Tổng hợp các công cụ DAO để khởi tạo và vận hành tổ chức tự trị

Các công cụ DAO (Dao tools) giúp người dùng khởi tạo và vận hành một tổ chức tự trị phi tập trung (DAO). Trong bối cảnh các tổ chức tập trung gặp nhiều vấn đề về tính minh bạch và lạm quyền, ngày càng nhiều người dùng muốn thành lập hoặc tham gia một DAO phù hợp với bản thân. 

Các công cụ DAO là thành tố không thể thiếu nếu muốn khởi tạo và vận hành một DAO. Bài viết sau đây sẽ liệt kê và phân loại các công cụ DAO trên thị trường hiện nay. Link của từng dự án bạn có thể xem thêm tại đây.

Frameworks

Có rất nhiều dự án làm framework để giúp khởi tạo và vận hành một DAO on-chain, bao gồm: Tally, Colony, DAOstack, Aragon, Syndicate, JigstackDAO, Idavoll.DAO, Upstream và SuperDAO. Tuy nhiên mỗi dự án sẽ có trải nghiệm UI/UX và tính năng khác nhau. 

Ví dụ:

• Tally có safe guard cho phép một nhóm token holders hoàn tác (revoke) giao dịch nếu thấy quyết định của ví multi-sig (đa chữ ký) không phù hợp. 
• Colony có hệ thống danh tiếng giúp tính điểm thành viên, thành viên có thể bị mất điểm nếu đưa ra các quyết định đi ngược lại lợi ích chung của DAO.

• Moloch, nền tảng giúp tạo ra một DAO on-chain, gần đây đã ra mắt tribute DAO, một phiên bản DAO 2.0 với nhiều đột phá. 
• DAOHaus là nền tảng phát triển từ Moloch giúp tạo ra các DAO và cho phép kết nối nhiều tiện ích (extension) khác nhau để tăng trải nghiệm trong DAO. 
• Metropolis là dự án giúp tạo ra các sub-DAO - có thể là một phần của một DAO lớn hơn. Khái niệm trên tương tự việc tạo ra nhiều module nhỏ có thể kết nối với nhau một cách linh hoạt để đạt được hiệu quả cao nhất. 

Contribution/ Reputation

• Rabbit Hole là dự án cho phép người dùng nhận phần thưởng token và điểm kinh nghiệm (XP) khi thực hiện nhiệm vụ trên nền tảng.
• GuildXYZ là dự án cho phép người dùng lấy chứng nhận thành viên khi thực hiện nhiệm vụ trên nền tảng. Khi hoàn thành xong nhiệm vụ, GuildXYZ sẽ tiến hành xác minh và người dùng có thể tham gia vào những nơi (kênh Discord, telegram...) yêu cầu chứng nhận đó.  
• Sourcecred là công cụ (yêu cầu người sử dụng có kiến thức về code) giúp DAO đánh giá và thưởng cho những giá trị được tạo ra. Nói đơn giản là nếu làm việc A sẽ được X điểm, khi đạt đủ điểm thì sẽ được thưởng. 
• Govrn là dự án tương tự Sourcecread. 
• Coordinape là dự án giúp đánh giá và thưởng cho thành viên có đóng góp cũng như thực hiện việc quản lý để xem ai là người tạo ra nhiều giá trị nhất trong DAO. 
• Dework là phiên bản Trello giúp các thành viên trong DAO quản lý công việc. Dự án tích hợp thanh toán bằng crypto, cho phép người đóng góp được thanh toán ngay sau khi hoàn thành một công việc nào đó. 
• Notion là ứng dụng giúp các thành viên trong tổ chức quản lý tài nguyên (tư liệu, nghiên cứu, nguồn thông tin...).
• Charmverse ứng dụng giống với Notion nhưng tích hợp thanh toán bằng crypto, cho phép người đóng góp được thanh toán ngay sau khi hoàn thành một công việc nào đó. Một số dự án có mô hình giống với Charmverse là: Wonder, Clarity. 
• Aikido là dự án cho phép tất cả những người có nhu cầu có thể đăng tải các công việc và phần thưởng liên quan. Những ai hoàn thành công việc có thể gửi và nhận phần thưởng. 
• Poap là dự án cho phép phát hành các huy hiệu (badge) chứng minh cho việc mình đã tham gia một sự kiện nào đó. 
• 101 là dự án cho phép người dùng nhận phần thưởng NFT khi tham gia khóa học và trả lời câu hỏi.

