Hal Finney: Liệu ông có phải người tạo ra Bitcoin?

Hal Finney là ai?

Hal Finney (Harold Thomas Finney II) là kỹ sư máy tính, nhà mật mã học nổi tiếng vào cuối thế kỷ 20. Tên gọi Hal Finney đã gắn liền với lịch sử blockchain, khi ông là người đầu tiên giao dịch với Satoshi Nakamoto.

Tuy nhiên, Hal Finney bị chẩn đoán mắc bệnh ALS - xơ cứng teo cơ một bên và qua đời năm 2014. Dù cho giới hạn về sức khỏe, ông vẫn dành những năm cuối cùng chỉ để cống hiến cho công nghệ blockchain và Bitcoin.

Tôi yêu thích Bitcoin và tiền mã hoá, vì sự bí ẩn và nghịch lý của nó

Sinh năm 1956 tại bang California, Mỹ, ông có cuộc sống giản dị như bao người khác. Là con trai của một kỹ sư, nên ông cũng hình thành những sở thích liên quan tới đồ điện tử, công nghệ từ nhỏ. Hal Finney đã thành công theo đuổi con đường học vấn tại Viện công nghệ California và sở hữu tấm bằng Cử nhân vào năm 1979.

Công ty đầu tiên của Hal Finney sau khi tốt nghiệp là Mattel Electronics - một doanh nghiệp tập trung vào mảng game với những trò chơi nổi tiếng thời điểm đó như Armor Ambush, Space Attack… Tuy nhiên, đam mê công nghệ, đặc biệt với những lĩnh vực liên quan tới bảo mật và cryptography đã thôi thúc ông rời công ty sau khoảng thời gian làm việc ngắn và tìm kiếm cơ hội mới.

Cột mốc cuộc đời của Hal Finney có lẽ bắt đầu từ thời điểm quen biết Phil Zimmermann. Hal Finney là thành viên đầu tiên của startup PGP Corporation, công ty chuyên phát triển công cụ bảo mật, mã hoá dành riêng cho email. Và chính Phil cũng giới thiệu Hal Finney vào *Cypherpunks.

*Cypherpunks là nhóm phong trào và cộng đồng những người ủng hộ mạnh mẽ cho việc sử dụng cryptography để bảo vệ quyền riêng tư cá nhân và tự do dân chủ trên Internet. Phong trào Cypherpunks bắt đầu vào cuối những năm 1980 và phát triển mạnh vào những năm 1990, khi Internet đang dần trở nên phổ biến, và các mối đe dọa về quyền riêng tư cá nhân cũng bắt đầu nổi lên.

Năm 2004, tiếp xúc với những người cùng đam mê Cypherpunks, Hal Finney đã có thành tựu nổi bật đầu tiên là RPOW (Reusable Proof of Work), ý tưởng hình thành về một loại tài sản kỹ thuật số có thêm sự bảo mật của cryptography. Mặc dù RPOW chỉ dừng ở mức ý tưởng do các vấn đề kỹ thuật, nhưng một số người cho rằng RPOW chính là tiền đề để các mạng lưới PoW phát triển, kể cả Bitcoin.

Tua nhanh tới thời điểm 4 năm sau (cuối năm 2008), Satoshi Nakamoto đã liên hệ với Cypherpunks, trình bày ý tưởng về Bitcoin. Là một cá nhân phát triển RPOW, Hal Finney hiển nhiên được hấp dẫn bởi Bitcoin, dù cho những thành viên còn lại hoài nghi về mạng lưới này.

Hal Finney tải về ứng dụng đào Bitcoin ngay khi ứng dụng ra mắt. Và ngày hôm sau, Hal Finney trở thành người đầu tiên giao dịch trên mạng lưới Bitcoin khi nhận 10 BTC từ Satoshi, khoảng 60,000 USD tại thời điểm bây giờ. Số BTC này có thể được coi là phần thưởng khi ông đóng góp ý kiến và trải nghiệm tại mạng lưới Bitcoin.

Câu chuyện trên tưởng chừng chỉ có màu hồng dành cho Hal Finney, từ một cá nhân theo đuổi đam mê công nghệ và thành công trở thành người đầu tiên trên blockchain Bitcoin. Nhưng thực chất, những thành tựu mà ông đạt được là kết quả của đam mê, sự nỗ lực không ngừng, và tầm nhìn xa về quyền riêng tư cũng như bảo mật trên không gian số, chứ không phải chỉ là một chuỗi sự kiện thuận lợi.

Thời của Hal Finney, cryptography hay bảo mật không phải là lĩnh vực phát triển mạnh hay nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ chính phủ, vốn luôn muốn giám sát chặt chẽ. Finney lại chọn con đường ít ai đi và rủi ro hơn khi quyết định chuyển từ Mattel Electronics sang PGP Corporation.

