Hệ sinh thái AI Agent: Nền móng cho Etherum, Solana thế hệ mới?
Với trọng tâm đặt vào cộng đồng, tính minh bạch trong phân phối token và tốc độ đổi mới về mặt ý tưởng, AI Agent Ecosystem (hệ sinh thái AI Agent) được kỳ vọng sẽ thúc đẩy làn sóng tăng trưởng tiếp theo, tương tự cách các Layer 1 như Ethereum hay Solana đã làm thập kỷ qua.
Giai đoạn 2020-2021, sự bùng nổ của các Layer 1 đã đặt nền móng cho mức độ phổ biến của blockchain. Thời điểm hiện tại, chu kỳ phát triển không ngừng của Web3 đang chuyển trọng tâm từ hạ tầng kỹ thuật sang một dạng hệ sinh thái mới: hệ sinh thái các AI Agent.
Theo dự báo từ Bitwise, token do AI Agent tạo ra sẽ dẫn đầu xu hướng tăng trưởng trong năm 2025. “AI Agent sẽ trở thành công cụ thiết yếu trong việc tối ưu hóa quy trình ra quyết định trong lĩnh vực tài chính, đặc biệt ở môi trường crypto”, Rishabh Goel - CEO của Credgenics chia sẻ.
VC không phải là "người chơi" duy nhất
Một thay đổi đáng chú ý mà hệ sinh thái AI Agent mang lại là sự cải tiến trong cơ chế phân phối token.
Trong chu kỳ bùng nổ các Layer 2 giai đoạn 2022-2023, trọng tâm thường đặt vào việc tối đa hóa TVL với phần lớn nguồn cung token được phân bổ cho các quỹ đầu tư mạo hiểm (VC).
Ngược lại, hệ sinh thái AI Agent ưu tiên tính công bằng, hướng đến cơ chế phân phối token minh bạch, mở rộng hơn nhằm tạo sự cân bằng và thu hút cộng đồng tham gia.
Thông thường, các dự án thường dành 10-30% tổng cung token cho nhà đầu tư mạo hiểm hoặc người tham gia sớm. Mặc dù chiến lược này giúp huy động vốn nhanh chóng, nó tạo sự mất cân đối đáng kể, khiến nhà đầu tư cá nhân đối mặt với rủi ro khi lượng token này được mở khóa và lưu thông ra thị trường.
Ví dụ, các dự án Layer 2 như zkSync và Starknet đã phân bổ khoảng 18% tổng nguồn cung token cho nhà đầu tư ban đầu, làm dấy lên lo ngại về khả năng tập trung hóa và biến động giá sau khi những khoản token này được “giải phóng”.
Với hệ sinh thái AI Agent, sự phụ thuộc này không còn mạnh mẽ như trước. Token được thiết kế để thuộc về cộng đồng với phần lớn nguồn cung được phân phối một cách công bằng. Đội ngũ sáng lập chỉ giữ lại một phần nhỏ (dưới 5%), chủ yếu để khuyến khích sự tham gia và phát triển của họ.
Điển hình như với Virtuals, quyền đồng sở hữu được thực hiện thông qua việc token hóa các AI Agent trong nền tảng. Trong đó, mỗi Agent mới được tạo ra sẽ phát hành một tỷ token, các token này sau đó được ghép cặp với token gốc VIRTUAL (ví dụ cặp AIXBT/VIRTUAL), tạo nên thị trường thanh khoản cho việc sở hữu các AI Agent.
Những người nắm giữ token (được xem là đồng sở hữu các AI Agent này) sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc quản trị, như tham gia các quyết định liên quan đến phát triển, vận hành và nâng cấp dự án trong tương lai.
Ngoài ra, họ còn được chia sẻ lợi nhuận từ hoạt động của các AI Agent. Doanh thu tạo ra sẽ được chuyển vào một “kho bạc” on-chain, sau đó được sử dụng định kỳ để mua lại và đốt token AI Agent – giúp tăng giá trị của các token này theo thời gian.
Một số dự án AI Agent vẫn cung cấp các thỏa thuận cung cấp token thông qua hình thức OTC nhưng thường rất hạn chế và chỉ dành cho các đối tác thực sự cam kết với hệ sinh thái, chẳng hạn DAO hoặc quỹ đầu tư danh tiếng.
Ý tưởng không còn bị “clone”
Hệ sinh thái AI Agent có hướng phát triển khác biệt, vượt khỏi xu hướng “clone” hay “fork” quen thuộc của các giao thức DeFi truyền thống.
Thay vì sao chép ý tưởng, trọng tâm của hệ sinh thái là thúc đẩy đổi mới thực sự. Với sự hỗ trợ từ các AI Agent Framework, việc triển khai các AI Agent mới sẽ diễn ra nhanh chóng, chỉ với vài dòng code. Điển hình như Luna - AI Agent hoạt động trong lĩnh vực giải trí như một KOL, hay ai16z - AI Agent có khả năng đưa ra quyết định đầu tư tự động.
Điều này hiếm xảy ra trong thế giới “tiền” AI Agent - nơi các dự án tiên phong như Uniswap, Aave hay Compound bị clone (đạo nhái) ý tưởng liên tục.
Cách tiếp cận người dùng của hệ sinh thái AI Agent cũng có sự khác biệt. Trong các dự án DeFi truyền thống, người dùng phải chủ động và dành nhiều thời gian hơn để tìm hiểu sản phẩm trước khi đưa ra quyết định đầu tư.
Với hệ sinh thái AI Agent, quy trình này được đảo ngược. Giá trị sản phẩm dự án được trưng bày trước mắt người dùng, kích thích sự tò mò tìm hiểu. Ví dụ, các AI Agent như aixbt cung cấp thông tin "alpha" trực tiếp trên mạng xã hội, đồng thời tích cực tương tác với cộng đồng.
Nếu các Layer 1 trước đây mất nhiều năm để đạt đến đỉnh cao, chu kỳ của hệ sinh thái AI Agent được kỳ vọng ngắn hơn nhiều nhờ sự "tác hợp" giữa crypto và AI.
Đọc thêm: ai16z, Khi "chợ phiên" tự do đối đầu với "thánh đường” kiểm soát