Đồng sáng lập Mysten Labs: "Khi blockchain gặp AI, robot và… không cần Internet"

Upside gặp gỡ Kostas Chalkias trong sự kiện private SuiRL tại Bali cuối tháng 8. Ấn tượng ban đầu với chúng tôi về Co-Founder của Mysten Labs là một người cực kỳ nhiệt huyết, luôn sẵn sàng chia sẻ và truyền cảm hứng về tương lai blockchain.

Từ cuộc trò chuyện với Kostas Chalkias, chúng tôi nhận ra nhà lãnh đạo của Mysten Labs không chỉ nói về blockchain, mà còn có tầm nhìn về AI, robotics và hướng về một tương lai trong đó những công nghệ này có thể hoạt động ngay cả khi không có Internet.

Sui và Aptos: Cùng điểm khởi đầu nhưng không giống nhau như bạn tưởng

Khi nói về Sui, nhiều người thường so sánh nó với Aptos hay thậm chí với Solana. Theo ông, đâu mới là điểm khác biệt cốt lõi?

Kostas Chalkias: “Nếu bạn phải chọn giữa hai nhóm, một nhóm an toàn, quen thuộc; và một nhóm sáng tạo, luôn bùng nổ với ý tưởng mới. Bạn sẽ chọn ai?”, Kostas ngả người ra ghế, mỉm cười, không trả lời ngay và hỏi ngược lại chúng tôi, bằng một giọng nhẹ nhàng nhưng chắc nịch.

Với tôi, câu trả lời rất rõ ràng. Tôi chọn đi cùng nhóm sáng tạo. Nhóm đó chính là những đồng đội tôi từng gắn bó ở Facebook trong dự án Libra. Những người giỏi nhất, thăng tiến nhanh nhất, những người không ngừng tìm kiếm giới hạn mới.

Đó là George với nghiên cứu, Adeniyi phụ trách sản phẩm và chuyển tiền số, Evan lãnh đạo toàn bộ nhóm nghiên cứu, Sam - người tạo ra ngôn ngữ Move, nay là CTO, và tôi với mảng mật mã. Khi tất cả họ rời đi, tôi biết mình phải theo họ.

Nhiều người nhìn từ ngoài sẽ nghĩ Sui và Aptos giống nhau vì cùng gốc rễ Libra. Nhưng sự thật là con đường hoàn toàn khác. Aptos có lựa chọn riêng.

Với Kostas, chính sự tự do ấy mới là điều tạo nên bản sắc Sui: không chỉ nhanh, không chỉ an toàn, mà còn là mảnh đất để nuôi dưỡng những ý tưởng từng tưởng như bất khả thi.

Mysten Labs vs Sui: Vì sao tách thành hai thực thể?

Nhiều người vẫn hay nhầm lẫn giữa Mysten Labs và Sui. Thực tế thì tại sao lại cần tách thành hai thực thể riêng biệt?

Kostas Chalkias: “Hãy tưởng tượng bạn đang cầm trong tay một chiếc máy tính. Để máy đó hoạt động, bạn cần CPU và RAM. Với hệ sinh thái của chúng tôi, Sui chính là CPU và RAM - phần lõi, nơi mọi tính toán, xử lý diễn ra.”

Nhưng chỉ có CPU và RAM thì chưa đủ để bạn làm việc hay sáng tạo. Bạn còn cần ổ cứng để lưu dữ liệu đó chính là Walrus. Bạn cần một sàn giao dịch để mọi thứ kết nối thanh khoản - đó là DeepBook. Bạn cần danh tính, bạn cần bảo mật riêng tư - đó là CNS, Nautilus, Seal.

Và bạn cần một cách để người dùng đăng nhập dễ dàng đó là zkLogin và Passkeys. Tất cả những thứ đó, Mysten Labs chúng tôi xây dựng, giống như một công ty phần mềm thiết kế ra toàn bộ bộ công cụ cho chiếc máy tính ấy.

Đó là lý do Mysten Labs tồn tại. Chúng tôi không phải Sui. Chúng tôi là công ty phần mềm, tạo ra những thành phần cần thiết để Sui trở thành nền tảng đầy đủ.

Và quan trọng hơn hết, Mysten không làm tất cả để giữ cho riêng mình. Chúng tôi chỉ mở đường, xây những viên gạch nền tảng. Sau đó, cộng đồng, các trường đại học, các đội ngũ khác có thể bước vào, dựng nên căn nhà của riêng họ. Đó mới là cách một hệ sinh thái sống động được sinh ra.

