Digital Yuan (e-CNY) là gì? Trung Quốc tiến một bước với CBDC

Digital Yuan (e-CNY) là gì?

Digital Yuan (e-CNY) là đồng tiền kỹ thuật số Nhân Dân Tệ do Ngân hàng Trung ương Trung Quốc phát hành. Nó được thiết kế để phục vụ như một phương tiện thanh toán điện tử cho dân cư và doanh nghiệp.

Nếu như BTC và ETH là các tài sản phi tập trung được quản lý bởi cộng đồng thì Digital Yuan được quản lý và giám sát chặt chẽ bởi Chính phủ Trung Quốc. Digital Yuan được lưu trữ trong một tài khoản điện tử và có thể được sử dụng cho các giao dịch trực tuyến và trực tiếp.

Trên thị trường sẽ có 2 thuật ngữ để đề cập đến loại tiền kỹ thuật số này là “Digital Yuan (e-CNY)” và “Digital Renminbi (e-RMB). Chúng có ý nghĩa như sau: 

• Renminbi: tiền tệ chính thức của Trung Quốc
• Yuan: một đơn vị cơ bản của đồng nhân dân tệ; thường được sử dụng như một thuật ngữ chung đề cập đến tiền tệ của Trung Quốc trong kế toán hệ thống kinh tế của đất nước.

Điều này tương tự như USD là đơn vị tiền tệ cơ bản của đồng đô la Mỹ. Vì vậy bạn có thể dùng Digital Yuan hoặc Digital Renminbi để chỉ tiền tệ kỹ thuật số Nhân Dân Tệ.

So sánh Digital Yuan và CBDC

Digital Yuan (e-CNY) là một dạng tiền tệ kỹ thuật số được phát hành bởi Ngân hàng Trung ương Trung Quốc, trong khi CBDC (Central Bank Digital Currency) là thuật ngữ dùng để chỉ tất cả các loại đồng tiền kỹ thuật số được phát hành bởi các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới.

Tuy nhiên, chúng vẫn có một số điểm tương đồng và khác biệt như sau:

• Sở hữu và kiểm soát: Cả Digital Yuan và CBDC đều được sở hữu và kiểm soát bởi ngân hàng trung ương. Tuy nhiên, cách thức phát hành và quản lý của từng quốc gia có thể khác nhau.
• Mục đích sử dụng: Cả Digital Yuan và CBDC đều được thiết kế để đáp ứng nhu cầu thanh toán điện tử của người dùng. Tuy nhiên, mục đích sử dụng của CBDC có thể khác nhau, ví dụ như tăng tính cạnh tranh của nền kinh tế, giảm chi phí, đảm bảo an toàn tài chính...
• Công nghệ sử dụng: Cả Digital Yuan và CBDC đều sử dụng công nghệ blockchain và mã hóa để bảo vệ tính bảo mật và đảm bảo tính toàn vẹn của giao dịch.
• Mức độ phổ biến: Hiện tại, Digital Yuan chỉ có sẵn ở Trung Quốc và đang trong quá trình thử nghiệm, trong khi CBDC vẫn đang được các quốc gia khác phát triển và triển khai trên toàn thế giới.

Như vậy, Digital Yuan là một dạng CBDC, với tính chất đặc trưng và mục đích sử dụng riêng của nó.

Tuy nhiên, tất cả các CBDC đều có mục tiêu chung là tăng cường tính hiệu quả và an toàn của hệ thống thanh toán, cải thiện trải nghiệm người dùng và giảm chi phí cho các giao dịch tài chính.

Lợi ích và hạn chế của Digital Yuan

Vai trò của Digital Yuan

Digital Yuan (tiền tệ kỹ thuật số Nhân Dân Tệ) có nhiều vai trò quan trọng trong nền kinh tế và hệ thống tài chính của Trung Quốc, bao gồm:

• Sự phát triển của Digital Yuan sẽ giúp cho Trung Quốc tăng cường tính cạnh tranh với các đồng tiền kỹ thuật số khác trên thị trường quốc tế.
• Digital Yuan sẽ giúp theo dõi các giao dịch tài chính và tránh được các hoạt động tài chính phi pháp và trốn thuế.
• Digital Yuan sẽ giúp giảm chi phí và tăng hiệu quả trong các giao dịch tài chính, đồng thời giúp giảm tình trạng mất mát tiền mặt và tăng tính tiện lợi cho người dùng.
• Digital Yuan sử dụng công nghệ blockchain và mã hóa để bảo vệ tính bảo mật và đảm bảo tính toàn vẹn của các giao dịch tài chính.
• Tăng cường quản lý tài chính: Digital Yuan sẽ giúp chính phủ Trung Quốc quản lý tài chính tốt hơn và kiểm soát tốt hơn việc luồng tiền tệ trong nền kinh tế.

