Nỗi sợ bỏ lỡ trong crypto và cảnh giới cuối cùng của FOMO
*Đây là series "WordStory" nhằm giải thích các thuật ngữ trong crypto qua những câu chuyện nổi bật.
FOMO: Rolex, túi hiệu và tiền điện tử
Phiên bản thép không gỉ, có giá thấp nhất của Cosmograph Daytona, mẫu Rolex mà diễn viên người Mỹ Paul Newman đã “lăng xê” nổi tiếng, có giá bán lẻ đề xuất là 14,550 USD. Nhưng bạn khó có thể mua một cái rẻ như vậy. Theo WatchCharts, một cơ sở dữ liệu giá dành cho các nhà sưu tập đồng hồ, một chiếc Daytona mẫu hiện tại được bán với giá hơn 40,000 USD trên thị trường thứ cấp.
Không chỉ giá đồng hồ cao cấp đã tăng vọt trong thời đại dịch, trong vài năm qua giá một loạt mặt hàng sưu tập - đồ mỹ nghệ, xe hơi cổ điển, túi xách sang trọng, giày thể thao, truyện tranh và thẻ giao dịch - cũng tăng lên một tầm cao mới không thể chấp nhận được. Bên cạnh đó, không thể không kể đến những khoản đầu tư tiền điện tử.
Tiền điện tử cũng đang được bơm lên bởi cùng một lực lượng thổi phồng thị trường túi hiệu Birkin - rất nhiều tiền đang đổ đi khắp thế giới và nỗi sợ bỏ lỡ thứ gì đó khiến người ta chấp nhận chờ vài năm để mua một chiếc Rolex hay vung vài ngàn USD vào một dự án crypto đáng ngờ.
FOMO là địa ngục đầy ma túy. Bởi vì khi giá tăng và bạn cảm thấy lo sợ bị bỏ lỡ, bạn có thể tự tưởng tượng ra giá trị nội tại của bất cứ thứ gì:
- Đồng hồ đeo tay cơ học là một tuyệt tác của kỹ thuật thu nhỏ, gần như một tác phẩm nghệ thuật với sự phức tạp tinh tế.
- Hoặc: Stablecoin thuật toán là kỳ tích của kỹ thuật fintech, một cách cải tổ ngân hàng và mạng thanh toán kiểu cũ trên blockchain để tạo cơ sở hạ tầng tài chính mở.
Hả? Cái gì cơ? Tôi cũng không biết những điều này nghĩa là gì, nhưng nghe mới ngầu làm sao! Và, quan trọng hơn, những người khác cũng nghĩ chúng thật “ngầu lòi”. FOMO!
FOMO: Bạn ở trong tối và ai đó bật đèn
FOMO (Fear of missing out) được từ điển Merriam-Webster định nghĩa là “nỗi sợ lan tràn rằng người khác có thể có những trải nghiệm đáng giá trong khi mình vắng mặt”. Điều này có nghĩa là mọi người sợ bỏ lỡ cơ hội vì sợ thất bại hoặc đưa ra quyết định sai lầm.
FOMO được nhiều người cho là nguyên nhân dẫn đến sự tăng và giảm nhanh chóng của giá Bitcoin vào năm 2017. Vì sao? FOMO có thể khiến mọi người hành động bốc đồng. Nếu bạn sợ bỏ lỡ cơ hội, nhiều khả năng bạn sẽ đưa ra những quyết định mạo hiểm vì nỗi sợ này sẽ đè nặng khả năng phán đoán của bạn.
FOMO có thể được so sánh với khi bạn ở trong phòng tối và ai đó bật đèn. Vì bạn không biết có gì nằm trong phòng trước đó, bạn sợ thứ gì đó có thể nhảy xổ vào mình khi đèn bật lên.
Các nhà tâm lý học đã chứng minh rằng một khi nỗi sợ của bạn được giải tỏa, chúng sẽ trở nên ít đáng sợ hơn hoặc thậm chí biến mất. Đây là lý do FOMO là một cảm xúc cực kì mạnh mẽ - mọi người phản ứng với luồng thông tin đột ngột và quên rằng mình có thể sợ hãi mà không cần lý do thực sự.
FOMO có thể dẫn đến những hệ quả nghiêm trọng trong thị trường tiền điện tử, vì nó khiến mọi người đưa ra quyết định bốc đồng dựa trên nỗi sợ bỏ lỡ, dẫn đến sự biến động khi người ta mua nhanh mà bán cũng nhanh.
Tạo “Idiot Coin” thử độ FOMO của thị trường
FOMO có nhiều cấp độ trải nghiệm, nhưng cảnh giới cuối cùng của nó có lẽ thuộc về một người tự bỏ tiền túi tạo “Idiot Coin” để thử độ FOMO của thị trường. Người đó là nhà báo David Segal của tờ The New York Times.
Satoshi Nakamoto xuất chúng đã dành hàng năm trời xây dựng Bitcoin, nhưng hiện tại bạn có thể cho ra đời một “scam coin” dễ như đặt đồ ăn trên mạng, David nói. Toàn bộ quy trình được tự động hóa và nhanh chóng: đặt tên nó là gì, tạo ra bao nhiêu coin… - tất cả là tuỳ bạn.
Và như thế, tháng 5/2021, David tạo ra đồng tiền điện tử của riêng mình. Anh làm điều này qua một cuộc gọi Zoom với Dan Arreola - một người đàn ông 36 tuổi ở Đài Loan. Người này đã đăng một bài hướng dẫn trên YouTube về cách tạo và quảng bá “scam coin”. Video có hơn 240,000 lượt xem.
“Giá rẻ nhất để tạo một token là 8 USD,” ông ta nói với David.
