Jeff Bezos: Từ gara nhỏ đến đế chế toàn cầu

Chân dung Jeff Bezos và khối tài sản khổng lồ

Jeffrey Preston Bezos (sinh ngày 12/1/1964) là doanh nhân, nhà đầu tư và nhà sáng lập người Mỹ, được biết đến rộng rãi với vai trò là người sáng lập Amazon - tập đoàn công nghệ đa quốc gia hàng đầu thế giới.

Sau khi rời vị trí CEO vào năm 2021, ông hiện đảm nhiệm vai trò Chủ tịch điều hành, tiếp tục định hướng chiến lược dài hạn cho Amazon, đặc biệt trong các lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, logistics và không gian đám mây (AWS).

Bezos là một trong những cá nhân đầu tiên được tạp chí Forbes xếp vào danh sách “centibillionaire” , những người có tài sản vượt mốc 100 tỷ USD. Năm 2018, khi tài sản của ông đạt khoảng 150 tỷ USD, Bezos được mệnh danh là “người giàu nhất trong lịch sử hiện đại”.

Giá trị tài sản của ông biến động mạnh theo đà tăng trưởng của Amazon và diễn biến thị trường chứng khoán toàn cầu. Đến năm 2025, theo Forbes, tài sản ròng của Jeff Bezos ước tính đạt khoảng 241 tỷ USD, giúp ông duy trì vị trí trong top những người giàu nhất hành tinh, chỉ sau Elon Musk.

Không chỉ gắn bó với Amazon, Bezos còn nổi bật với các khoản đầu tư cá nhân thông qua Bezos Expeditions và dự án khám phá không gian Blue Origin – tham vọng đưa con người ra ngoài quỹ đạo và mở rộng khả năng sinh tồn của nhân loại.

Năm 2025, ông đã bán khoảng 737 triệu USD cổ phiếu Amazon để tái đầu tư cho Blue Origin và các dự án công nghệ dài hạn khác, thể hiện tầm nhìn chiến lược hướng đến tương lai hậu Amazon của mình.

Khởi nguồn và bước ngoặt lập nên Amazon

Trước khi trở thành một trong những người giàu nhất hành tinh, Jeff Bezos chỉ là một cậu bé lớn lên trong gia đình bình dị ở Albuquerque, New Mexico.

Khi những tỷ phú khác còn chưa được định hình bởi thời đại công nghệ, cậu bé Jeff đã miệt mài bên những món đồ điện tử cũ trong gara nhà mình, tháo lắp từng chi tiết để hiểu cách chúng hoạt động. Chính sự tò mò ấy cùng niềm đam mê khám phá tận gốc vấn đề đã gieo mầm cho tư duy kỹ thuật và tinh thần sáng tạo mà sau này định hình Amazon.

Khi trưởng thành, Bezos theo học tại Đại học Princeton, chuyên ngành Khoa học máy tính và Kỹ thuật điện: một lựa chọn phản ánh chính xác bản năng công nghệ bẩm sinh.

Sau khi tốt nghiệp, ông làm việc tại D.E. Shaw, một trong những quỹ đầu tư uy tín nhất Phố Wall. Tại đây, ông nhanh chóng thăng tiến, nhưng trong lúc sự nghiệp đang thăng hoa, một biểu đồ tăng trưởng Internet mà ông tình cờ nhìn thấy đã khiến mọi thứ thay đổi. Biểu đồ ấy với đường cong tăng dựng đứng khiến Bezos nhận ra rằng tương lai của nhân loại đang chuyển dịch lên không gian mạng, và nếu không nắm bắt ngay, ông sẽ bỏ lỡ “cơ hội của cả đời”.

Năm 1994, Bezos rời bỏ công việc với mức lương cao ngất ngưởng, cùng vợ lái xe xuyên nước Mỹ đến Seattle, nơi họ thuê một garage nhỏ làm văn phòng đầu tiên. Tại đó, Amazon ra đời, ban đầu chỉ là hiệu sách trực tuyến, nhưng được xây dựng với tầm nhìn xa hơn: trở thành “cửa hàng của mọi thứ”. Bezos tự tay đóng gói từng đơn hàng, chở ra bưu điện, còn bàn làm việc chỉ là những cánh cửa gỗ rẻ tiền được ghép lại.

Từ khởi đầu khiêm tốn ấy, Amazon dần trở thành biểu tượng cho tầm nhìn và sự kiên định của Bezos. Ông tin rằng, “nếu bạn đặt khách hàng làm trung tâm, phần còn lại sẽ tự tìm đến.” Và chính triết lý này đã giúp Amazon vượt qua mọi biến động từ bong bóng dotcom đến khủng hoảng toàn cầu để trở thành đế chế công nghệ định hình cách con người mua sắm, đọc, xem và kết nối.

“Day One” và sự mở rộng thần tốc

Khi Amazon dần vươn mình từ gara nhỏ thành một công ty toàn cầu, Jeff Bezos vẫn luôn giữ trong mình một niềm tin cố hữu: “hãy coi hôm nay là ngày đầu tiên.”

Với ông, “Day One” không phải khẩu hiệu để truyền cảm hứng, mà là hệ điều hành của cả tổ chức: một lời nhắc rằng dù Amazon có lớn đến đâu, tư duy của người khởi nghiệp phải luôn còn đó: tò mò, linh hoạt và không bao giờ tự mãn.

Bezos hiểu rằng, khi một công ty bắt đầu nghĩ mình đã “thành công”, đó cũng là lúc nó bắt đầu bước sang “Day Two” tức là trì trệ, quan liêu và rồi suy tàn. Để chống lại điều đó, ông tạo ra một văn hóa kỷ luật của sự tỉnh táo: mọi quyết định lớn đều phải bắt đầu bằng bản ghi nhớ 6 trang viết tay, để người lãnh đạo thực sự nghĩ trước khi nói, hiểu trước khi làm.

