Lens Protocol là gì? Mạng xã hội phi tập trung Web3

Lens Protocol là gì?

Lens Protocol là giao thức mạng xã hội phi tập trung (SocialFi), cung cấp hạ tầng on-chain để xây dựng ứng dụng social trong Web3. Thay vì dữ liệu bị khóa trong nền tảng tập trung như Web2, Lens cho phép người dùng sở hữu profile NFT cùng toàn bộ dữ liệu, quan hệ và lịch sử tương tác của mình.

Các hành động như follow, post, mirror hay collect đều được mã hóa thành social primitives – những mảnh ghép cơ bản mà mọi ứng dụng có thể tái sử dụng. Nhờ đó, Lens tạo ra đồ thị xã hội xuyên ứng dụng, nơi người dùng có thể mang danh tính và kết nối của mình đi khắp hệ sinh thái.

Ở thời điểm hiện tại, Lens chưa phát hành token chính thức, nhưng đã trở thành một trong những dự án hạ tầng tiêu biểu cho xu hướng SocialFi.

Lens Protocol khác gì so với các mạng xã hội thông thường?

Trong mô hình Web2, dữ liệu người dùng, từ profile, danh sách bạn bè đến nội dung đều bị khóa trong một nền tảng tập trung. Nếu rời khỏi nền tảng, người dùng gần như không thể mang theo hồ sơ hay mạng lưới quan hệ.

Lens Protocol khắc phục hạn chế này bằng hai điểm cốt lõi:

• Quyền sở hữu dữ liệu: Hồ sơ và mối quan hệ xã hội được biểu diễn on-chain dưới dạng Profile NFT và các primitive khác. Người dùng toàn quyền kiểm soát danh tính và có thể di chuyển sang bất kỳ ứng dụng nào mà không mất dữ liệu.
• Tính tổng hợp: Thay vì mỗi ứng dụng tồn tại biệt lập, các dApp trong hệ sinh thái Lens cùng chia sẻ một đồ thị xã hội chung, giúp nhà sáng tạo dễ kết nối với khán giả và ứng dụng mới có thể tận dụng cộng đồng sẵn có.

Ngoài ra, Lens còn giải quyết những điểm yếu đặc trưng của Web2:

• Kiểm duyệt tập trung → Phi tập trung: Nội dung được quản lý bằng hợp đồng thông minh, hạn chế sự kiểm duyệt từ bên thứ ba.
• Mô hình kiếm tiền: Creator có thể bán bài viết hoặc nội dung qua Collect NFT, chia sẻ giá trị minh bạch với cộng đồng.
• Hiệu suất & chi phí: Các giải pháp như Momoka (2023) và Lens Network (2025, zkSync + Avail) giúp giao dịch nhanh, chi phí gần bằng 0.
• Trải nghiệm người dùng: Hệ sinh thái ứng dụng phong phú như Lenster, Lenstube, Phaver cho phép người dùng tham gia dễ dàng, tương tự mạng xã hội Web2 nhưng giữ quyền sở hữu dữ liệu.

Tóm lại, điểm khác biệt lớn nhất là người dùng không còn “thuê” danh tính trên một nền tảng, mà thực sự sở hữu và mang theo danh tính xã hội của mình xuyên suốt toàn bộ hệ sinh thái Web3.

Các mảnh ghép quan trọng của Lens Protocol

Tháng 5/2022, dự án ra mắt chính thức trên Polygon Mainnet và liên tục cải tiến các sản phẩm. Đến năm 2024, dự án giới thiệu Lens V3 với kiến trúc ba lớp gồm Lens Social Protocol, Grove và Lens Chain, mở rộng khả năng xây dựng SocialFi theo hướng phi tập trung, minh bạch và có khả năng mở rộng cao.

Profile NFT và Social Primitive

Trọng tâm của Lens là Profile NFT: mỗi tài khoản người dùng được biểu diễn dưới dạng NFT duy nhất, lưu giữ toàn bộ dữ liệu on-chain (bài đăng, bình luận, chia sẻ, hành động tương tác). Người dùng hoàn toàn sở hữu danh tính và dữ liệu của mình, thay vì bị kiểm soát bởi nền tảng tập trung.

Các hành động mạng xã hội trên Lens cũng được mã hóa thành những NFT chuyên biệt. Ví dụ:

• Khi bạn theo dõi một tài khoản, bạn sẽ nhận về Follow NFT.
• Khi bạn chia sẻ một nội dung, đó là Mirror NFT (tương tự “retweet”).
• Khi bạn sưu tầm hoặc sở hữu một bài viết, đó là Collect NFT.

Mỗi hành động này đều vận hành thông qua các module hợp đồng thông minh có thể tùy chỉnh. Chính tập hợp các module cơ bản này tạo nên cái mà Lens gọi là Social Primitive – những mảnh ghép hạ tầng cho mạng xã hội Web3.

Lens Social Protocol

Ở tầng cao hơn, Lens Social Protocol chính là lớp giao thức tổng thể, tập hợp đầy đủ các primitive và module để xây dựng ứng dụng social on-chain. Giao thức được thiết kế theo hướng mô-đun, tích hợp Rules Engine cho phép định nghĩa điều kiện tương tác, ví dụ giới hạn quyền đăng bài hoặc truy cập nội dung chỉ dành cho người nắm giữ một NFT cụ thể.