Những năm tháng cuối đời của Hal Finney

Biến cố ập tới khi Hal Finney bị chẩn đoán mắc một căn bệnh nguy hiểm ngay trong cùng thời điểm khám phá ra Bitcoin. Thời gian đầu, Hal Finney vẫn ăn uống khỏe mạnh, thậm chí ông còn tin rằng mình có thể đẩy lùi căn bệnh bằng cách tập thể dục, chạy cự ly dài, chạy cự ly ngắn…

Tưởng chừng mọi việc yên ổn nếu duy trì cơ thể khỏe mạnh, nhưng Hal Finney đã lầm. Ông mắc bệnh ALS, một loại bệnh không khác “con quái thú” giết chết tế bào, từ cơ bắp cho tới não. Thông thường, loại bệnh này sẽ bắt đầu chuyển biến tệ trong 2 tới 5 năm.

Năm 2011, Hal Finney gặp vấn đề giọng nói, tay chân không thể cử động. Và ông phải sử dụng xe lăn chuyên dụng.

Đến năm 2013, Hal Finney bị tê liệt hoàn toàn và sử dụng hai ống thở, một ống để ăn, một ống để thở. Nhưng, trong thời gian bạo bệnh, Hal Finney lại dành phần lớn thời gian còn lại cống hiến cho cộng đồng, công nghệ Bitcoin, thay vì chống chọi căn bệnh.

Mặc cho cơ thể đang dần tiều tuỵ theo năm tháng, Hal Finney vẫn tìm ra cách để lập trình, viết lách. Hiển nhiên, tốc độ viết rất chậm, có lẽ chậm hơn 50 lần so với trước đây. Nhưng theo lời ông kể việc tìm ra cách thức này đã mang lại mục tiêu sống cho những năm cuối cùng của ông.

Năm 2014, khi đôi mắt là phần cơ thể cuối cùng không thể cử động, Hal Finney cũng đã qua đời. Và theo nguyện vọng của ông, cơ thể được bảo quản lạnh tại *Alcor Life Extension Foundation.

Sau khi Hal Finney qua đời, vợ của ông - Fran Finney, đã tổ chức chương trình chạy bộ thường niên với cái tên “Running Bitcoin Challenge”. Mục đích của chương trình không chỉ duy trì di sản của ông, mà còn giúp đỡ mọi người chống chọi lại căn bệnh ALS.

*Alcor Life Extension Foundation là tổ chức phi lợi nhuận, chuyên nghiên cứu, phát triển các cách thức bảo toàn cơ thể người chết với hy vọng hồi sinh con người.

Liệu Hal Finney có phải người sáng lập Bitcoin?

Sau khi Hal Finney mất, đã có những đồn đoán xung quanh rằng ông là danh tính thật sự của Satoshi Nakamoto. Vì ông là người duy nhất có mối liên quan mật thiết với các “tình nghi” như Dorian Nakamoto, Len Sassaman… Đồng thời, một số nghiên cứu khoa học cũng ám chỉ khả năng cao Hal Finney chính là Satoshi Nakamoto.

Nhưng, số lượng lớn bài phỏng vấn và nghiên cứu có tính thuyết phục hơn thì cho rằng ông không phải là Satoshi Nakamoto. Điển hình kể đến bài viết của nhà nghiên cứu lịch sử Bitcoin - Pete Rizzo.

Hal Finney từng công khai chỉ trích một số khía cạnh kỹ thuật của Bitcoin, đặc biệt là *HashCash. Trong khi Satoshi lại sử dụng HashCash. Ngoài ra, Hal Finney có lịch trình hoạt động không khớp với thời gian xuất hiện của Satoshi trên diễn đàn và phong cách làm việc của ông mang tính minh bạch hơn là bí ẩn như Satoshi.

Finney cũng thiếu các kỹ năng cần thiết để che giấu danh tính phức tạp mà Satoshi đã duy trì trong thời gian dài. Mặc dù là một trong những người đầu tiên chạy phần mềm Bitcoin và trao đổi email với Satoshi, ông không hề tỏ ra bí mật về sự tham gia của mình. Điều này trái ngược với Satoshi, người luôn giữ một sự ẩn danh tuyệt đối ngay cả khi Bitcoin đã phổ biến.

Bên cạnh đó, phong cách lập trình của Finney cũng khác biệt đáng kể. Các nhà nghiên cứu nhận thấy ông có cấu trúc mã và cú pháp riêng biệt, sử dụng tab thay vì khoảng trắng, và các thói quen lập trình không giống với mã nguồn của Satoshi.

Cuối cùng một bằng chứng khác là, Satoshi không mảy may nhớ tới các dự án như B-Money của Wei Dai, trong khi Hal Finney lại là người thường xuyên hỗ trợ và tiếp xúc với Wei Dai.

*Hashcash là công nghệ được sử dụng để chống spam và các cuộc tấn công từ chối dịch vụ (DoS) bằng cách yêu cầu người gửi phải thực hiện một lượng công việc tính toán trước khi gửi tin nhắn.

Không chỉ những luận điểm ở trên, còn nhiều bài viết khác chứng minh Hal Finney không phải Satoshi. Nhưng khi đọc tới phần kết, hầu như tất cả bài viết đều có chung một lối suy nghĩ riêng về Hal Finney:

"Bitcoin là mã nguồn mở. Hal Finney đã cống hiến cả đời cho mạng lưới này đã chứng anh cũng là người sáng lập Bitcoin."

Đọc thêm: Nghi vấn 'băng nhóm' của Peter Thiel có thể là Satoshi Nakamoto.