Những công nghệ nào làm nên sự khác biệt của Sui?

Ngoài blockchain cốt lõi, Mysten Labs còn xây dựng rất nhiều sản phẩm khác. Theo anh, đâu là những công nghệ nổi bật nhất khiến Sui khác biệt so với phần còn lại?

Kostas Chalkias: "Đầu tiên phải nói đến Walrus - hệ thống lưu trữ phi tập trung. Bạn có thể hình dung Walrus giống như ổ cứng của máy tính. Nhưng không phải ổ cứng bình thường, mà là nơi có thể lưu trữ khối lượng dữ liệu khổng lồ, bền vững, và quan trọng nhất: nó tối ưu cho dữ liệu AI. Khi bạn muốn huấn luyện hay triển khai mô hình AI trên blockchain, Walrus chính là nền tảng để mọi thứ có thể chạy được", Kostas hơi nghiêng người về phía trước, giọng đầy phấn khởi.

Ông dừng lại, rồi chuyển sang một ví dụ gần gũi hơn:

Tiếp theo là Random Beacon. Trên thế giới, ngay cả xổ số quốc gia cũng không thể đảm bảo tính ngẫu nhiên tuyệt đối. Nhưng trên Sui, chúng tôi đã tích hợp randomness trực tiếp vào smart contract.

Bạn có thể chơi roulette hay slot machine chỉ trong một giao dịch, không cần oracle. Mọi thứ minh bạch, ai cũng có thể xác minh. Và đó là lý do một số dự án đã chọn Sui - vì họ có thể dựa vào tính công bằng tuyệt đối.

Thứ ba là zkLogin và Passkeys. Ai cũng quen với việc đăng nhập bằng Google hay Facebook. Chúng tôi tự hỏi: tại sao không mang trải nghiệm đó vào Web3, nhưng không cần trung gian?

Nhờ zero-knowledge proofs, người dùng có thể tạo tài khoản blockchain mà không cần mật khẩu. Bạn thậm chí có thể gửi tiền chỉ bằng một email. Đây là thứ giúp chúng tôi mở cánh cửa blockchain cho hàng triệu người bình thường.

Và tất nhiên, chúng tôi còn có những công cụ cho danh tính và quyền riêng tư như Nautilus và Seal. Mỗi mảnh ghép là một phần trong bức tranh lớn: biến Sui thành nền tảng không chỉ nhanh và an toàn, mà còn đầy đủ để phục vụ người dùng phổ thông.

Trên Sui, bạn có thể chơi roulette trong một giao dịch - không cần oracle.

Khi blockchain gặp AI, robot và… không cần Internet

Anh từng chia sẻ rằng Sui không chỉ dừng lại ở blockchain, mà còn mở rộng sang AI và robotics. Điều này nghe có vẻ như khoa học viễn tưởng. Anh có thể nói rõ hơn không?

Kostas Chalkias: "Nghe thì đúng là hơi như phim, nhưng đó chính là điều chúng tôi đang làm. Chúng tôi đã phát triển những chipset nhỏ có thể giao tiếp trực tiếp với Sui. Điều đó nghĩa là robot có thể gửi và nhận giao dịch, thậm chí… được trả lương bằng SUI. Không chỉ vậy, robot đó còn có thể học hỏi từ dữ liệu lưu trữ trên Walrus, rồi chia sẻ kiến thức với robot khác ở một nhà hàng hay thành phố khác", Kostas nói đầy hào hứng.

Hãy tưởng tượng bạn vào một nhà hàng trong tương lai. Người phục vụ là robot. Sau bữa ăn, bạn có thể tip trực tiếp cho robot đó bằng SUI. Khoản tip không chỉ là tiền, nó còn giúp robot đó học hỏi và cải thiện dịch vụ, rồi chia sẻ kinh nghiệm với những robot khác. Điều này biến blockchain thành hạ tầng cho học hỏi tập thể của máy móc”.

Và chúng tôi còn đi xa hơn thế. Gửi mọi giao dịch lên blockchain đôi khi vẫn có độ trễ, nên chúng tôi tự hỏi: có cách nào để giao dịch mà không cần Internet không? Kết quả là chúng tôi đã làm được

"Nhờ chữ ký số trên blockchain, những tín hiệu đi-về này hoàn toàn đáng tin cậy, không cần đến các giao thức phức tạp như TLS hay HTTPS. Điều đó mở ra một viễn cảnh mới: drone có thể bay, robot có thể hoạt động, thiết bị có thể giao tiếp… ngay cả khi không có Internet", Kostas Chalkias nhấn mạnh, tay ông minh họa như đang vẽ các làn sóng vô hình trong không khí.