Gọi vốn (Fund Raising) 

• Gitcoin, nền tảng gọi vốn thành công nhất hiện nay, cho phép người dùng đóng góp cho dự án mình yêu thích một cách an toàn. Các dự án sẽ nhận được số tiền tùy theo sự ủng hộ và danh tiếng của mình trong cộng đồng. 
• Ngoài ra còn có một số nền tảng gọi vốn khác như Giveth, Juicebox Protocol, Questbook, DAO DAO, Station. 
• Unlock Protocol là dự án cho phép tạo ra các NFT. Người tạo có thể gọi vốn từ NFT hoặc sử dụng chúng làm phần thưởng cộng đồng. Người sở hữu NFT có thể nhận được các ưu đãi và tham gia vào những nơi yêu cầu sở hữu NFT đó. 
• Mintgate là dự án giúp tạo website một cách nhanh chóng. Người dùng có thể ra mắt bộ sưu tập NFT để gọi vốn. Người sở hữu NFT có thể nhận được các ưu đãi và tham gia vào những nơi yêu cầu sở hữu NFT đó. 
• Fairmint là nền tảng cho phép dự án đưa ra ý tưởng hoặc chi tiết về dự án cộng với tính năng gọi vốn. Cộng đồng có thể đánh giá và góp ý cho dự án và nếu thấy phù hợp thì tiến hành đầu tư.

Thanh toán (Payment)

• Sablier là sản phẩm cho phép tự động triển khai và thực thi các dòng tiền cùng một lúc theo thời gian trên on-chain mà không cần người dùng phải tương tác quá nhiều - gọi tắt là asset streaming. Tiền từ bên thanh toán sẽ được gửi tới người nhận tính theo từng giây, từng phút... tùy vào việc cài đặt. Điều này cho phép người nhận linh hoạt hơn trong việc sử dụng tiền cũng như giúp giảm gánh nặng của việc thanh toán. 
• Các dự án tương tự Sablier bao gồm Superfluid, dự án về asset streaming trên Polygon; Streamflow, dự án về asset streaming trên Solana. 
• Drips là dự án giúp chuyển tiền tự động theo các cách được sắp xếp trước. Người dùng có thể cài đặt để khi tiền từ ví A chuyển sang ví B, ví B có thể tự động tách số tiền nhận được để gửi cho ví C, ví D và tương tự với các ví khác. Drips cũng cho phép tạo ra các bộ sưu tập NFT thành viên để gọi vốn. 
• Parcel là dự án cho phép các thành viên của DAO xin trợ cấp. Nếu được chấp thuận, DAO sẽ hỗ trợ và chuyển phí cho người yêu cầu. Parcel có chức năng multi-send cho nhiều thành viên và các công cụ khác như giới hạn mức chi tiêu của thành viên và dashboard để theo dõi các hoạt động của nhóm.  
• Utopia Labs là một bộ công cụ cho phép DAO tự động thanh toán cho các thành viên, đồng thời cho phép thành viên yêu cầu trợ cấp trong DAO. Utopia Labs cũng hỗ trợ thiết lập vị trí của các thành viên trong tổ chức và phân tích hoạt động chi tiêu của DAO. 

Ra quyết định (Decision making) 

• Gnosis Safe là nền tảng cung cấp dịch vụ đa chữ ký (multi-sig), một ví dụ cơ bản của multi-sig là khi một nhóm 3 thành viên quyết định sử dụng tiền quỹ thì cần 2 thành viên ký chấp thuận việc này. Multi-sig là thành tố quan trọng trong việc ra quyết định của các DAO, cũng như là mảnh ghép quan trọng để bảo vệ tài sản quỹ khỏi việc bị tấn công cục bộ. 
• Snapshot là nền tảng cho phép các thành viên của DAO đưa ra các đề xuất, vote (bỏ phiếu) và thảo luận các đề xuất liên quan đến DAO. 
• Một số dự án tương tự Snapshot là Commonwealth, Boardroom.
• Kleros là nền tảng giải quyết tranh chấp on-chain. 
• Paladin là thị trường cho phép giao dịch quyền vote. Người dùng khi stake token trong Paladin sẽ có thể cho người khác vay để bỏ phiếu cho các quyết định của DAO.
• Swae là công cụ tổng hợp giúp quá trình đưa ra quyết định của DAO diễn ra chính xác và nhanh chóng hơn. 

Quản lý quỹ (Treasury Management)

• Multis là dự án quản lý quỹ cho DAO, thành viên có thể yêu cầu sử dụng một phần quỹ của DAO. 
• Parcel là dự án cho phép thành viên của DAO xin trợ cấp. Nếu được chấp thuận, DAO sẽ hỗ trợ và chuyển phí cho người yêu cầu. Parcel có chức năng multi-send cho nhiều thành viên và các công cụ khác như giới hạn mức chi tiêu của thành viên và dashboard để theo dõi các hoạt động của nhóm.  
• Utopia Labs là một bộ công cụ cho phép DAO tự động thanh toán cho các thành viên đồng thời cho phép thành viên yêu cầu trợ cấp trong DAO. Utopia Labs cũng hỗ trợ thiết lập vị trí của các thành viên trong tổ chức và phân tích hoạt động chi tiêu của DAO. 
• Coinshift là nền tảng giúp quản lý quỹ, cho phép gửi tài sản tới địa chỉ được DAO đồng thuận. Tất cả lịch sử giao dịch sẽ được lưu trữ và trình bày một cách dễ hiểu và dễ tiếp cận trên dashboard Coinshift.
• Liquifi là dự án giúp thiết lập các tuỳ chọn liên quan đến việc trả token (phân bổ token cho các địa chỉ, lịch trả token, cách thức trả token...)
• Hedgey là nền tảng hỗ trợ việc giao dịch token giữa các DAO với nhau (DAO to DAO swap). Hedgey cũng hỗ trợ các thiết lập liên quan đến việc trả token. 
• Enzyme Finance là dự án quản lý tài sản on-chain, phù hợp với mô hình DAO vì giúp đơn giản hóa quá trình đầu tư của DAO. Với mỗi lần thay đổi chiến thuật đầu tư (hôm nay cho vay trên Aave, hôm sau cung cấp thanh khoản trên Uniswap...), người quản lý việc đầu tư không cần phải tạo đề xuất mới mà có thể làm tất cả trên Enzyme Finance. Lịch sử giao dịch và hiệu suất sẽ được trình bày rõ ràng và ai cũng có thể theo dõi thông qua dashboard. 