Các nhóm được giới hạn trong quy mô nhỏ, vừa đủ để “hai chiếc pizza có thể chia sẻ”, đảm bảo tốc độ ra quyết định và sự linh hoạt như một startup. Mỗi bước đi, dù nhỏ nhất, đều được đo lường, phản hồi và học lại đều biến quá trình tăng trưởng thành chuỗi vòng lặp của sự học hỏi, thay vì phô trương tốc độ.

Nhờ triết lý đó, Amazon mở rộng như cấp số nhân. Từ hiệu sách trực tuyến, công ty trở thành nền tảng thương mại điện tử toàn cầu, rồi hạ tầng công nghệ của thế giới thông qua AWS. Mỗi bài toán được giải ở tầng logistics, dữ liệu hay điện toán đều trở thành nền móng cho một sản phẩm mới, khiến Amazon không cần “đi tắt”, mà vẫn tăng tốc theo quy mô hạ tầng.

Nếu nhìn trong bối cảnh Web3 hôm nay, “Day One” không chỉ là câu chuyện của Amazon, mà là kim chỉ nam cho mọi builder on-chain: viết giả thuyết trước khi viết hợp đồng thông minh; triển khai nhỏ, đo bằng dữ liệu thực; dám tự cạnh tranh với chính mình để giữ vững giá trị dài hạn.

Một dự án vận hành theo tinh thần “Day One” không chạy theo hype, mà xây dựng nền móng vững để tăng trưởng theo quỹ đạo bền vững giống như cách Bezos đã biến một gara tạm thành đế chế công nghệ lớn nhất thế giới.

Thương hiệu là danh tiếng khi bạn không có mặt

Khi Amazon đã trở thành một đế chế toàn cầu, Jeff Bezos bắt đầu lùi về phía sau không phải để nghỉ ngơi, mà để suy ngẫm về điều khiến mọi cỗ máy khổng lồ này vẫn vận hành trơn tru: niềm tin.

Với ông, thương hiệu không phải là logo hay khẩu hiệu in trên bao bì. Nó là những gì người khác nói về bạn khi bạn không có mặt. Ở Amazon, danh tiếng được xây bằng những quyết định âm thầm nhưng nhất quán: giao hàng đúng hẹn, xử lý hoàn tiền nhanh, ưu tiên người dùng trước cả lợi nhuận.

Khi những hành động ấy lặp lại đủ lâu, niềm tin trở thành thương hiệu: không cần quảng cáo, chỉ cần uy tín được kiểm chứng qua thời gian.

Trong thế giới on-chain, nhận định ấy càng trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết.

Bởi ở đây, thương hiệu không còn được kể, mà được ghi lại.

Khi rời ghế điều hành Amazon để nhường chỗ cho Andy Jassy, Bezos không rời bỏ triết lý ấy. Ông mang nó sang Blue Origin, nơi mỗi quyết định vẫn xoay quanh một niềm tin duy nhất: những gì bền vững nhất phải được xây từng bước một.

Phương châm của ông: “Gradatim Ferociter” (Đi từng bước, nhưng dữ dội) không chỉ là tinh thần chinh phục vũ trụ, mà là phiên bản “Day One” giữa không trung: kiên nhẫn, kỷ luật và không bao giờ ngừng học lại từ đầu.

Dưới tay ông, Blue Origin, The Washington Post và các quỹ thiện nguyện trở thành phần mở rộng của cùng một triết lý: đầu tư dài hạn, cải thiện dần dần, và giữ vững niềm tin công chúng bằng minh chứng, không bằng lời hứa.

Và trong mọi bước ngoặt ấy, vẫn vang lên một câu nói của Bezos:

Câu nói ấy đến với Jeff Bezos như một cách nhìn từ tương lai quay ngược về hiện tại. Ông hình dung mình ở tuổi già, lật lại những ngã rẽ đã qua và tự hỏi: điều gì để lại vết xước sâu hơn một bước đi có thể sai, hay cả một đời đứng yên. Khi câu trả lời đã rõ, nỗi sợ thất bại bỗng nhẹ cân; nỗi sợ không bắt đầu mới là thứ phải đối mặt ngay lập tức.

Từ khoảnh khắc ấy, “thử” không còn là bốc đồng mà trở thành phương pháp. Mỗi ý tưởng đều được viết thành giả thuyết, mỗi lần tung ra đều gắn với cách đo lường cụ thể, và mỗi trục trặc là học phí trả sớm để tiến nhanh hơn. Khi hệ thống chịu áp lực, ông yêu cầu dừng tranh cãi cảm tính, quay về văn bản, dữ liệu và người dùng. Nếu quyết định đúng, đó chỉ là tín hiệu để mở đường; nếu sai, đội ngũ ghi lại điều đã học rồi đứng dậy ngay không viện cớ, không đổ lỗi.

Về sau, câu nói ấy len vào mọi lựa chọn khó: nhận hay bỏ một cơ hội mới, giữ hay tự cạnh tranh với chính mình, bảo toàn báo cáo đẹp hay chấp nhận xáo trộn để phục vụ người dùng tốt hơn. Nó biến rủi ro thành chuỗi bước đi có trật tự, biến dũng cảm thành kỷ luật, và biến tham vọng thành lịch trình có thể kiểm chứng. Bởi đến cuối hành trình, thứ đáng tiếc nhất không phải là một lần vấp ngã, mà là khoảng trống của điều ta đã đủ khả năng làm nhưng không bao giờ bắt đầu.