crypto

Alexey Pertsev đã trở thành nhân vật chính trong vụ án gây tranh cãi nhất nhất lịch sử ngành công nghiệp crypto. Tháng 5/2024, anh bị kết tội rửa tiền sau khi nền tảng mã nguồn mở Tornado Cash mà anh phát triển bị lợi dụng cho các hoạt động phi pháp.

Dù không trực tiếp tham gia, phán quyết này đã đặt ra câu hỏi quan trọng về trách nhiệm của các nhà phát triển phần mềm đối với cách công nghệ của họ được sử dụng.

Alexey Pertsev - Hacker mũ trắng người Nga

Sinh ra và lớn lên tại Nga, Pertsev đã sớm bộc lộ niềm đam mê công nghệ cùng sự chăm chỉ và tinh thần cầu tiến.

Tốt nghiệp Đại học Hàng hải Quốc gia Vladivostok, cơ sở đào tạo uy tín trong lĩnh vực hàng hải và công nghệ thông tin với chuyên ngành An ninh mạng không chỉ giúp Pertsev trang bị những kiến thức nền tảng về bảo mật, mà còn dẫn anh đến một sự nghiệp đầy thách thức.

Năm 2017, Pertsev gia nhập Digital Security, công ty chuyên kiểm tra an ninh và đánh giá rủi ro hệ thống. Tại đây, anh rèn luyện tư duy của một hacker mũ trắng, thực hiện kiểm tra xâm nhập và phân tích hợp đồng thông minh để phát hiện lỗ hổng bảo mật.

Năm 2018, Pertsev cùng với hai cộng sự Roman Storm và Semenov Roman thành lập PepperSec - một công ty chuyên cung cấp dịch vụ kiểm tra bảo mật cho các hệ thống blockchain, website và ứng dụng di động.

PepperSec nhanh chóng tạo được tiếng vang trong ngành nhờ khả năng phát hiện và vá các lỗ hổng bảo mật nghiêm trọng trước khi chúng có thể bị kẻ xấu lợi dụng. Những kinh nghiệm và thành tựu ban đầu đã đặt nền móng cho bước tiến quan trọng tiếp theo của Pertsev.

“Tornado Cash về bản chất là công cụ dành cho tội phạm”

Năm 2019 đánh dấu một bước ngoặt lớn trong sự nghiệp, khi Pertsev cùng các cộng sự cho ra đời Tornado Cash - giao thức coin mixer trên mạng lưới Ethereum và BNB Chain được thiết kế nhằm bảo vệ quyền riêng tư cho người dùng.

Trong thế giới blockchain, nơi mà mọi giao dịch đều được ghi lại trên sổ cái công khai, Tornado Cash ra đời như một giải pháp nhằm phá vỡ mối liên hệ giữa địa chỉ người gửi và người nhận. Nhờ cơ chế trộn lẫn các giao dịch, công cụ này cho phép người dùng che giấu lịch sử giao dịch, tạo ra một lớp bảo vệ quyền riêng tư quan trọng.

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích thiết thực, tính năng ẩn danh của Tornado Cash cũng là một con dao hai lưỡi, trở thành “thiên đường” cho những hoạt động phi pháp.

Ngay từ đầu, công cụ này đã bị cáo buộc là “vật dụng” lý tưởng cho các hoạt động rửa tiền, che giấu giao dịch bất hợp pháp và tài trợ cho các hoạt động tội phạm. Chính tính chất gây tranh cãi đó đã kéo Pertsev vào cơn bão pháp lý toàn cầu.

Tháng 8/2022, chỉ vài ngày sau khi Bộ Tài chính Hoa Kỳ đưa Tornado Cash vào danh sách đen và cấm công dân Mỹ sử dụng dịch vụ này, Pertsev bị bắt tại Hà Lan với cáo buộc liên quan đến việc tội danh rửa tiền và che giấu tội phạm.

Theo cáo buộc, Alexey Pertsev bị kết tội rửa tiền liên quan đến 1.2 tỷ USD thông qua Tornado Cash, nhưng quy mô thực sự của các giao dịch bất hợp pháp trên nền tảng này có thể lên đến 7 tỷ USD, bao gồm khoản tiền từ các vụ hack và trộm cắp. Trong số đó, 455 triệu USD được cho là có liên quan đến các hoạt động của nhóm hacker Lazarus - một tổ chức khét tiếng đến từ Bắc Triều Tiên.

“Với Tornado Cash, bị cáo đã tạo ra một con đường tắt cho việc tài trợ tội phạm và khủng bố”, tòa án Hà Lan tuyên bố. Nhận định này phản ánh lập luận chính của tòa trong việc kết tội Pertsev, buộc tội anh đã “cố tình làm ngơ”, tiếp tay cho các hoạt động tội phạm.

“Tornado Cash, xét về bản chất và cách thức hoạt động, là một công cụ dành cho tội phạm”, Henrieke Slaar, thẩm phán chủ trì vụ án của Alexey Pertsev tại Hà Lan, tuyên bố.

Phiên tòa xét xử Pertsev diễn ra trong bối cảnh căng thẳng với nhiều ý kiến trái chiều. Công tố viên lập luận rằng Pertsev phải chịu trách nhiệm khi Tornado Cash bị lạm dụng để rửa tiền. Luật sư biện hộ cảnh báo rằng truy tố nhà phát triển vì hành vi người dùng có thể tạo tiền lệ nguy hiểm, đe dọa đổi mới lĩnh vực blockchain.

