Tôi đã làm gì để tự bảo vệ tài sản trước loạt tin xấu từ thị trường

*Bài viết dựa trên chia sẻ của Quang Võ, một nhà đầu tư lâu năm. Dưới góc nhìn người trong ngành, Coin98 Insights vẫn giữ quan điểm trung lập về CEX và DEX, cũng như tin tưởng rằng các sàn CEX lớn như Binance có nỗ lực minh bạch sau những biến cố kiểu FTX. Ở thời điểm này, vẫn còn quá sớm để nói rằng lựa chọn nào là an toàn hơn. Tuy nhiên, dưới góc độ người đầu tư, trong những thời điểm nhạy cảm, việc bảo toàn nguồn vốn của mình sẽ là ưu tiên hàng đầu. 

Long ETH trong khi mọi người short BNB

Năm nay là “năm hạn” của crypto, đặc biệt đối với các sàn CEX, khi đã cận kề cuối năm mà sóng gió vẫn chưa buông tha thị trường. Hết sàn giao dịch lớn thứ hai FTX dính bank run và phá sản đến “người anh cả” Binance bị FUD thiếu tính thanh toán.

Ngày hôm kia (13/12), khi FUD này tràn ngập mạng xã hội, tôi vẫn khá bình thản. Binance là gã khổng lồ trong thị trường đang nắm giữ lượng lớn tài sản của người dùng, và về cơ bản trước giờ họ cũng làm ăn đàng hoàng nên tôi nghĩ sẽ không có gì quá xấu xảy ra. Tất nhiên trong lòng vẫn gợn lên lo lắng là Binance bị "rekt" nhưng không nhiều.

Tuy nhiên, đến chiều thì mọi người bắt đầu ồn ào về chuyện không thể rút tiền từ Binance. Chưa biết thực hư ra sao nhưng thấy mọi người hoảng loạn như vậy tôi cũng quyết định chuyển tài sản từ Binance về, chỉ để lại 1-2% phục vụ long/short. Đây là số tiền nhỏ trên tổng tài sản đang nắm giữ mà tôi nghĩ nếu mất mình cũng sẽ không đến nỗi "dập đầu vào gối" khóc lóc mỗi đêm. 

Tôi cũng là một đứa khá “cơ hội” nên mỗi lần thị trường có biến động dù tốt hay xấu, tôi luôn tìm cách kiếm tiền. Nhìn xung quanh, tôi thấy có những người nghe tin tức tiêu cực về Binance thì quyết định short BNB. Có người bán BNB chuyển sang topcoin như BTC, mà bây giờ an toàn nhất là để BTC trên chính chain Bitcoin. Nhưng nếu BTC dump thì coi như cũng tiêu đời. Cá nhân tôi nghĩ chuyển tài sản thành stablecoin và giữ trên Ethereum là hợp lý nhất. Thế nên trong lúc người người nhà nhà tranh thủ short BNB, tôi lại long ETH, và quả thật ETH đã có biến động tăng trong ngắn hạn.

 

Mọi nẻo đường đều dẫn đến DeFi?

Sau thảm họa FTX và loạt FUD từ Binance, người dùng có thể giảm lòng tin với các sàn CEX. Họ trú ẩn tài sản ở ví non-custodial (ví cho người dùng toàn quyền kiểm soát private key và hoàn toàn chịu trách nhiệm về tài sản của mình) hay trên các nền tảng như Ethereum, thế có phải là “mọi nẻo đường đều dẫn đến DeFi” không? Từ lúc tham gia thị trường thời điểm cuối 2019 đến giờ, tôi luôn phân bổ tài sản của mình theo tỉ lệ 80% giữ trên ví cá nhân và 20% trên sàn CEX. 20% tài sản này dùng để đón lấy những cơ hội kiếm tiền trên sàn, nhưng vào những giai đoạn uptrend tỉ lệ này sẽ có những thay đổi nhất định.

Tuy nhiên, xưa nay tôi luôn dè chừng những sàn giao dịch tập trung vì không biết họ làm gì với tiền mình để trên sàn. Trước khi FTX sụp đổ, tôi đã nghe rất nhiều thông tin về việc SBF, founder của sàn, lấy tiền của người dùng đem đi farm.