Đó là nếu bạn sử dụng một trang web dành cho những người hiểu biết về công nghệ. Với những người mới, có Cointool.
“Sau một vài phút điều chỉnh và khoảng 300 USD phí, tôi nhấn một nút. Ngay lập tức, 21 triệu đồng coin đã được đúc,” David kể. “Tôi đặt tên cho chúng là Idiot Coins.”
Theo David, cái tên là một trong những dấu hiệu đầu tiên cảnh báo những nhà đầu tư “không nên mua” đồng coin này.
“Tôi thực sự không muốn đồng coin tăng giá. Tôi muốn nó thất bại ngoạn mục,” anh nói.
Mối bận tâm chính của người sáng lập coin scam là làm thế nào để marketing - nghệ thuật thuyết phục mọi người rằng đồng coin có thể làm giàu cho tất cả người mua. Trên mạng có hẳn một quyển sách hướng dẫn PR cho coin scam đầy màu sắc, David chỉ việc sao chép lại với một chút thay đổi.
Sau đó, anh thuê một nhà thiết kế web xây dựng trang web Idiot Coin, trong mục “Làm thế nào để mua coin”, anh viết: “Bước 1. Đừng mua Idiot Coin.”
Trong mục “Gặp gỡ nhóm sáng lập”, David đăng hình một chú chó sục bò, trang web cũng có “White Paper”. Thường thì các trang web dự án sẽ đưa ra lý do mà thế giới và các nhà đầu tư cần đồng tiền này, còn trang web của David kêu gọi mọi người tẩy chay nó.
Tuy nhiên, David vẫn muốn khám phá các mánh khoé quảng cáo trong nghề làm scam coin - tất cả đều được tạo điều kiện bởi một loạt trang web và nhà cung cấp tự do.
“Đầu tiên, tôi làm cho nó có vẻ như một loạt nhà đầu tư đã mua Idiot Coin, một mưu mẹo được thực hiện dễ dàng bởi Cointool,” anh kể.
Nút “Tạo ví hàng loạt” trên trang web ngay lập tức tạo ra 100 ví tiền điện tử, mỗi ví có 12 cụm từ bảo mật riêng. Với khoảng 70 USD, David đặt 100 Idiot Coin vào mỗi ví.
“Không có cách nào để biết những chiếc ví đó được tạo bởi chính người đã làm ra đồng tiền này,” anh nói.
Giờ đến lúc David cần quảng cáo “dự án” với những người mua tiền điện tử. Thông qua một trang web có tên Collabstr, anh thuê một TikToker nghệ danh Malki Means King có 5 triệu người theo dõi để đăng một video tôn vinh Idiot Coin.
Cuối cùng, anh đăng một thông báo trên CryptoMoonShots, một trang Reddit để công bố những đồng coin mới ra đời. Thông thường trong thông báo, người tạo coin sẽ dự đoán về quỹ đạo bay lên mặt trăng (go to the moon) của đồng tiền mình tạo ra, còn David thì:
“Chắc chắc không ‘go to the moon’, có khi còn không nhấc được 1cm khỏi mặt đất.”
Để đảm bảo thông báo được nhiều người thấy, David đã mua 100 “upvote” Reddit trên một trang web có tên Soar.
“Nói chung, đồng coin và sự huyên náo nhân tạo của nó có giá tổng cộng khoảng 1,000 USD,” anh nói.
Y boong giờ đã định, vào ngày 2/7/2021, thông báo CryptoMoonShots đã xuất hiện, Malki đã đăng TikTok, mọi thứ đi vào hoạt động. David ngồi im và hy vọng vào điều tồi tệ nhất. Mau chóng một người bình luận dưới phần thông báo:
“Bộ phim Bollywood yêu thích nhất mọi thời đại của tôi là 3 Idiots. Vì vậy, tôi sẽ mua 3 đồng Idiot Coin.”
Tuy nhiên, với màn marketing lạ đời, không có gì nhiều xảy ra với “dự án”.
“Bốn người, hoặc bot - rất khó để nói - đã mua tổng cộng 73 Idiot Coin,” David kể. “Đó là một vụ phá sản hoàn toàn, thật may mắn.”
Không ai bị tổn hại về tài chính, nhưng cộng đồng khoảng 300 người trên kênh Telegram của Idiot Coin có vẻ thất vọng.
“Nhiều người đã bối rối. Những người khác nghe như thành viên của một bầy chiên đang tuyệt vọng tìm kiếm một nhà thuyết giáo. Họ muốn nghe phúc âm về sự giàu sang sắp xảy ra,” David nói.
“Tại sao anh lại bi quan về đồng tiền này,” một người tên Dylan hỏi.
David làm những người này thất vọng bằng cách từ chối hứa họ sẽ trở nên giàu có.
“Chúng tôi có nên mua hay không!” Pro Developer_1 hỏi.
“Không,” David trả lời.
“OMG,” Geogae Mike viết. “Tôi có vào nhầm nhóm không trời?”
Lời kết
Mục đích David bỏ tiền và công sức để tạo Idiot Coin là để chứng minh việc khai sinh một đồng coin lởm không gì khó, không đòi hỏi chuyên môn và gần như không có sự giám sát của pháp luật. Nếu được marketing theo một cách khác, đánh mạnh vào sự FOMO của nhà đầu tư, có thể “dự án” Idiot Coin đã có một kết cục khác.
Nỗi sợ bỏ lỡ, giấc mơ về sự giàu có tức thì đã có từ lâu kể từ khi thế giới phát minh ra tiền. Chỉ có nguồn gốc tài sản là thay đổi. Vàng, hoa tulip và chứng khoán có thế chấp đều đã trở thành phương tiện đầu tư của những nhà đầu tư FOMO. Và bây giờ là tiền điện tử.