Chỉ mất 23 giây để tạo ra một memecoin và điều chúng ta cần suy ngẫm

Trong bối cảnh memecoin đang là từ khóa “hot” nhất của cộng đồng đầu tư crypto, chủ một tài khoản Twitter đã công bố đoạn video ghi lại quá trình người này tạo ra memecoin từ A đến Z, với tổng thời lượng chỉ 27 giây đồng hồ.

Cụ thể, nghệ sĩ kỹ thuật số Johnny Shankman, người có tài khoản Twitter mang tên whitelights.eth đã đăng một đoạn clip ghi lại theo thời gian thực cảnh người này tạo ra và triển khai lên mạng lưới Ethereum đồng token mang tên “EASY_MONEY” trong chưa đầy 27 giây đồng hồ. Ít ngày sau, kỷ lục này bị xô đổ bởi người khác, khi anh này tạo ra memecoin mới chỉ chưa đến 23 giây đồng hồ.

Loại clip này còn được gọi là “speed run”, chỉ việc một game thủ quay lại video ghi theo thời gian thực cảnh họ hoàn thành một màn hoặc cả một trò chơi nhanh nhất có thể.

Để làm điều này, Shankman dùng Contracts Wizard, được phát triển bởi hãng an ninh crypto OpenZeppelin. Công cụ Contracts Wizard được thiết kế với giao diện đơn giản và dễ dùng, cho phép bất cứ ai cũng có thể tạo ra một đồng coin theo tiêu chuẩn ERC-20 chỉ bằng vài cú nhấp chuột. Trên giao diện công cụ, người dùng có thể tùy ý thêm hoặc bớt những tính năng cho đồng token của họ, chẳng hạn mintable (tương thích ERC-20 kèm tính năng bổ sung), burnable (khả năng có thể “đốt bỏ”, như memecoin Pepe cũng có tính năng này) hay snapshot…

Sau khi đồng token “EASY_MONEY” (EZ) được tạo ra, Shankman tiếp tục dùng ứng dụng Remix để thiết lập smart contracts cho memecoin này và triển khai trên mạng lưới testnet của Ethereum.

Trong phần bình luận bên dưới video, Shankman nhấn mạnh mục đích làm ra token này chỉ nhằm phục vụ “giáo dục”, và EASY_MONEY sẽ chỉ nằm trên testnet của Ethereum và không phải memecoin phục vụ nhu cầu đầu tư của bất cứ ai.

Chưa hết, chỉ trong chưa đầy 24 giờ đồng hồ sau khi đoạn video được đăng tải, tài khoản Twitter mang tên “@0xdiid” còn phá kỷ lục của Shankman khi tạo ra đồng token mang tên “lol” chỉ trong vỏn vẹn 22.45 giây, nhờ lược bỏ một vài tính năng trong quá trình tạo.

Những coin rác ngổn ngang giữa “mùa của memecoin”

Về cơ bản, đúng như tên gọi của nó, coin rác là cách gọi nhạo báng và hạ thấp dành cho bất cứ đồng crypto nào “đáp ứng” được các “tiêu chí” sau:

• Không có giá trị nội tại
• Không đem lại lợi ích nhà đầu tư và người tiêu dùng lẫn mạng lưới
• Được phát triển bởi nhóm hoặc cá nhân ẩn danh làm ra với mục đích lừa đảo
• Thiếu hỗ trợ từ cộng đồng
• Rủi ro liên quan đến biến động giá là rất cao

Mục đích ra đời của những đồng coin này thường là kết quả của một trò đùa, hoặc tệ hơn là để phục vụ mưu đồ lừa đảo (scam) của nhóm hoặc cá nhân phát triển ra nó. Như chúng ta đã tìm hiểu ở trên, memecoin được tác giả Shankman tạo ra rất nhanh chóng và bất cứ ai cũng có thể làm được. Những kẻ lừa đảo cũng vì thế mà tranh thủ xu hướng “mùa memecoin” để thu về khoản lợi nhuận kếch xù từ việc lừa đảo.

Cốt lõi của memecoin có thiên hướng rủi ro là kích động hiệu ứng FOMO và khiến nhà đầu tư dễ mất tiền. Theo tài khoản Twitter @ZachXBT, chuyên gia “lật tẩy” các trò lừa đảo (scam) trong cộng đồng crypto, video của Shankman và những lần nó được repost đã nhận tổng cộng hơn 14.000 đánh dấu (bookmark) trên Twitter.

“Các anh vừa dạy cho thiên hạ cách rug, chúng ta tiêu đời rồi”, một người dùng bình luận. Rug (tên đầy đủ: Rug Pull) là hành vi lừa đảo có tổ chức, khi đội nhóm phát triển một đồng coin/token bất ngờ bán hoặc rút toàn bộ thanh khoản của dự án rồi “biến mất không dấu vết”. 

