Arc: Bước đi chiến lược của Circle

Circle (công ty đứng sau USDC) vừa giới thiệu Arc – một blockchain mới hướng tới doanh nghiệp và tổ chức tài chính. Động thái này được xem là lời khẳng định tham vọng mở rộng vị thế trong hạ tầng tài chính toàn cầu.

Moswitch

Published 3 days ago

10 min read

Arc là gì?

Arc là một blockchain layer 1 mã nguồn mở, tương thích EVM. Nền tảng được Circle phát triển với trọng tâm chuyên biệt cho stablecoin, đặc biệt là USDC, đồng stablecoin do chính Circle phát hành.

Khác với các blockchain đa dụng, Arc được thiết kế để tối ưu hóa cho những nhu cầu của hệ thống tài chính toàn cầu: tốc độ xử lý cao, độ tin cậy ổn định và khả năng duy trì thanh khoản sâu.

Tầm nhìn dài hạn của Arc là trở thành lớp hạ tầng tài chính trên internet, nơi kết hợp sự an toàn và ổn định vốn có của tài chính truyền thống với tính linh hoạt, khả năng lập trình và hiệu suất của công nghệ blockchain.

Arc giải quyết vấn đề gì?

Trong quá trình vận hành USDC và các sản phẩm thanh toán, Circle nhận thấy hầu hết các blockchain Layer 1/Layer 2 hiện có chưa được tối ưu cho stablecoin ở quy mô doanh nghiệp.

Các hạn chế chính bao gồm: phí gas biến động và khó dự đoán, phụ thuộc vào token gốc có tính biến động để thanh toán phí, thiếu giải pháp quyền riêng tư phù hợp cho giao dịch nhạy cảm, và thanh khoản stablecoin bị phân mảnh trên nhiều chuỗi.

Arc được thiết kế để khắc phục những điểm yếu này, trở thành một blockchain Layer 1 chuyên biệt cho stablecoin. Cách tiếp cận của Arc tập trung vào ba yếu tố kỹ thuật:

USDC làm phí gas gốc (native gas): Giúp chi phí ổn định, dễ dự đoán và loại bỏ rủi ro từ biến động giá token.
Finality tức thì: Phù hợp cho áp lực doanh nghiệp cần xử lý lớn nhanh chóng.
Quyền riêng tư tùy chọn (opt-in privacy): Cho phép bảo mật dữ liệu giao dịch khi cần, nhưng vẫn đáp ứng yêu cầu tuân thủ.
UCFX Engine tích hợp: Hỗ trợ chuyển đổi và thanh toán stablecoin đa loại thông qua cơ chế RFQ on-chain, giải quyết tình trạng thanh khoản bị chia cắt giữa các chuỗi.

Điểm nổi bật của ARC

Sử dụng USDC làm gas fee

Trên hầu hết các chain công khai, người dùng phải giữ một loại token để trả phí. Điều này khiến tổng chi phí thực tế tính theo USD khó dự đoán, vì vừa phụ thuộc vào nhu cầu không gian khối, vừa chịu ảnh hưởng từ biến động giá token. Với doanh nghiệp, đây là rào cản lớn khi lập kế hoạch ngân sách và định giá dịch vụ.

Arc khắc phục bằng cách sử dụng USDC làm tài sản native để trả gas, đồng thời tích hợp cơ chế paymaster cho phép thanh toán phí bằng một số stablecoin hoặc tài sản khác khi cần.

Nhờ đó, chi phí được niêm yết và thu bằng một đồng ổn định, loại bỏ hoàn toàn biến số “dao động giá token gas”. Doanh nghiệp chỉ cần quan tâm đến mức phí cơ sở do Arc quy định, giúp cho việc kế toán, hoạch định ngân sách và định giá sản phẩm minh bạch, chính xác và dễ quản lý hơn.