Tóm lại, Digital Yuan có vai trò quan trọng trong việc tăng cường tính cạnh tranh của Trung Quốc trên thị trường quốc tế, giảm tội phạm tài chính, tăng cường tính bảo mật và đảm bảo tính toàn vẹn của hệ thống thanh toán, tăng cường quản lý tài chính, đồng thời giúp giảm chi phí và tăng hiệu quả trong các giao dịch tài chính.

Hạn chế của Digital Yuan

Mặc dù Digital Yuan đã thu hút được sự quan tâm lớn của giới chuyên môn và người tiêu dùng, nhưng nó vẫn đối mặt với một số hạn chế, trong đó có:

• Tính riêng tư: Digital Yuan cho phép ngân hàng và chính phủ theo dõi các giao dịch tài chính. Việc thu thập thông tin cá nhân có thể làm tăng nguy cơ vi phạm quyền riêng tư và độc quyền.
• Phụ thuộc vào internet: Digital Yuan phụ thuộc vào internet. Những người sống ở các khu vực ít phát triển hơn hoặc không có truy cập internet sẽ gặp khó khăn trong việc sử dụng nó.
• Tính an toàn: Nếu hệ thống thanh toán bị tấn công bởi hacker hoặc lỗ hổng bảo mật, thông tin tài khoản của người dùng có thể bị đánh cắp và bị sử dụng một cách trái phép.
• Tính chấp nhận: Digital Yuan còn đang ở giai đoạn phát triển, nên việc chấp nhận nó như một phương tiện thanh toán chính thức tại nhiều quốc gia vẫn còn là một thách thức. Điều này cũng khiến chúng chưa được chấp nhận chuyển đổi ở các quốc gia khác như tiền giấy.

Lịch sử phát triển của Digital Yuan

Để phát triển đồng tiền kỹ thuật số của quốc gia, Trung Quốc đã bắt đầu nghiên cứu từ năm 2014 với chương trình "Dự án DC/EP" (Digital Currency/Electronic Payment). Dưới đây là một số sự kiện quan trọng trong quá trình phát triển của Digital Yuan theo từng năm:

2014-2016

Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) đã bắt đầu nghiên cứu về tiền kỹ thuật số vào năm 2014 và sau đó bắt đầu thử nghiệm vào năm 2016.

2017

• PBOC thành lập một nhóm làm việc đặc biệt để nghiên cứu tiền kỹ thuật số.
• PBOC đưa ra thông báo về kế hoạch phát triển tiền kỹ thuật số và đề xuất định nghĩa cho nó.

2018

PBOC bắt đầu thử nghiệm tiền kỹ thuật số ở một số thành phố như Shenzhen, Suzhou, Xiong'an và Chengdu.

2019

PBOC công bố rằng nó sẽ tiếp tục thử nghiệm tiền kỹ thuật số ở thị trường tiêu dùng ở các thành phố như Shenzhen, Suzhou, Xiong'an, Chengdu, và thành phố Thâm Quyến.

2020

• PBOC thông báo rằng nó sẽ tiến hành thử nghiệm tiền kỹ thuật số tại các sự kiện lớn như Hội chợ Xuyên lục địa Trung Quốc-ASEAN, Festival mùa xuân Đông Phương (Dongfang Sanchuan) và Trung Quốc Quốc tế Digital Commerce Expo.
• Ngân hàng Trung ương Trung Quốc phát hành phiên bản thử nghiệm đầu tiên của Digital Yuan, cho phép người dân và doanh nghiệp đăng ký để tham gia.

2021

• Digital Yuan được tiếp tục thử nghiệm ở các thành phố khác nhau trong toàn quốc, bao gồm Bắc Kinh, Thượng Hải, Trùng Khánh và Quảng Châu.
• Các tổ chức như hãng tin Reuters, China Securities Journal và các phương tiện truyền thông địa phương đã đăng tải bài viết về việc phát hành của Digital Yuan.
• Tháng 4/2021, PBOC thông báo rằng Digital Yuan sẽ được sử dụng trong Hội chợ Thế giới Tương lai diễn ra tại Thượng Hải.