Phân tích (Analytics)

• Mazury là công cụ đánh giá người dùng Ethereum theo các tiêu chí định sẵn. Các DAO có thể tra cứu hoặc tích hợp dữ liệu của Mazury để chiêu mộ những ứng viên phù hợp với tổ chức. 
• Deepdao là trình duyệt giúp phân tích các dự án DAO. Trình duyệt sẽ tổng hợp các DAO mới, các thông số cơ bản cũng như các thảo luận và đề xuất của DAO. 
• Sobol là công cụ giúp vẽ bản đồ cộng đồng. Những tương tác trong cộng đồng hoặc giữa các thành viên trong tổ chức sẽ được khắc họa trực quan, giúp người khác  nắm được tình hình chung một cách nhanh chóng. Sobol rất phù hợp với những cộng đồng lớn và tổ chức có nhiều thành viên. 
• Openorgs.info là trang tổng hợp thông tin về quỹ dự trữ của các dự án. Chúng ta có thể biết được quy mô về quỹ của một dự án và lượng quỹ có thể được triển khai ở thời điểm hiện tại.  
• Beyond là công cụ giúp phân tích cộng đồng. Dự án sẽ xếp hạng thành viên từ tích cực nhất cho đến ít tích cực nhất, và có thể kèm thêm các tiêu chí đánh giá khác tùy vào nhu cầu của DAO.

Thảo luận (Discussion)

• Telegram là ứng dụng tin nhắn đề cao tính bảo mật. Đây là một trong 5 ứng dụng được tải xuống nhiều nhất thế giới với hơn 700 triệu người dùng thường xuyên và rất được cộng đồng crypto ưa chuộng. 
• Discord là ứng dụng cho phép tất cả mọi người tạo sever và hiệu chỉnh chúng theo ý thích. Điều này giúp tạo ra một không gian để các thành viên có chung sở thích, mục tiêu có thể giao lưu và chia sẻ với nhau. Discord cực kỳ phù hợp với các dự án và DAO muốn tập hợp thành viên của minh. 
• Twitter là mạng xã hội nơi người dùng có thể theo dõi những nội dung mình yêu thích cũng như chia sẻ trạng thái của bản thân. Twitter được cộng đồng crypto ưa chuộng và họ tự gọi mình là CT (Crypto Twitter).
• Bên cạnh các ứng dụng kể trên, hiện cũng có nhiều ứng dụng khác giúp người dùng thảo luận với nhau như hệ sinh thái Lens mới nổi gần đây hoặc Rocketchat... Tuy nhiên hầu hết người dùng vẫn ưa chuộng ba nền tảng chính là Telegram, Discord và Twitter. 

Danh tính (Identity) 

• Ethereum Name Service là dự án cung cấp các tên miền .ETH cho người dùng. Việc sở hữu tên miền .ETH sẽ giúp đơn giản hóa quá trình định danh so với việc dùng địa chỉ ví bao gồm một dãy số ngẫu nhiên. 
• Proof of Humanity là dự án giúp xác minh danh tính nhằm hạn chế khả năng bị Sybil Attack.
• Bright ID là nền tảng tạo ra mạng lưới danh tính người dùng. Người dùng sẽ phải quét mã QR của nhau để xác minh. 

Khác (Others)

• Convise là công cụ giúp phát hành và phân phối token. Người dùng cũng có thể tạo ra các NFT để gọi vốn từ thành viên trong cộng đồng.
• Roll là dự án cho phép phát hành, bán và stake token.
• Collab Land và Grape Protocol là công cụ giúp dự án xác minh một người dùng có đủ điều kiện tham gia dự án hay không.
• Push Protocol là dự án cung cấp dịch vụ thông báo và tin nhắn cho các dapps và ví. Công cụ này rất hữu hiệu cho các hoạt động on-chain, ví dụ thông báo sẽ được gửi về khi có đề xuất mới từ DAO hoặc vị thế đầu tư on-chain của DAO có biến động nào đó.

Kết luận

Ngày càng có nhiều công cụ được phát triển để khởi tạo và vận hành một DAO. Vận dụng đúng công cụ sẽ giúp các DAO trở nên minh bạch và dễ tiếp cận, từ đó thúc đẩy mạnh mẽ tinh thần cống hiến của các thành viên.