Xây hệ sinh thái mở: Mysten chỉ đặt nền móng

Mysten Labs đã tạo ra nhiều sản phẩm nền tảng như Sui, Walrus hay zkLogin. Có người lo ngại rằng khi một công ty làm quá nhiều thứ, hệ sinh thái sẽ kém phi tập trung. Anh nghĩ sao?

Kostas Chalkias: (Khẽ lắc đầu) Đây là một hiểu lầm khá phổ biến. Mysten không làm để giữ tất cả cho riêng mình. Chúng tôi chỉ giống như người đặt nền móng cho một ngôi nhà. Bạn xây phần móng chắc chắn, rồi cộng đồng, startup, trường đại học, những đội ngũ khác sẽ đến và xây tiếp các tầng, các phòng theo cách họ muốn.

Ví dụ, chúng tôi tạo ra zkLogin để chứng minh rằng bạn có thể đăng nhập vào blockchain dễ như vào Google. Nhưng chúng tôi không độc quyền ví zkLogin. Bất kỳ ai cũng có thể phát triển ví riêng dựa trên công nghệ này. Điều tương tự cũng đúng với Walrus, DeepBook hay các công cụ khác. Mysten chỉ mở đường, rồi nhường lại sân chơi cho mọi người.

Vì thế, nói Mysten sở hữu tất cả là không đúng. Chúng tôi chỉ khởi đầu, còn sự đa dạng và phi tập trung sẽ đến từ chính những builder khác. Đó mới là cách hệ sinh thái phát triển bền vững.

Tuyển dụng kiểu “Squid Game” ở Việt Nam

Tôi được biết anh từng tổ chức một hackathon ở Việt Nam để tuyển dụng, thậm chí gọi đó là kiểu “Squid Game”. Vì sao lại chọn cách đặc biệt như vậy?

Kostas Chalkias: “Tôi lớn lên nhờ hackathon. Cả sự nghiệp của tôi bắt đầu từ việc tham gia những cuộc thi lập trình kiểu đó. Tôi từng giành chiến thắng trong các cuộc thi quốc gia ở châu Âu, rồi được Facebook tuyển dụng nhờ hackathon. Với tôi, hackathon không chỉ là cuộc chơi, mà là nơi bạn thể hiện bản thân trong điều kiện áp lực thực sự.” Kostas bật cười, gương mặt ánh lên vẻ hào hứng như thể vừa nhớ lại một kỉ niệm đáng nhớ.

Nhưng tôi cũng thấy một vấn đề. Nhiều hackathon ngày nay biến thành ‘grant farm’, tức là có những đội đến chỉ để lấy tiền tài trợ rồi biến mất, bỏ mặc hệ sinh thái. Đó là lỗi mà nhiều blockchain đã mắc phải: đốt rất nhiều tiền mà không để lại giá trị lâu dài.

Ở đất nước hình chữ S này, tôi đã tổ chức một hackathon và có hơn 100 bạn tham gia. Trong hai ngày, tôi có thể nhìn thấy rõ cách họ triển khai ý tưởng, cách họ làm việc nhóm, cách họ giải quyết vấn đề dưới áp lực thời gian. Kết quả, chúng tôi đã chọn ra 25 người, và đây thực sự là những lập trình viên xuất sắc nhất mà tôi từng gặp.

Đây là một đợt tuyển dụng cực kỳ cạnh tranh và khắc nghiệt. Nhưng kết quả mang lại hoàn toàn xứng đáng, vì những người được chọn đều biết rõ họ sẽ làm việc với ai.

Rồi ông đưa thêm một so sánh, để nhấn mạnh vì sao hackathon quan trọng hơn phỏng vấn truyền thống:

Nếu chỉ phỏng vấn online, với sự hỗ trợ của AI, nhiều ứng viên có thể ‘che giấu’ năng lực thật sự. Nhưng trong hackathon, bạn không thể giấu được. Tôi thấy cách họ viết code, cách họ trao đổi, cách họ đưa sản phẩm ra mắt chỉ trong hai ngày. Đó mới là năng lực thực sự. Và chính tinh thần này dám ‘ra trận’, dám làm đến cùng là điều chúng tôi muốn ở đội ngũ xây dựng Sui.