Một điểm nổi bật khác là khả năng quản lý profile on-chain: Profile NFT có thể chuyển nhượng giữa ví mà vẫn giữ nguyên dữ liệu, đảm bảo tính liên tục của đồ thị xã hội mà không phụ thuộc vào bất kỳ ứng dụng trung gian nào.

Grove: Lớp lưu trữ dữ liệu có kiểm soát

Grove là hệ thống lưu trữ dữ liệu phi tập trung, cho phép người dùng toàn quyền kiểm soát nội dung. Bài viết, hình ảnh được lưu trên IPFS/Arweave, đi kèm cơ chế quản lý quyền bằng smart contract.

Mỗi thao tác chỉnh sửa hay xóa nội dung đều phải xác thực bằng chữ ký EVM, đảm bảo chỉ chủ sở hữu hợp pháp mới có quyền thay đổi. Grove kết hợp tính bền vững của Web3 với sự tiện lợi và chi phí thấp, giúp dữ liệu thực sự thuộc về người dùng và không thể bị can thiệp bởi bên thứ ba.

Lens Chain: Blockchain dành riêng cho SocialFi

Lens Chain là Layer 2 chuyên biệt cho SocialFi, xây dựng trên công nghệ ZK-rollup của ZKSync và sử dụng Avail làm lớp đảm bảo dữ liệu. Nhờ vậy, nó vừa kế thừa bảo mật từ Ethereum, vừa đạt tốc độ xử lý cao và chi phí giao dịch cực thấp.

Khác biệt lớn là Lens Chain dùng stablecoin GHO (Aave) làm phí gas thay vì ETH, giúp chi phí ổn định và trải nghiệm gần gũi như Web2.

Hệ sinh thái ứng dụng trên Lens Chain rất đa dạng:

• Orb (mạng xã hội dạng X)
• Hey (social permissionless)
• Fountain (blog dài như Substack)
• Tape (dạng TikTok Web3)
• Soclly (aggregator mạng xã hội chuyên nghiệp)

Người dùng chỉ cần một profile duy nhất để tương tác xuyên ứng dụng, đồng thời giữ toàn quyền sở hữu nội dung và mạng lưới quan hệ.

Lens Token Distributor - Hệ thống thưởng điểm tự động đang được thử nghiệm

Ngày 8/8/2025, Lens Protocol giới thiệu Lens Token Distributor, một cơ chế tính điểm và phân phối  phần thưởng tự động dựa trên hành vi đóng góp của người dùng.

Hệ thống này được xây dựng để đo lường các yếu tố như mức độ đóng góp, tính nhất quán, sức ảnh hưởng và chất lượng nội dung. Thay vì chỉ ghi nhận hoạt động bề mặt, Lens áp dụng phương pháp heuristic scoring kết hợp với mô hình machine learning nhằm đánh giá giá trị thực sự và hạn chế tình trạng spam hoặc farming không lành mạnh.

Mục tiêu của Lens Token Distributor là tạo động lực cho những hành vi mang lại giá trị bền vững cho hệ sinh thái, thay vì khuyến khích các hành vi ngắn hạn chỉ nhằm tối đa hóa phần thưởng. Trong giai đoạn thử nghiệm ban đầu, hệ thống đang tập trung vào việc phân phối stablecoin GHO trên Lens Chain, nhưng trong lộ trình tương lai sẽ được mở rộng để hỗ trợ nhiều loại token ERC-20 khác.

Đội ngũ dự án và nhà đầu tư Lens Protocol

Đội ngũ phát triển Lens Protocol

Lens Protocol được khởi xướng bởi Stani Kulechov – nhà sáng lập Aave (nay là Avara), tốt nghiệp Luật tại Đại học Helsinki, có nhiều năm kinh nghiệm xây dựng các giao thức DeFi hàng đầu.

Ngoài ra, Christina Beltramini đảm nhận vai trò Head of Growth, từng là Director tại công ty thương mại điện tử Poshmark. Đội ngũ kỹ thuật và vận hành của Lens quy tụ nhiều thành viên từ Aave Labs/Avara với nền tảng mạnh về blockchain, sản phẩm và phát triển cộng đồng toàn cầu.

Nhà đầu tư Lens Protocol

Dự án đã huy động tổng số vốn 46 triệu USD qua các vòng cụ thể:

• Undisclosed: tháng 11/2022, không công bố số vốn và nhà đầu tư có FTX Ventures.
• Funding Round (08/06/2023): 15 triệu USD từ các quỹ như IDEO CoLab Ventures, General Catalyst, Variant Fund, Blockchain Capital…
• Strategic Round (18/12/2024): 31 triệu USD, dẫn đầu bởi Faction, cùng sự tham gia của Circle, ConsenSys, Wintermute, Fabric Ventures, Alchemy…

Lộ trình phát triển Lens Protocol

Giai đoạn 2023 – 2024

• Ra mắt Lens Protocol V2 với bộ Social Primitives mở rộng (Collect, Mirror, Group…)
• Phát triển Grove - giải pháp lưu trữ permissioned cho nội dung on-chain
• Mở rộng API và SDK cho developer
• Thông báo phát triển Lens Chain - L2 chuyên cho SocialFi

Giai đoạn 2025 (dự kiến)

• Triển khai Lens Chain mainnet với phí giao dịch ổn định (GHO)
• Mở rộng tích hợp cross-app, hỗ trợ nhiều loại nội dung hơn (video, audio, livestream)
• Ra mắt các công cụ nâng cao cho creator economy: subscription, gated content, marketplace on-chain