Về cơ chế tính phí, Arc áp dụng một biến thể của đề xuất EIP-1559. Thay vì để mức “phí cơ sở” (base fee) tự điều chỉnh sau mỗi khối, vốn có thể gây dao động mạnh.

Arc tính phí cơ sở dựa trên trung bình động của mức sử dụng mạng trong một khoảng thời gian nhất định. Ngoài ra, họ sẽ đặt thêm một biên độ giới hạn để triệt tiêu các biến động ngắn hạn bất thường.

Cách làm này giúp mức phí duy trì ổn định, dễ dự đoán, đặc biệt phù hợp cho các ứng dụng và quy trình tài chính ở quy mô doanh nghiệp. Toàn bộ phí thu được trong giai đoạn đầu sẽ được chuyển vào Quỹ Arc Treasury, dùng để hỗ trợ và phát triển hệ sinh thái.

Cơ chế đồng thuận Malachite và finality xác định

Trong nhiều blockchain trên thị trường, finality thường chỉ mang tính xác suất: giao dịch có thể được coi là an toàn sau một số block nhất định nhưng vẫn tồn tại khả năng bị “reorg” trong một khoảng thời gian ngắn.

Với Arc, finality là xác định: khi một block được ít nhất 2/3 validator phê duyệt theo quy trình BFT, giao dịch trong block đó ngay lập tức trở thành bất biến và vĩnh viễn.

Cơ chế này đặc biệt quan trọng cho các hoạt động nhạy cảm như thanh toán tức thì, DvP (Delivery versus Payment) hay xử lý nghĩa vụ pháp lý, nơi doanh nghiệp không thể chấp nhận rủi ro giao dịch bị đảo ngược.

Arc triển khai Malachite, một phiên bản hiệu năng cao của Tendermint BFT, với bộ validator ban đầu theo mô hình PoA (Proof of Authority). Các validator là những tổ chức được cấp phép, có uy tín, phân tán địa lý và đáp ứng tiêu chuẩn vận hành, tuân thủ chặt chẽ. Cách tiếp cận này ưu tiên sự tin cậy, khả năng kiểm toán và tính sẵn sàng cho các ứng dụng ở cấp độ tổ chức.

Về hiệu năng, Malachite cho phép Arc đạt khoảng 3,000 TPS với độ trễ dưới 350 ms trong điều kiện 20 validator phân tán. Khi mở rộng sang 4 khu vực địa lý, mạng có thể đạt tới 10,000 TPS với finality chỉ dưới 100 ms.

Đây là con số khả thi trên hạ tầng phần cứng phổ thông, và Arc vẫn còn dư địa để tối ưu thêm qua các kỹ thuật như multi-proposer, có thể rút ngắn độ trễ xuống khoảng 30%.

Điều này đồng nghĩa với việc hầu hết giao dịch trên Arc sẽ được xử lý trong vòng chưa đến một giây, một tiêu chuẩn phù hợp với yêu cầu khắt khe của doanh nghiệp và định chế tài chính.

Trong lộ trình dài hạn, Arc không dừng ở PoA. Khi mạng trưởng thành, dự án sẽ dần chuyển sang mô hình permissioned-PoS, với bộ xác thực là các tổ chức được chọn, để tăng tính đa dạng, giảm rủi ro tập trung và mở rộng khả năng quản trị.

Quyền riêng tư “opt-in” theo chuẩn doanh nghiệp

Trong lĩnh vực tài chính, nhiều dữ liệu như thanh toán doanh thu, bảng lương hay giao dịch thương mại đều có tính nhạy cảm, không thể để lộ công khai hoàn toàn.

Để tránh rủi ro này, Arc triển khai cơ chế confidential transfers. Với cơ chế này, địa chỉ gửi và nhận vẫn hiển thị công khai để đảm bảo tính minh bạch và khả năng phân tích on-chain, nhưng giá trị giao dịch sẽ được mã hóa.

