Những nền móng cần thiết đang được xây dựng, thời kỳ của DAO sắp tới?

Cùng tìm hiểu tình hình hiện tại của DAO để xem liệu nhánh này có thể bùng nổ trong tương lai sắp tới.

Duy Nguyen

Published Sep 08 2022

Updated Feb 08 2023

8 min read

Series "State of DeFi" nhằm cung cấp cho người đọc các thông tin tổng quan về tình hình hoạt động và hướng phát triển của các nhóm dự án thuộc các nhánh khác nhau trong DeFi. Chủ đề trong bài viết này sẽ là "State of DAO".

Kiến thức trọng tâm:

DAO đóng vai trò quan trọng trong việc đưa các dự án tới tương lai phi tập trung.
DAO hiện tại có nhiều hạn chế về việc quản trị và mở rộng.
Để giải quyết những hạn chế này yêu cầu sự phát triển của các dự án hạ tầng và công cụ dành cho DAO.

Tổng quan về DAO

Định nghĩa

DAO (Decentralized Autonomous Organization) là tổ chức tự trị phi tập trung. Khác với các tổ chức truyền thống (như Facebook, Google,...), bằng cách ứng dụng các bộ quy tắc được mã hóa bằng code, chúng có thể hoạt động một cách độc lập mà không cần sự can thiệp của con người. Các thành viên trong DAO có thể tiếp cận, kiểm chứng các đề xuất, hành động của tổ chức và họ có thể tham gia vào các quyết định của DAO.

DAO là một chủ đề rất rộng, chúng hiện hữu từ những blockchain, giao thức DeFi áp dụng model quản trị on-chain, cho đến các nhóm áp dụng cơ chế đề xuất và biểu quyết on-chain trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Các loại hình DAO nổi bật trên thị trường

Tuy DAO có thể được phát triển trong nhiều lĩnh vực khác nhau, nhưng nhìn chung ta có thể chia chúng thành hai loại chính:

1. Token-Based DAO

Token- Based DAO là loại hình phổ biến nhất vì token là mạch máu và đang hiện diện ở mọi nơi trong Crypto.

Từ các blockchain như Bitcoin, Ethereum: Miner đảm bảo tính bảo mật cho mạng lưới đổi lại nhận được phần thưởng token.
Cho đến các protocol như Maker DAO, Uniswap, Sushiswap…, token holders có quyền biểu quyết cho các quyết định trong protocol.
Hay là các DAO đầu tư như GCR sẽ chia sẻ quyền lợi với bất kỳ thành viên nào nắm giữ token, tỷ lệ quyền lợi được chia sẻ tỷ lệ thuận với lượng token nắm giữ.

Ưu điểm của model này là khả năng mở rộng (scale) rất tốt khi bất kỳ ai cũng có thể sở hữu token, tuy nhiên lại gặp khó khăn trong việc tận dụng nguồn lực và đi đến những thống nhất chung.

2. Organization (Shared-based DAO)

Organization (Shared-based DAO) đại diện cho một nhóm, tổ chức có chung mục tiêu trong một lĩnh vực nào đó, điển hình như các Ventures DAO tập trung vào việc đầu tư. Các thành viên sẽ dùng shares (cổ phần) để biểu quyết hoạt động của tổ chức.

Ví dụ như The LAO, một VC DAO trong đó những người góp vốn sẽ nhận được tỷ lệ shares tương ứng với vốn góp và sẽ có quyền bỏ phiếu hoặc đưa ra đề xuất để các thành viên khác của The LAO biểu quyết, xem xét có nên đầu tư hay không.

Khác với Token-based DAO khi ai cũng có thể tiếp cận đến token và tham gia DAO, Shared-based DAO có tính permissioned và yêu cầu người tham gia đáp ứng một điều kiện nào đó. Mô hình này có ưu điểm là dễ quản lý và nguồn lực được tập trung, tuy nhiên lại khó để mở rộng.

Lưu ý: Các DAO trong cùng một lĩnh vực hoàn toàn có thể sử dụng model khác nhau. Ví dụ trong lĩnh vực Ventures DAO, The LAO sử dụng Shared-Based model còn Yield Guild Games lại áp dụng model token-based với YGG token.

Tìm hiểu thêm: Phân tích mô hình hoạt động Ventures DAO

Hiện trạng của DAO

Phi tập trung (Decentralized) là một trong những mục tiêu cao nhất mà Crypto hướng tới và DAO là công cụ không thể thiếu để đi tới mục tiêu đó. Tuy nhiên ở thời điểm hiện tại DAO chưa thể hiện được vai trò quan trọng của mình.