Thật vậy, do việc tạo memecoin được thực hiện nhanh chóng, nên các dự án lừa đảo và đường dẫn phising attack mọc lên như nấm. Mỗi ngày, trên mạng xã hội Twitter và Telegram hàng trăm coin rác được tung ra để gài bẫy người dùng với các chiêu trò rất tinh vi như để tên token cùng đường dẫn tương tự trang chủ, tạo dòng tiền ảo để có hiệu ứng FOMO, lừa các đội nhóm quảng bá…  

Bởi "ăn nên làm ra" trên con đường lừa đảo, những coin rác đội lốt memecoin và các dự án DeFi cứ liên tục hoành hành. Không chỉ gây tổn hại cho ví tiền nhà đầu tư mà còn tạo ra cái nhìn rất xấu với những cá nhân mới vào thị trường, những người dễ bị tổn thương nhất.  

Tuy nhiên, không phải ai cũng cho rằng việc phổ biến những video tạo memecoin của Shankman là xấu. Tài khoản Twitter @RepeatAfterVee nhận xét, càng có nhiều người được xem video này và hiểu sự dễ dàng của việc tạo ra memecoin, họ càng cẩn trọng hơn trong quyết định đầu tư vào những đồng coin như vậy.

Quan điểm này cũng được tác giả Shankman chia sẻ như sau:

Một khi bạn biết cách những thứ này (cách tạo memecoin) hoạt động ra sao, thì bạn sẽ khó gặp nguy cơ rug hơn một chút, vì giờ bạn hiểu thêm về bản chất của chúng rồi

Johnny Shankman

Nhìn nhận đúng hơn về memecoin

Memecoin xét theo góc nhìn trong thế giới crypto, chúng đã trở thành một văn hóa không thể thiếu trên thị trường. Những thị trường như bất động sản hay chứng khoán không thể tạo ra tài sản nhanh như vậy. Không chỉ thu về lợi nhuận cùng cơ hội đổi vị thế hiếm có cho nhà đầu tư, memecoin còn tạo ra thanh khoản trên mạng lưới và thu hút dòng tiền mới. Qua đó, góp phần thúc đẩy thị trường crypto trở nên bền vững hơn. 

Tiêu biểu nhất là trường hợp của đồng Dogecoin (DOGE), đồng memecoin được tạo ra bởi cặp đôi Billy Marcus và Jackson Palmer. 

Đồng memecoin này cũng có xuất phát điểm như một trò đùa vào thời điểm nó được ra mắt cách đây 10 năm (2013), dựa vào meme chú chó Shinu Iba đáng yêu được người dùng Internet toàn cầu yêu mến. Giờ đây, DOGE đang sở hữu vốn hóa trị giá 10 tỷ USD, gấp hơn ba lần ngân hàng Credit Suisse của Thụy Sĩ, nhiều hơn Dropbox và ngang xấp xỉ Western Digital. 

Ngoài ra, đằng sau DOGE còn có nhân vật tầm cỡ như Elon Musk hỗ trợ, thành công của memecoin này không thể kể nhắc đến tên của ông trùm Tesla. Năm 2021, Elon Musk liên tục thể hiện sự ủng hộ của bản thân đối với DOGE, điều này khiến niềm tin của nhà đầu tư tăng cao và dòng tiền cứ thế chảy ồ ạt vào memecoin này. Thậm chí, vào tháng 3 năm nay, vị tỷ phú này từng để DOGE chiếm chỗ biểu tượng chim xanh của Twitter trong một thời gian ngắn. 

Đọc thêm: Elon Musk thổi giá Dogecoin

Nhưng không phải nhà đầu tư hay KOL nào trong thị trường cũng ủng hộ hoàn toàn memecoin. Đầu tháng 3/2023 vừa qua, nhà đồng sáng lập Ethereum, Vitalik Buterin đã “bán tống bán tháo” số lượng memecoin anh nắm giữ trị giá 700.000 USD. Cụ thể, Vitalik bán ra tổng cộng:

• 500 tỉ SHIKOKU (SHIK) với giá 380.3 ETH (~$595,448); 
• 10 tỉ Cult DAO (CULT) với giá 58.1 ETH (~$91,021);
• 50 tỉ Mops (MOPS) với giá 1.25 ETH (~$1,950);
• 3.4 tỉ Bite (BIT) với giá 5.9 ETH (~$9,250).