Tuy nhiên, sau quá trình xét xử, tòa án Hà Lan đã quy Pertsev tội rửa tiền và tuyên án 5 năm 4 tháng tù giam vào 5/2024. Bản án này đã làm dấy lên làn sóng phẫn nộ và tranh cãi gay gắt từ cộng đồng crypto, khi nhiều người cho rằng đây là một sự can thiệp quá mức của pháp luật vào tự do phát triển phần mềm và quyền riêng tư.

Bỏ tù Alexey Pertsev, một “bước thụt lùi” đối với quyền riêng tư

Vitalik Buterin - đồng sáng lập Ethereum - cùng nhiều nhân vật có tầm ảnh hưởng trong cộng đồng đã lên tiếng bảo vệ Alexey Pertsev, coi vụ án của anh như một “bước thụt lùi” đối với quyền riêng tư và sự phát triển của các công cụ mã nguồn mở.

“Đây thực sự là một điều rất đáng buồn, và tôi hy vọng rằng phiên tòa xét xử Roman tại Mỹ sẽ mang lại sự rõ ràng theo hướng tích cực”, Vitalik nói, đồng thời bày tỏ sự ủng hộ đối với nỗ lực bảo vệ quyền riêng tư trong ngành công nghiệp crypto.

Nhiều nỗ lực công khai đã được thực hiện nhằm thu hút sự chú ý đến vụ án và hỗ trợ Alexey Pertsev. Vitalik đã quyên góp hơn 100,000 USD cho quỹ pháp lý của Pertsev, trong khi nhà nghiên cứu về quyền riêng tư Ameen Soleimani ra mắt bộ sưu tập NFT, quyên góp toàn bộ số tiền cho quỹ pháp lý này.

Arbitrum DAO đề xuất tài trợ gần 1.3 triệu USD bằng token ARB để hỗ trợ chi phí pháp lý cho Pertsev và đồng nghiệp Roman Storm. JusticeDAO đã huy động hơn 654 ETH (khoảng 2.3 triệu USD), trong khi đồng sáng lập Paradigm, Matt Huang, cũng quyên góp 1.25 triệu USD để hỗ trợ Roman Storm, người sẽ hầu tòa vào tháng 4 này.

Sự phẫn nộ từ cộng đồng crypto không chỉ giới hạn trong các đóng góp tài chính mà còn lan rộng qua các cuộc biểu tình và vận động công khai. Ngay sau khi Pertsev bị bắt, hơn 50 người đã tập trung tại quảng trường ở Amsterdam để phản đối.

Những phản ứng mạnh từ cộng đồng crypto là minh chứng cho tầm quan trọng của quyền riêng tư cá nhân trong giao dịch tài sản số, đặc biệt trong bối cảnh mà việc giám sát và thu thập dữ liệu ngày càng trở nên phổ biến trong thời đại số.

Đồng thời, đây được xem là hồi chuông cảnh báo về những tác động lâu dài của vụ án, đặc biệt là nguy cơ “bóp nghẹt” sự đổi mới trong lĩnh vực bảo mật blockchain, đặt ra tiền lệ nguy hiểm cho toàn bộ hệ sinh thái mã nguồn mở lẫn thị trường crypto.

“Tự do là vô giá, nhưng tự do của tôi đã phải trả một cái giá đắt”

Ngày 22/1/2025, một tòa án quận tại Texas đã ra phán quyết hủy bỏ lệnh trừng phạt do Bộ Tài chính Mỹ áp đặt lên Tornado Cash vào năm 2022, đánh dấu một chiến thắng quan trọng cho dự án.

Theo đó, tòa án kết luận rằng hợp đồng thông minh không thuộc sở hữu của bất kỳ tổ chức hay chính phủ nào, nên không thể bị trừng phạt theo Đạo luật IEEPA. Với tính chất bất biến và hoạt động độc lập, Tornado Cash không thể bị kiểm soát hay xem là một dịch vụ.

Đặc biệt, sau gần 10 tháng sau khi bị kết án, Pertsev đã được thả khỏi nhà tù Hà Lan vào ngày 7/2/2025. Anh sẽ bị quản thúc tại gia cho đến khi đơn kháng cáo được xử lý hoàn tất.

“Tự do là vô giá, nhưng tự do của tôi đã phải trả một cái giá đắt. Tôi chỉ có thể được quản thúc tại gia nhờ vào sự nỗ lực của các luật sư, những người được trả công từ khoản quyên góp của các bạn”, Pertsev chia sẻ trên X sau khi anh được tự do.

“Cuộc chiến của tôi vẫn chưa kết thúc, và để giành chiến thắng cuối cùng, tôi vẫn cần sự giúp đỡ từ các bạn”, anh tuyên bố thêm.

Vụ án Alexey Pertsev và Tornado Cash đặt ra câu hỏi về trách nhiệm nhà phát triển và ranh giới can thiệp pháp lý vào mã nguồn mở. Khi các bên liên quan tiếp tục tìm kiếm sự cân bằng, trường hợp của Pertsev sẽ là một bài học quan trọng cho ngành công nghiệp crypto.

Đọc thêm: Andean Medjedovic, hacker 22 tuổi "cuỗm" 49 triệu USD từ KyberSwap