2022

• Thành phổ Thẩm Quyến trao phiếu mua hàng bằng Digital Yuan với trị giá 30 triệu Nhân Dân Tệ qua Meituan - ứng dụng giao đồ ăn lớn nhất Trung Quốc
• Tháng 10/2022, tổng giá trị thanh toán qua Digital Yuan đã cán mốc 100 tỷ Yuan (khoảng 13.9 triệu USD). Tuy nhiên, con số này vẫn chưa đạt mục tiêu mà PBOC đề ra.
• Digital Yuan được chấp nhận sử dụng ở nhiều công ty lớn của Trung Quốc như Alibaba, JD, Tencent, Meituan, Taobao....
• Đến cuối năm 2023, Digital Yuan đã được thí điểm ở 23 thành phố lớn.

2023

• Trung Quốc lần đầu tiên đưa Nhân dân tệ kỹ thuật số vào Dữ liệu lưu thông tiền mặt, chiếm 0.13% tiền mặt và dự trữ do ngân hàng trung ương nắm giữ.
• Nhân dân tệ kỹ thuật số của Trung Quốc có chức năng hợp đồng thông minh cùng với ứng dụng mới.
• Thành phố của Trung Quốc nhắm mục tiêu 300 tỷ USD giao dịch nhân dân tệ kỹ thuật số vào năm 2023
• Nhân dân tệ kỹ thuật số của Trung Quốc lần đầu tiên được sử dụng để mua chứng khoán.

Mô hình hoạt động của Digital Yuan

Mô hình phát hành và phân phối Digital Yuan

Digital Yuan sẽ có mô hình hoạt động như sau:

• Phát hành: Ngân hàng Trung ương Trung Quốc sẽ phát hành Digital Yuan qua các ngân hàng thương mại. 
• Quản lý: Tất cả các giao dịch bằng Digital Yuan sẽ được ghi lại và quản lý trên blockchain, giúp ngăn chặn các hành vi gian lận và trộm cắp.
• Phân phối: Digital Yuan được phân phối cho người dân thông qua các chương trình khuyến mãi và quà tặng từ chính phủ và các công ty tài chính.
• Tích hợp: Digital Yuan có thể được tích hợp với các hệ thống thanh toán khác, như ví điện tử hoặc thẻ tín dụng.
• Sử dụng: Digital Yuan có thể được sử dụng để mua hàng hóa và dịch vụ tại các cửa hàng, trực tuyến hoặc trực tiếp. Người dùng có thể sử dụng ví điện tử hoặc các ứng dụng trên điện thoại để thực hiện các giao dịch này.

Digital Yuan được thiết kế để cải thiện hệ thống thanh toán truyền thống và đem lại nhiều lợi ích cho người dùng, như giảm thiểu chi phí, tăng tính an toàn và tăng tốc độ giao dịch. Tuy nhiên, việc sử dụng Digital Yuan cũng đặt ra nhiều thách thức và câu hỏi về quyền riêng tư và an ninh thông tin.

Ngân hàng và tổ chức tài chính được phê duyệt

Hiện tại có bảy ngân hàng thương mại đủ điều kiện cung cấp Digital Yuan  là ICBC, Ngân hàng Nông nghiệp Trung Quốc, Ngân hàng Trung Quốc, Ngân hàng Xây dựng Trung Quốc, Ngân hàng Giao thông, Ngân hàng Tiết kiệm Bưu điện Trung Quốc và Ngân hàng thương mại Trung Quốc.

Ngoài ra, có hai tổ chức tài chính khác được phép sử dụng Digital Yuan để làm phương tiện thanh toán là WeBank (WeChat Pay) và MyBank (Alipay).

Đối với người dùng, Digital Yuan được sử dụng qua ứng dụng riêng là Digital Currency Electronic Payment (DCEP), tuy nhiên cũng có thể được tích hợp và sử dụng trên các nền tảng thanh toán phổ biến như Alipay và WeChat Pay. 

Thách thức khi triển khai Digital Yuan

Việc triển khai Digital Yuan đòi hỏi sự hợp tác và cùng nhau hoạt động của nhiều bên, từ các nhà cung cấp dịch vụ thanh toán, ngân hàng, nhà chức trách và người dân. Dưới đây là một số thách thức chính cần được vượt qua để triển khai Digital Yuan thành công:

Trung Quốc cần phải thống nhất các quy định và luật pháp liên quan đến việc phát hành và sử dụng tiền kỹ thuật số để đảm bảo tính hợp lệ và an toàn của giao dịch.
Sự phát triển của Digital Yuan sẽ đặt ra thách thức cho bảo mật và an toàn của giao dịch. Trung Quốc cần đảm bảo rằng tiền kỹ thuật số được bảo vệ chặt chẽ khỏi các cuộc tấn công mạng và các hoạt động gian lận.

