Muốn chơi phải hiểu luật chơi #1 - Việc quản trị như một loại vốn

Vốn chính là sức mạnh để tổ chức nguồn lực kinh tế trong hệ thống xã hội, là thước đo lợi ích nhận được cho kẻ nắm giữ. Và qua bài viết được lược dịch từ Placeholder Venture, hi vọng mình sẽ cung cấp cho anh em một vài lý giải để thấy được rằng quyền quản trị chính là một loại vốn mới trong mạng lưới tiền kỹ thuật số.

Cùng bắt đầu nào!

[toc]

Quyền lực của vốn nằm ở đâu?

Mọi loại vốn đều cung cấp sự kiểm soát việc phân bổ nguồn lực kinh tế cho một nhóm người, nói cách khác là cấp quyền để quản lý số nguồn lực đó.

Ví dụ: 

• Năng suất lao động ảnh hưởng đến việc hàng hóa và dịch vụ nào được cung cấp trong nền kinh tế (và cuối cùng ảnh hưởng đến việc thu nhập được phân phối như thế nào).
• Vốn chủ sở hữu quyết định cách sử dụng các nguồn lực trong công ty.
• Những loại vốn vô hình như: Chính trị chi phối các quy tắc trong thị trường, xã hội thu hút sự chú ý của con người.

Do đó, người có quyền kiểm soát những nguồn lực quan trọng thì cũng có khả năng sử dụng những nguồn lực đó để thu về lợi ích cho bản thân mình. Vì vậy giá trị vốn sẽ tỉ lệ với giá trị các nguồn lực mà nó chi phối.

Anh em có thể thấy rõ điều này thông qua cổ phiếu. Người nắm giữ càng nhiều sẽ càng có nhiều quyền lực bởi vì cổ phiếu liên kết trực tiếp đến sổ sách và lợi nhuận của công ty.

Còn đối với các loại vốn vô hình sẽ ít rõ ràng hơn bởi vì lúc này chúng không ở dạng tài sản giao dịch được để có thể định giá bởi thị trường. Nhưng chúng ta không thể phủ nhận tầm ảnh hưởng của chúng. Ví dụ đơn giản chính là số lượng tài sản tham nhũng trị giá 3.6 nghìn tỷ đô/năm liên quan đến chính trị, những ngôi sao được món lợi khổng lồ nhờ danh tiếng (một loại vốn “xã hội”).

Điều này liên quan gì đến Crypto?

Anh em nhìn ví dụ dưới ảnh sau: 

2 nhân tố quan trọng khi đánh giá một dự án là:

• Tokenomics: Đại diện cho “quy luật” của hệ thống (cách người sử dụng chi trả chi phí, các thợ đào sẽ được chi trả như thế nào, model nguồn cung token,...)
• Model quản trị: Xác định ai nắm quyền lực để thay đổi luật lệ, ở trong hoàn cảnh nào.

Vốn chính là sức mạnh để tổ chức nguồn lực kinh tế và nó được đại diện trong Crypto thông qua khả năng thay đổi luật lệ bên trong mạng lưới.

Khi sức mạnh đó được chuyển đổi thành dạng token, nó có thể được giao dịch, định giá bởi thị trường. Và những tài nguyên chịu kiểm soát bao gồm:

• Bản thân token (bị kiểm soát bởi tokenomic).
• Tài nguyên được tạo ra (các loại thuật toán đồng thuận, PoS,..).
• Dòng tiền (cơ chế thanh toán, incentive cho thợ đào, người dùng và nhà đầu tư).

=> Khi giá trị của những tài nguyên này tăng, giá trị vốn quản lý chúng cũng sẽ tăng theo.

Lấy Proof of Stake là ví dụ:

Thợ đào được yêu cầu khóa một lượng token để có thể tham gia vào mạng lưới => Lượng tài sản tạo ra từ người dùng sẽ được phân bổ theo tỷ lệ cho thợ đào. Lượng token có thể stake chính là một hình thức vốn đại diện cho năng lực đào và lượng doanh thu được phân bổ. Quan trọng nhất là việc staking chính là cơ chế quản trị quyết định việc doanh thu sẽ được chia sẻ như thế nào giữa các thợ đào. 

=> Khi giá trị doanh thu tăng với nhu cầu, giá trị của các token có thể stake cũng tăng lên.

Ví dụ: 

30% phần thưởng khối của Decred được chia cho người tham gia vào việc stake trên hệ thống và được chia đều theo tỉ lệ DCR mà mỗi người stake. Ngoài ra Decred cũng cho phép những người stake được quyền bỏ phiếu về việc sử dụng pool cộng đồng (trị giá 10% phần thưởng khối). Thế nên yếu tố quản trị đóng vai trò trực tiếp đến lợi ích của những người nắm quyền.

Ảnh dưới thể hiện sự khác biệt giữa việc sử dụng token quản trị như tiền tệ và vốn.

Token tốt sẽ có cả chức năng của cả “utility token” và “Governance token”, vì đó sẽ là sự kết hợp các yếu tố của tiền tệ và vốn ở trên.

Dịch & Edit: Duy Nguyễn