Shelby: Giao thức lưu trữ hệ Aptos

Shelby là gì?

Shelby là mạng lưới lưu trữ (hot storage) phi tập trung, được phát triển bởi Aptos Labs và Jump Crypto, nhằm cung cấp giải pháp lưu trữ dữ liệu thời gian thực với hiệu suất cao, tương tự các dịch vụ Web2 như AWS S3.

Nền tảng Shelby được thiết kế để phục vụ các ứng dụng Web3 có nhu cầu truy xuất dữ liệu nhanh chóng và liên tục. Không chỉ dừng lại ở việc lưu trữ, Shelby đặt mục tiêu phá vỡ thế độc quyền dữ liệu truyền thống bằng cách mang toàn bộ hạ tầng dữ liệu hiệu suất cao lên on-chain - nơi mà tốc độ, quyền kiểm soát và quyền sở hữu dữ liệu được đảm bảo cho người dùng cuối.

Đọc thêm: Decentralized Storage là gì? Mái nhà của dữ liệu Crypto

Tại thời điểm viết bài, Shelby chưa tiết lộ thông tin tokenomics. Bài viết sẽ cập nhật ngay khi có thông báo.

Mô hình hoạt động của Shelby

Shelby vận hành dựa trên kiến trúc gồm bốn lớp chính, được thiết kế để phối hợp chặt chẽ với nhau nhằm cung cấp dịch vụ lưu trữ dữ liệu phi tập trung có hiệu suất cao, minh bạch và công bằng.

Mỗi lớp trong hệ thống đảm nhiệm một vai trò riêng biệt, từ giao tiếp với người dùng đến xử lý lưu trữ, truyền tải và quản lý logic thông qua blockchain, tạo nên một hạ tầng phi tập trung hoàn chỉnh, không phụ thuộc vào các dịch vụ Web2 truyền thống.

Lớp đầu tiên là Client SDK: Bộ công cụ dành cho nhà phát triển tích hợp trực tiếp vào ứng dụng như nền tảng video hay công cụ AI. SDK đảm nhiệm các thao tác kỹ thuật như chia nhỏ file, mã hóa dữ liệu, thiết lập kênh thanh toán và truyền tải dữ liệu đến hệ thống lưu trữ của Shelby. Với người dùng cuối, mọi thao tác diễn ra ẩn phía sau, họ chỉ sử dụng ứng dụng như bình thường, nhưng với nhà phát triển, SDK là cầu nối then chốt giữa frontend và hệ thống lưu trữ phi tập trung.

Tiếp theo là RPC Node Layer, lớp điều phối trung gian giữa người dùng và các nhà cung cấp lưu trữ. Khi người dùng ghi dữ liệu, RPC nodes sẽ nhận thông tin từ SDK, kiểm tra tính hợp lệ của mã hóa, chia nhỏ file, gửi đến các điểm lưu trữ và ghi metadata lên blockchain. Khi truy xuất dữ liệu, RPC nodes sẽ tìm kiếm, tổng hợp, giải mã các phần dữ liệu theo thời gian thực và truyền về ứng dụng với độ trễ tối thiểu. Đồng thời, lớp này cũng xử lý luồng thanh toán vi mô (micropayments) cho mỗi lượt đọc, được thực hiện off-chain để đảm bảo hiệu suất cao.

Storage Provider Layer là tầng lưu trữ vật lý, nơi các nhà cung cấp (SP – Storage Providers) nắm giữ các phần dữ liệu đã được mã hóa bằng kỹ thuật Erasure Coding. Thay vì lưu cả file, SP chỉ cần giữ một số mảnh đủ để khôi phục dữ liệu gốc khi cần thiết. Các SP liên tục kiểm tra lẫn nhau để chứng minh rằng dữ liệu vẫn được lưu giữ an toàn, minh bạch. Nếu phát hiện hành vi gian lận, hệ thống có thể áp dụng hình phạt trực tiếp thông qua các cơ chế được xác định từ trước.

Cuối cùng, Coordination Layer là lớp điều phối thông minh được triển khai thông qua các smart contract trên blockchain Aptos. Đây là nơi quản lý các cam kết lưu trữ, kết quả kiểm tra dữ liệu, luồng thanh toán vi mô, và thực thi các biện pháp trừng phạt đối với hành vi sai phạm. Toàn bộ quá trình, từ lưu trữ, truy xuất đến thanh toán đều được ghi nhận và xử lý tại đây, đảm bảo tính minh bạch, bền vững và không thể sửa đổi.

Điểm nổi bật của Shelby

Nền tảng Shelby đạt được hiệu suất cao nhờ vào hệ thống node phân tán toàn cầu kết nối qua cấu trúc sợi quang và công nghệ edge caching, cho phép truy cập dữ liệu chỉ trong vài mili giây.

Không chỉ dừng lại ở tốc độ, Shelby còn tích hợp hàng loạt tính năng cao cấp như: định giá theo mức sử dụng thực tế, đọc dữ liệu thông qua token bảo mật, thực thi quyền quản lý nội dung số (Digital Rights Management – DRM), và kiểm soát truy cập bằng các hợp đồng thông minh, tất cả đều vận hành một cách minh bạch và không cần tin cậy lẫn nhau.

Với khả năng chain-agnostic, Shelby có thể tương thích và hoạt động trên nhiều blockchain khác nhau, từ Aptos (là lớp thanh toán mặc định ban đầu) đến Ethereum, Solana và các nền tảng khác.

Theo dự án, việc lựa chọn Aptos giúp Shelby tận dụng các ưu thế như thời gian hoàn tất giao dịch chỉ 600 mili giây, tốc độ xử lý lên tới 30,000 giao dịch mỗi giây và chi phí gas thấp.

Shelby được xây dựng để hỗ trợ đa dạng các trường hợp sử dụng, bao gồm:

• Phát trực tuyến media: Phục vụ các nền tảng video có mô hình trả tiền theo lượt xem (pay-per-view) hoặc phân tầng nội dung cao cấp, đảm bảo truyền tải mượt mà mà không gặp độ trễ từ lưu trữ lạnh.
• Dữ liệu on-chain: Là nguồn dữ liệu nhanh chóng và tin cậy cho các dịch vụ lập chỉ mục (indexer), bản sao chuỗi và các ứng dụng cần truy xuất blockchain theo thời gian thực.
• Thị trường dữ liệu AI: Cho phép truy cập tức thời vào các tập dữ liệu huấn luyện AI, đồng thời giúp đơn giản hoá việc quản lý và kiểm soát phiên bản.
• DePIN và mạng xã hội phi tập trung: Hỗ trợ luồng dữ liệu cảm biến theo thời gian thực và nội dung do người dùng tạo (UGC), phù hợp với các nền tảng mạng xã hội Web3 và các ứng dụng phân tán dựa trên dữ liệu trực tiếp từ thiết bị.

Đội ngũ dự án Shelby

Shelby được phát triển bởi Aptos Labs và Jump Crypto: hai tên tuổi có ảnh hưởng lớn trong lĩnh vực Web3. Trong đó:

• Aptos Labs là đơn vị đứng sau blockchain Aptos. Đội ngũ Aptos bao gồm các kỹ sư kỳ cựu từng làm việc tại Meta (Facebook) và tham gia dự án Diem.
• Jump Crypto: Quỹ đầu tư và công nghệ blockchain của Jump Trading Group - một trong những công ty giao dịch định lượng.