Việc triển khai Digital Yuan cũng đòi hỏi sự chấp nhận của người dân, đặc biệt là những người chưa quen sử dụng các dịch vụ thanh toán trực tuyến. Trung Quốc cần phải đưa ra các chương trình giáo dục và thông tin để giới thiệu Digital Yuan đến người dân.

Việc triển khai Digital Yuan đòi hỏi các bước thử nghiệm và chạy thử đầy đủ để đảm bảo tính ổn định và hoạt động đúng cách của hệ thống. 

Một số câu hỏi thường gặp

Digital Yuan có phi tập trung không?

Digital Yuan là một loại tiền tệ kỹ thuật số do Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC) phát hành vì vậy chúng có thể không phi tập trung. Tuy nhiên, việc sử dụng công nghệ blockchain để phát hành và quản lý Digital Yuan có thể giúp chúng trở nên minh bạch hơn.

Digital Yuan sử dụng blockchain gì?

Digital Yuan sử dụng một hệ thống blockchain riêng, được phát triển bởi Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc, còn được gọi là "DCEP" (Digital Currency Electronic Payment). 

Đây không phải là public blockchain như Bitcoin, Ethereum mà cũng không phải là private blockchain của các doanh nghiệp. Nó được xây dựng dựa trên một mô hình hỗn hợp giữa private và public blockchain gọi là hybrid blockchain.

Blockchain của Digital Yuan cho phép Ngân hàng Trung ương theo dõi các giao dịch và kiểm soát việc phát hành tiền kỹ thuật số nhưng vẫn đảm bảo tính minh bạch. Do đó, Digital Yuan không phải là một loại tiền kỹ thuật số hoàn toàn phi tập trung, nhưng vẫn có nhiều tính năng của một hệ thống blockchain.

“Số phận” của tiền giấy khi có thêm Digital Yuan?

Việc phát hành tiền giấy và tiền kỹ thuật số là hai hình thức khác nhau để đại diện cho giá trị của một đồng tiền tệ. Với việc phát hành Digital Yuan, việc sử dụng tiền giấy vẫn sẽ tiếp tục, tuy nhiên, số lượng tiền giấy sẽ giảm dần theo thời gian tùy vào mức độ tiếp nhận công nghệ của người dân.

Như vậy, sự ra đời của Digital Yuan có thể đe dọa đến vị thế của tiền giấy. Tuy nhiên, điều này là sự phát triển cần thiết của một quốc gia để tiết kiệm chi phí hơn, hoạt động hiệu quả hơn.

Cách tra cứu giao dịch trên blockchain explorer của Digital Yuan?

Hiện tại, chính phủ Trung Quốc không công khai blockchain explorer của Digital Yuan cho phép mọi người có thể kiểm tra giao dịch của nhau tương tự public blockchain, vì vậy, đội ngũ Coin98 Insights không tìm thấy trang web explorer của e-CNY.

Tuy nhiên, đối với mỗi người dùng, họ vẫn có thể kiểm tra lịch sử giao dịch của chính bản thân tương tự như tài khoản ngân hàng hoặc các ví điện tử đang hiện hành.

Đã có bao nhiêu nước triển khai CBDC như Digital Yuan?

Trên thế giới đã có nhiều quốc gia chú ý đến CBDC. Tuy nhiên, tình trạng triển khai ở các nước khác nhau và được chia thành 6 nhóm chính:

• Đã sử dụng: Nigeria, Bahamas, Jamaica,...
• Thí điểm: Trung Quốc, Thái Lan, Hong Kong, Nga,...
• Đang phát triển: Canada, UAE, Brazil, Úc, Nhật,...
• Nghiên cứu: Mỹ, Peru, Chile, Mexico,...
• Tạm hoãn: Đan Mạch, Uruguay, Bermuda,...
• Đã hủy: Ecuador, Senegal,...

Đọc thêm: Cuộc đua CBDC của các quốc gia trên thế giới.

Tổng kết

Digital Yuan hay còn gọi là tiền tệ kỹ thuật số quốc gia của Trung Quốc, đang được phát triển và triển khai trong nước. Việc triển khai Digital Yuan đặt ra nhiều thách thức và hạn chế nhưng cũng mang lại nhiều tiềm năng và lợi ích cho người dân, doanh nghiệp và cả chính phủ Trung Quốc. Ngoài Trung Quốc, nhiều quốc gia khác cũng đang nghiên cứu và triển khai tiền tệ kỹ thuật số tương tự.