Hơn nữa, trong quá khứ những sàn CEX nổi đình đám của thị trường như Mt. Gox cũng từng khiến 650.000 BTC của khách hàng bốc hơi, hay ông trùm tiền điện tử của sàn Quadriga CX đã chết một cách bí ẩn khiến hơn 100.000 người dùng phải lao đao. Một báo cáo gần đây cho thấy sự sụp đổ của nhiều sàn giao dịch tiền điện tử trong thập kỷ qua đã lấy đi vĩnh viễn 1,2 triệu BTC  — gần 6% tổng số BTC — ra khỏi lưu thông.

Thế nên, “not your keys, not your coins”, tiền của mình để trong ví mình tự kiểm soát vẫn an toàn hơn. Tôi không nằm trong thiểu số những người có suy nghĩ đó, bên cạnh ví non-custodial, thời gian gần đây các nền tảng DeFi khác đang trở thành “hàng hot”. 

Trong tháng này, khối lượng giao dịch trên các sàn DEX đã tăng gần 11% lên 62 tỷ USD, theo CryptoCompare. Công ty phân tích Nansen cho biết các giao thức cho vay như Aave và Compound cũng nằm trong số những giao thức có lượng người dùng và giao dịch tăng trưởng mạnh mẽ. 

Tôi nghĩ, sau biến cố của FTX và cú FUD của Binance, người dùng chắc chắn sẽ càng nhận rõ tầm quan trọng của DeFi. Giống như Aishwary Gupta, giám đốc nhân sự DeFi tại Polygon, nói: “Những nền tảng DeFi không thể trở thành nạn nhân của các hoạt động kinh doanh mờ ám vì với họ, ‘code là luật’... Thay vì con người, các nền tảng phi tập trung được vận hành bằng các hợp đồng thông minh minh bạch và có thể kiểm toán, nên không có cách nào để vấn đề tham nhũng hoặc quản lý yếu kém len lỏi vào.”

Sau những giông bão vừa qua trong thị trường, có lẽ các sàn CEX sẽ có sự kiểm soát nghiêm ngặt và trở nên minh bạch hơn, giống như Binance đã bước đầu nỗ lực đưa ra bằng chứng tài sản dự trữ và tăng số tiền trong quỹ bảo hiểm người dùng SAFU lên 1 tỉ USD. Tuy nhiên, một khi DeFi trở nên “đủ lông đủ cánh” thì tôi nghĩ người dùng sẽ có thêm lựa chọn lưu trữ tài sản  thay vì để tiền trên sàn CEX, và bất kỳ hoạt động nào của họ như giao dịch hay cung cấp thanh khoản đều sẽ được ghi lại on-chain trong thời gian thực.

Tôi tin DeFi với các dịch vụ non-custodial sẽ là xu hướng mới của crypto. Elie Azzi, đồng sáng lập và nhà cung cấp cơ sở hạ tầng DeFi VALK, cho rằng sự gia tăng khối lượng DEX có thể là khởi đầu của một xu hướng dài hạn trong tương lai: “So với CEX, các DEX đang đổi mới với tốc độ nhanh hơn nhiều… DEX đang phát triển theo xu hướng tận dụng những tính năng và giao diện người dùng (UI) của CEX và cải thiện logic ở phần back-end, kết hợp với các tính năng độc đáo của riêng mình như non-custodial, giao dịch ngay trên ví trong khi vẫn giữ quyền kiểm soát các private key.”

Hơn nữa, bản thân CZ - người đứng đầu sàn CEX số một trong crypto cũng tuyên bố đầu tư mạnh tay vào DeFi.

Điều lo lắng duy nhất của tôi là có vẻ hệ sinh thái DeFi đang trở thành miếng mồi ngon cho các hacker. Theo Chainalysis, gần 97% tổng số crypto bị đánh cắp trong ba tháng đầu năm 2022 đến từ các giao thức DeFi, con số này trong năm 2021 là 72% và năm 2020 chỉ là 30%.

Tuy nhiên, tôi tin rằng với các bước thẩm định (due diligence) hợp lý và việc giảm thiểu lỗi sai của con người có thể giúp hệ sinh thái non trẻ của DEX trở thành một lựa chọn được ưa thích hơn so với CEX. Ở thời điểm này, vẫn còn quá sớm để nói rằng lựa chọn nào là an toàn hơn.

Xem thêm Tìm hiểu về Due Diligence qua vụ “giải cứu” FTX bất thành của Binance.