Lý do? Vitalik phát biểu về chúng như sau:

Đối với bất cứ ai kiếm tiền (hoặc DAO hay bất kỳ thứ gì khác) trong tương lai. VUI LÒNG KHÔNG ĐƯA CHO TÔI TOKEN HOẶC NHỮNG QUYỀN LỰC TRONG DỰ ÁN MÀ KHÔNG CÓ SỰ ĐỒNG Ý CỦA TÔI! Tôi không muốn trở thành nơi hội tụ quyền lực kiểu đó. Tốt hơn hết hãy mint trực tiếp những token đến tay một tổ chức từ thiện xứng đáng (nên nói chuyện với họ trước.)

Vitalik Buterin, Nhà sáng lập Ethereum

Những dấu hiệu của dự án coin rác

Hứa hẹn lãi đầu tư (ROI) cao đến phi lý

Nếu đội nhóm phát triển đồng coin hay token hứa hẹn đem lại cho nhà đầu tư mức lãi gấp 1000 lần số vốn bỏ vào ban đầu, chắc chắn đó là một dấu hiệu cảnh báo. Nhìn chung, câu nói “nếu cái gì quá tốt để là sự thật, thì đúng là vậy thật” thường ít khi sai, đặc biệt khi nhà đầu tư có ý định xuống tiền vào một dự án crypto.

Hạn chế tương tác xã hội

Nếu trong nhóm Telegram hoặc WhatsApp của dự án, nhà đầu tư thấy chỉ admin mới gửi được tin nhắn, hoặc hệ thống chăm sóc khách hàng hoạt động không có vẻ tin cậy, đó cũng có thể là một dự án coin rác. Sự minh bạch trong hoạt động và giao tiếp là chỉ dấu cần nhìn vào đầu tiên trong bất cứ đội nhóm đứng đằng sau một dự án nào.

Trang web và hoạt động thương hiệu kém chất lượng

Làm thương hiệu (branding) là khía cạnh then chốt trong công tác tiếp thị và thu hút nhà đầu tư. Hầu hết dự án scam đều chỉ mong muốn kiếm tiền (và biến mất sau đó) sao cho nhanh nhất có thể, nên họ sẽ thường chi rất ít cho công tác xây dựng trang web và làm thương hiệu. 

Hệ quả điển hình thường là trang web rất xấu, hình ảnh lẫn kiểu chữ sao chép và không đề cập chi tiết về nhân dạng và thông tin của đội nhóm phát triển. Tất nhiên, vẫn có những dự án scam lại làm ngược lại bằng cách: Chi rất nhiều tiền để khiến trang web của họ trông chuyên nghiệp nhất có thể. Do đó, nhà đầu tư cần đọc thật kỹ tokenomics/sách trắng của một dự án kể cả memecoin trước khi quyết định “xuống tiền”.

Ngoài ra, đừng quên kiểm tra mã nguồn của đồng coin hoặc token. Đa số dự án crypto đều giữ cho mã họ ở trạng thái mở. Nên bất cứ dự án nào không như vậy, nhà đầu tư có quyền nghi ngờ về nó.

Không rõ đội nhóm phát triển là ai

Như vừa nói ở trên, người sáng lập và phát triển kỹ thuật của một dự án coin hoặc token uy tín bắt buộc phải có tiểu sử và lý lịch rõ ràng về họ là ai và họ làm gì. Nếu nhà đầu tư không thể tìm kiếm những thông tin đáng tin cậy nào về họ, nhiều khả năng dự án crypto của đó không đủ uy tín để chúng ta cân nhắc xuống tiền.

Lời kết

Như vậy, nói đến coin rác lừa đảo là nói đến những lời hứa suông, lợi suất đầu tư thấp, và rất nhiều rủi ro khác đối với túi tiền của chính nhà đầu tư. Bản chất con người ta luôn dễ bị thu hút bởi những cường điệu về lợi ích kinh tế, nên không ít người đã trở thành nạn nhân của những dự án này. Do đó, nhà đầu tư cần học cách sàng lọc thông tin để biết đâu là thật và đâu là ảo.

Chúng ta cần luôn nghiên cứu trước khi quyết định xuống tiền đầu tư vào một dự án crypto. Nhà đầu tư phải nhìn vào tokenomics, sách trắng, lý lịch nhóm phát triển, nhà sáng lập, và cách cộng đồng quanh dự án đó tương tác và trao đổi thông tin. Đối với memecoin, các thông tin như trên sẽ hiếm được cập nhật đầy đủ, vậy nên các nhà đầu tư cần kiểm tra các chỉ số bổ sung như dòng tiền on-chain hoặc các thông tin bên lề để kiểm chứng.

Khi đứng trước bất cứ dự án nào trông có vẻ khả nghi mà bản thân không thể xác thực, tốt nhất nhà đầu tư hãy giữ yên tiền của mình trong ví để tránh xa các token/coin lừa đảo.