Ba yếu tố thành công & ba sai lầm chí mạng của founder Web3

Với kinh nghiệm nhiều năm xây dựng sản phẩm trong lĩnh vực blockchain, theo anh, điều gì quyết định thành công của một startup Web3? Và đâu là những sai lầm thường khiến họ thất bại?

Kostas Chalkias: Thứ nhất là sự cam kết tuyệt đối. Nhiều người coi Web3 như công việc tay trái: vừa làm dự án, vừa giữ một công việc khác. Nhưng nhà đầu tư sẽ nhìn thấy ngay. Nếu bạn không toàn tâm toàn ý, họ sẽ chẳng bao giờ đặt niềm tin. Và bản thân bạn cũng sẽ chẳng bao giờ đủ sức để chạy hết đường dài.”

Thứ hai là đội ngũ đa dạng. Một blockchain không thể chỉ có các nhà nghiên cứu học thuật. Bạn cần người giỏi kỹ thuật, nhưng cũng cần người giỏi kinh doanh, và người giỏi tài chính. Ba mảnh ghép đó như ba chân của một chiếc ghế: thiếu một chân, chiếc ghế sẽ đổ.

Và cuối cùng: đừng sợ chia sẻ ý tưởng. Rất nhiều người lo lắng ‘nếu mình nói ra, họ sẽ ăn cắp mất’. Nhưng tin tôi đi, những tập đoàn lớn như Facebook hay Google không thể ngay lập tức copy ý tưởng của bạn vào ngày mai. Để một ý tưởng đi qua 3–4 tầng phê duyệt, mất ít nhất cả năm. Trong khi đó, bạn có thể đã đi rất xa. Chia sẻ ý tưởng giúp bạn thu hút người giỏi, truyền cảm hứng, và quan trọng nhất là khiến ý tưởng sống được.

Ngược lại, ba sai lầm lớn nhất tôi thấy ở nhiều đội Web3 là: một, chỉ làm part-time và thiếu cam kết; hai, leadership thiên lệch, thiếu sự đa dạng trong kỹ năng; và ba, sống trong nỗi sợ bị ‘ăn cắp’ ý tưởng, nên tự cô lập mình. Ba điều này sẽ giết chết bất kỳ dự án nào, cho dù công nghệ có hay đến đâu.

Ông kết lại bằng một nụ cười kiên định: “Trong Web3, công nghệ quan trọng, nhưng con người và cách bạn hành động mới quyết định tất cả.”

Sản phẩm hay phân phối quan trọng hơn?

Nhiều founder tranh luận rằng sản phẩm mới là yếu tố quyết định, trong khi số khác lại cho rằng phân phối quan trọng hơn. Với anh, đâu là đáp án đúng?

Kostas Chalkias: “Thực ra, câu trả lời là: cả hai. Nhưng có một sự thật mà nhiều người bỏ qua, nếu bạn không nghĩ đến phân phối ngay từ khi bắt đầu thiết kế sản phẩm, thì bạn đã sai ngay từ gốc.”

Bạn có thể nghĩ sản phẩm của mình tuyệt vời hơn bất kỳ ai khác. Nhưng thử hỏi: bạn có nghĩ đến việc nó sẽ được phân phối ở những quốc gia khác nhau chưa? Không chỉ ở Việt Nam, Thái Lan hay Úc, mà còn ở Mỹ, châu Âu, châu Phi?

Nếu ngay từ đầu sản phẩm của bạn không được thiết kế để mở rộng toàn cầu, thì nó sẽ nhanh chóng ‘chết yểu’, cho dù bạn có giỏi marketing đến đâu.

Kostas ngả người ra sau, đôi mắt ánh lên sự sắc sảo của một người đã chứng kiến không ít thất bại: “Tất nhiên, đôi khi bạn sẽ thất bại dù có kế hoạch phân phối tốt. Đó là chuyện bình thường. Nhưng thất bại vì không tính đến phân phối từ đầu thì hoàn toàn là lỗi của bạn.

Trong blockchain, tốc độ là sống còn. Cứ 6 tháng lại có một xu hướng mới: từ meme coin đến NFT, từ stablecoin đến ứng dụng tổ chức. Bạn phải giữ được momentum, nhưng cũng đừng xoay trục quá nhanh để rồi đánh mất sự tập trung. Cân bằng được hai điều đó mới là chìa khóa để sống sót.