Doanh nghiệp có thể cung cấp khóa giải mã cho kiểm toán viên, đối tác được ủy quyền hoặc cơ quan quản lý, nhờ đó vừa giữ được tính riêng tư thương mại, vừa tuân thủ các chuẩn như Travel Rule, AML hay KYC khi cần.

Về mặt kỹ thuật, Arc sử dụng Trusted Execution Environments (TEE) làm backend mật mã, giúp xử lý dữ liệu đã mã hóa với hiệu suất cao – phù hợp cho thanh toán ở quy mô doanh nghiệp. Đồng thời, Arc thiết kế kiến trúc dạng pluggable, cho phép trong tương lai có thể tích hợp thêm các công nghệ bảo mật tiên tiến khác như MPC, FHE hoặc ZK khi chúng đạt độ chín sản xuất.

Cần nhấn mạnh rằng quyền riêng tư ở đây không phải ẩn danh tuyệt đối, mà là riêng tư có chọn lựa (opt-in), cân bằng giữa nhu cầu bảo mật thương mại và khả năng kiểm toán minh bạch.

Lộ trình và tích hợp hệ sinh thái

Testnet & ra mắt: Private testnet: sắp khởi động trong vài tuần tới; Public testnet: dự kiến từ tháng 9 đến tháng 12 năm 2025. Mainnet beta: kế hoạch vào năm 2026.

Tích hợp các sản phẩm của Circle: Kết nối với Circle Payments Network (hơn 100 ngân hàng đang onboarding), Cross-Chain Transfer Protocol (CCTP) và Gateway để hỗ trợ bridging nhanh chóng, ứng dụng USYC và token hóa tài sản pháp quy

Một số đánh giá đến từ chuyên gia

Các nhà phân tích tại Bernstein cho rằng Arc nằm trong chiến lược giúp Circle trở thành mạng lưới stablecoin chiếm ưu thế trong dài hạn. Họ vẫn giữ mục tiêu giá cổ phiếu 230 USD, cho rằng thanh khoản mạnh, lợi thế quản lý, cùng hạ tầng thanh toán đã và đang giúp Circle vượt qua cạnh tranh và định vị vững chắc trên thị trường stablecoin toàn cầu.

Một số chuyên gia khác nhìn nhận Arc là một bước đi thiết thực thay vì theo trào lưu DeFi thuần túy:

Mitchell DiRaimondo, Giám đốc Dự án tại Steelwave Digital, phân tích: “Arc không hướng tới DeFi, mà hướng tới một môi trường permissioned, dùng USDC làm gốc, giảm rủi ro và mang lại chi phí ổn định - rất phù hợp cho treasuries, tài sản thật và thanh toán doanh nghiệp”.
Sid Powell, Giám đốc Maple Finance, gọi đây là “một bước đi thực dụng” giúp củng cố hệ sinh thái USDC. Theo ông, Arc có khả năng tạo môi trường đáp ứng các yêu cầu về tốc độ, quy định và thanh khoản cho doanh nghiệp, trong khi duy trì khả năng mở rộng và tương tác với các mạng khác.

Tuy vậy, vẫn có những phản biện quan trọng nhấn mạnh vấn đề phân quyền:

Adam Cochran từ Cinneamhain Ventures cho rằng mặc dù được gọi là “blockchain layer 1 mở”, Arc thực chất hoạt động giống một chain liên hợp với các validator được phê duyệt trước và có thể hủy giao dịch qua "dispute protocol". Điều này đi xa hơn bản chất phi tập trung của blockchain và gần hơn mô hình PayPal kỹ thuật số.
Đồng tình với quan điểm về sự phân mảnh thanh khoản, Kevin Lehtiniitty (CEO của Borderless.xyz) cảnh báo một chuỗi stablecoin mới trong khi nguồn lực vẫn phân tán giữa nhiều chain khác nhau có thể khiến thanh khoản bị chia nhỏ, giảm hiệu quả toàn hệ thống.