Cộng đồng “cầm trịch” quyền niêm yết token trên Binance: Cuộc chơi nào cũng không công bằng

Nỗ lực cải tổ quá trình niêm yết

Mới đây, sàn giao dịch tiền mã hóa Binance thông báo triển khai cơ chế niêm yết token mới, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc phân quyền quản trị cho cộng đồng.

Trọng tâm của cơ chế mới nằm ở việc trao quyền cho người dùng nắm giữ tối thiểu 0.01 BNB tham gia trực tiếp vào giai đoạn lựa chọn dự án thông qua hình thức bình chọn (vote).

Cụ thể, cộng đồng có thể sử dụng quyền bình chọn niêm yết (vote to list) để thể hiện sự ủng hộ đối với dự án tiềm năng họ mong muốn được giao dịch trên sàn. Dự án nhận về số phiếu bầu cao nhất, đồng thời vượt qua quy trình thẩm định của Binance sẽ được ưu tiên niêm yết token.

Song song cơ chế niêm yết, Binance cũng giới thiệu cơ chế bình chọn để hủy niêm yết (vote to delist). Cơ chế này áp dụng cho các dự án nằm trong vùng giám sát (monitoring zone), ví dụ dự án có dấu hiệu thiếu cập nhật sản phẩm, hoạt động cộng đồng yếu hoặc tiềm ẩn rủi ro đối với nhà đầu tư.

Bên cạnh những thay đổi về cơ chế bình chọn, Binance cũng công bố các điều chỉnh bổ sung nhằm hoàn thiện quy trình niêm yết token. Theo đó, các dự án TGE độc quyền trên Ví Binance sẽ được trực tiếp đưa vào vùng "Alpha Observation Zone" để sàn tiếp tục theo dõi và đánh giá tiềm năng phát triển trong dài hạn.

Ngoài ra, các hình thức niêm yết hiện tại như Launchpool, HODLer Airdrop, và Megadrop cũng sẽ được điều chỉnh về mặt quy trình và tiêu chí, nhằm phù hợp với triết lý quản trị cộng đồng mà Binance đang hướng tới

Động thái trên của Binance diễn ra trong bối cảnh sàn giao dịch này liên tiếp đối diện những chỉ trích liên quan đến quy trình niêm yết token hiện hành. Những tranh cãi này không chỉ xuất phát từ cộng đồng người dùng mà còn từ chính các dự án.

Theo thống kê trung bình, việc niêm yết trên các sàn CEX, đặc biệt là các sàn top-tier như Binance, đòi hỏi các dự án trả mức phí niêm yết đáng kể, ước tính không dưới 2 triệu USD.

Mức phí này, kết hợp với tình trạng nguồn cung lưu hành ban đầu thường ở mức thấp (trung bình khoảng 18.6%), đã tạo ra hệ quả tiêu cực: token bị định giá quá cao ngay sau TGE. Điều này vô tình tạo điều kiện thuận lợi cho các quỹ đầu tư và chính các sàn giao dịch có hành động "xả" token sau khi niêm yết để thu về lợi nhuận.

Hệ quả tất yếu, token thường xuyên chứng kiến những đợt điều chỉnh giá mạnh sau niêm yết, gây thiệt hại không nhỏ cho nhà đầu tư cá nhân.

Đọc thêm: Binance trước "bê bối" niêm yết token và tin đồn bán hàng tỷ USD tài sản

Khi người dùng nắm trong tay quyền “sinh sát”

Trước thông báo của Binance, một bộ phận cộng đồng thể hiện quan điểm tích cực, rằng cơ chế mới sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án mới nổi, có tiềm năng phát triển nhưng hạn chế về nguồn lực.

Cụ thể, cơ chế trên giúp giảm thiểu phần nào rào cản gia nhập liên quan chi phí niêm yết, vốn là một trong những gánh nặng đối với những dự án quy mô nhỏ. Bên cạnh đó, người dùng cũng nhận định rằng việc giảm thiểu phụ thuộc vào đội ngũ Binance trong quá trình lựa chọn dự án niêm yết cũng giúp tăng cường tính khách quan và thúc đẩy sự phi tập trung - một trong những giá trị cốt lõi của crypto.

Ngoài Binance, sàn giao dịch Coinbase cũng được cho đang cân nhắc thay đổi quy trình niêm yết token. Brian Armstrong - Tổng giám đốc điều hành Coinbase, đề xuất chuyển đổi sang mô hình "danh sách chặn" (blocklist), nhằm tích hợp sự tham gia của người dùng và các công cụ quét tự động để chủ động ngăn chặn các token có dấu hiệu lừa đảo trước khi chúng chính thức được niêm yết trên sàn.

Mặc dù ghi nhận những khía cạnh tích cực của cơ chế mới, nhiều ý kiến vẫn bày tỏ lo ngại về các rủi ro tiềm ẩn, tập trung vào nguy cơ thao túng kết quả bình chọn. Điều gì sẽ xảy ra nếu sự phi tập trung được hứa hẹn chỉ là bề nổi của tảng băng chìm?

Nếu xét về bản chất, cơ chế bình chọn mới có thể vô tình tạo ra bất bình đẳng. Các dự án nhận về sự ủng hộ lớn từ cộng đồng hiển nhiên sẽ nắm giữ lợi thế áp đảo trong các cuộc bình chọn dựa trên số lượng người dùng, trong khi các dự án mới nổi, dù tiềm năng, có thể gặp bất lợi do mức độ tương tác cộng đồng hạn chế.

“Bình chọn dựa trên số lượng người dùng sẽ ưu ái các cộng đồng lớn. Bình chọn dựa trên giá trị sẽ ưu ái các "cá voi" và các dự án có vốn hóa lớn. Cuộc chơi sẽ luôn có sự bất bình đẳng",  Changpeng Zhao (CZ) - cựu CEO Binance, nói.

Cộng đồng cũng đặc biệt quan ngại về nguy cơ thao túng kết quả bình chọn từ các nhóm có tổ chức hoặc việc sử dụng bot để gian lận, dẫn đến kết quả không công bằng. Ngoài ra còn có hoài nghi về trình độ chuyên môn của cộng đồng trong việc đánh giá dự án, theo đó việc thiếu kiến thức chuyên sâu có thể dẫn đến quyết định không chính xác trong quá trình bình chọn.

Giới chuyên gia cũng cảnh báo về khả năng tạo ra tiền lệ cho hành vi đầu cơ và làm gia tăng biến động giá trên thị trường. Các memecoin hoặc token có mức độ hype cao, điển hình trường hợp Pi Network (dự án được 86% người dùng thông qua nhưng chưa được niêm yết), có thể trở thành đối tượng được ưu ái trong các cuộc bình chọn dựa trên yếu tố phổ biến, thay vì giá trị cốt lõi.

Thậm chí, trường hợp token GPS - một dự án mới được niêm yết nhưng nhanh chóng bị đưa vào vùng "monitoring zone", cho thấy áp lực từ cộng đồng có thể tác động mạnh mẽ đến giá trị token và động lực thị trường.

Tương tự cơ chế niêm yết, quy trình hủy niêm yết cũng làm dấy lên lo ngại về nguy cơ một số dự án chất lượng có thể bị loại trừ một cách bất công, chỉ đơn giản vì thiếu độ phổ biến hoặc không nhận được sự ủng hộ của "cá voi".

Liệu cơ chế niêm yết token mới thực sự mang lại lợi ích cho nhà đầu tư cá nhân hay chỉ là sân chơi mới để các "tay chơi lớn" tiếp tục chiếm ưu thế và chi phối cuộc chơi?