Việc quản trị on-chain hiện tại còn sơ sài, các dự án thêm chức năng quản trị hầu hết đều là ở mặt hình thức là dự án cho phép cộng đồng tham gia quyết định tương lai protocol.

Nguyên nhân đầu tiên nằm ở việc phần lớn quyền lực thuộc về một số ít người nắm giữ nhiều token. Với những người dùng bình thường, họ thậm chí còn không vượt được mức tối thiểu để tham gia bỏ phiếu. Ta có thể thấy trường hợp này xảy ra rất thường xuyên trong các DeFi Protocol, khi rất nhiều người dùng bỏ phiếu bầu chọn 1 phương án thì ở khoảng thời gian cuối cùng, một whale sở hữu nhiều token bầu phương án còn lại và bác bỏ lựa chọn của số đông.

Thống kê từ 10 DAO lớn cho thấy có chưa tới 1% holders nhưng nắm giữ 90% quyền bỏ phiếu - Nguồn: **Chainalysis**

Nguyên nhân thứ hai là do hiện tại số lượng người quan tâm đến việc quản trị dự án là chưa nhiều kể cả khi họ nắm giữ token của dự án. Hơn 65% đề xuất được đưa ra hiện tại chỉ tới từ 10% DAO.

Có 50% người dùng chỉ vote một lần và 75% người dùng chỉ vote cho đúng 1 DAO. Kết hợp với xu hướng các dự án DAO lần lượt ra token và thưởng cho người từng đề xuất và bỏ phiếu, ta có thể thấy hầu hết người dùng tham gia quá trình quản trị chỉ nhằm đầu cơ. Các DAO hiện tại vẫn chưa có cách để tìm kiến và giữ chân thành viên trung thành.

Bên cạnh yếu tố quản trị, yếu tố mở rộng DAO cũng là một yếu tố đáng để quan tâm. Với bản chất thị trường Crypto tập trung vào token, các token-based DAO hiện tại đang được chú trọng phát triển hơn so với shared-based DAO.

Tuy nhiên vì sao mô hình này chưa thể mở rộng ở thời điểm hiện tại?

Hiệu suất của các nhóm DAO token hướng tới mục tiêu mở rộng thành viên

Ta có thể lấy ví dụ về các dự án như Yield Guild Game thì gặp vấn đề về việc phân bố tài nguyên và chia sẻ doanh thu, còn BitDAO thì hiện chưa biết làm gì với số tiền khổng lồ mà mình gọi vốn được.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc hiện nay chưa có một framework thích hợp để mở rộng DAO. DAO hiện tại (tạm gọi là Dao 1.0), mọi thứ lộn xộn và chưa phân chia rõ ràng (Vì sao thành viên này phải làm việc khi người khác không cần làm cũng có thể nhận được phần thưởng như nhau?). Điều này dẫn đến sự rối loạn từ công việc cho đến lợi ích và không tạo ra một vòng lặp phát triển cho tổ chức.

Mục tiêu hướng tới của DAO 2.0 sẽ nhắm tới việc mọi thứ được sắp xếp và bổ sung cho nhau. Mọi thứ hoạt động trơn tru với nhau như mô hình công ty truyền thống, nhưng có khả năng mở rộng tuyệt vời khi bất kỳ ai tham gia cũng sẽ có quyền đóng góp trong DAO.

Để hoạt động được trơn tru, công ty đều có một bộ công cụ để hướng dẫn nhân viên và phục vụ các hoạt động trong công ty của mình. DAO cũng tương tự, để đáp ứng nhu cầu công việc, mỗi một DAO sẽ cần những bộ công cụ khác nhau. Điểm khác biệt là vì các hoạt động on-chain, các công cụ đó cũng cần được phát hành on-chain để làm minh bạch hoạt động của thành viên và khiến việc chia sẻ lợi ích được thực hiện đơn giản, rõ ràng hơn.

Hiện tại đã có rất nhiều dự án đang phát triển về mảng hạ tầng và công cụ để hỗ trợ DAO. Ta có thể thấy rằng, khi những mảnh ghép nền tảng này dần được hoàn thiện. Các hoạt động của DAO sẽ ngày càng hoạt động trơn tru và hiệu quả hơn.

Tổng kết

DAO đóng vai trò quan trọng trong việc đưa các dự án tới tương lai phi tập trung. Để làm được điều này yêu cầu sự phát triển của các dự án hạ tầng và công cụ dành cho DAO. Nhánh các dự án tập trung vào hạ tầng cà công cụ dành cho DAO là một nhánh tiềm năng trong tương lai.