Lit Protocol (LITKEY): Lớp mã hóa chung cho thế giới Web3

Lit Protocol là gì?

Lit Protocol là mạng lưới mã hóa và quản lý khóa phi tập trung, cho phép các nhà phát triển lập trình hóa quá trình ký và mã hóa dữ liệu để phục vụ các ứng dụng như AI agents, ví đa chuỗi, DeFi, danh tính kỹ thuật số và quản lý dữ liệu riêng tư.

Khác với những ví truyền thống phụ thuộc vào khóa riêng tư tập trung, Lit chia nhỏ khóa trên một mạng lưới toàn cầu và chỉ thực hiện ký hoặc giải mã khi đủ ngưỡng node đồng thuận.

Nhờ đó, Lit đóng vai trò là lớp mã hóa chung, giúp người dùng và ứng dụng Web3 kiểm soát khóa, dữ liệu và tài sản của mình một cách tự chủ, tương tự cách Chainlink đóng vai trò tiêu chuẩn cho dữ liệu oracle.

Tại sao Lit Protocol ra đời?

Trong thế giới Web3 ngày nay, mọi hành động, từ giao dịch tài sản, quản lý dữ liệu cho đến vận hành AI agent, đều xoay quanh khóa riêng tư (private key). Đây là yếu tố cốt lõi bảo đảm quyền sở hữu và tính bảo mật, nhưng cũng chính là điểm yếu lớn nhất của hệ sinh thái hiện tại.

Nếu người dùng chọn ví tập trung, họ đánh đổi quyền tự chủ để lấy sự tiện lợi, đồng thời đối mặt với nguy cơ bị hack hoặc mất dữ liệu. Ngược lại, việc tự quản lý khóa cá nhân đòi hỏi kỹ năng cao và dễ dẫn đến mất mát không thể khôi phục. Còn với smart contract truyền thống, người dùng lại bị giới hạn bởi cơ chế ký cố định, thiếu lớp mã hóa linh hoạt và khả năng kiểm soát quyền truy cập.

Chính vì thế, Lit Protocol ra đời để giải quyết tận gốc bài toán tạo ra chiếc khóa phi tập trung nhưng phải dễ sử dụng. Dự án đặt mục tiêu xây dựng một hạ tầng nơi mỗi người dùng, ứng dụng và AI agent có thể tự quản lý khóa, tự định nghĩa quyền truy cập và tự động hóa hành động, mà không cần hy sinh tính bảo mật hay quyền tự chủ.

Cách hoạt động của Lit Protocol

Cốt lõi của Lit Protocol là sự kết hợp giữa hai công nghệ bảo mật hàng đầu:

• MPC TSS (Threshold Multi-Party Computation): Chia nhỏ khóa bí mật trên nhiều node, chỉ khi đạt ngưỡng số node quy đình thì hành động ký/mã hóa mới được thực thi. Không node nào có toàn bộ khóa riêng.
• TEEs (Trusted Execution Environments): Mỗi node chạy trong vùng an toàn (Intel SGX / AMD SEV), đảm bảo dữ liệu và logic ký được bảo vệ ngay cả khi phần cứng bị xâm phạm

Về mặt vận hành, quy trình trong Lit Protocol có thể hiểu đơn giản như sau:

1. Người dùng hoặc ứng dụng tạo ra một “Programmable Key Pair” (PKP): đây là loại khóa có thể “lập trình” để chỉ thực thi hành động trong những điều kiện cụ thể, ví dụ như chỉ ký giao dịch khi người dùng nắm giữ NFT X, hoặc chỉ giải mã dữ liệu khi AI agent hoàn thành nhiệm vụ Y.
2. Khóa được chia nhỏ và lưu trữ phân tán trên các node của mạng Lit thông qua quy trình Distributed Key Generation (DKG). Không có node nào có thể tái tạo khóa một mình.
3. Lit Actions là những điều kiện được dùng để xác định logic hoạt động của khóa: điều kiện nào cho phép ký, dữ liệu nào được giải mã, và kết quả được gửi đến chuỗi nào.
4. Khi các điều kiện được thỏa mãn, các node của Lit sẽ cùng phối hợp thực hiện hành động ký hoặc giải mã, sau đó gửi kết quả trở lại ứng dụng hoặc blockchain tương ứng.

Nhờ cơ chế này, Lit Protocol tạo ra một lớp bảo mật phi tập trung có thể lập trình, cho phép bất kỳ ứng dụng Web2 hoặc Web3 nào cũng có thể tận dụng sức mạnh của mã hóa và quyền kiểm soát truy cập mà không cần vận hành hạ tầng bảo mật riêng.

Điểm đặc biệt của Lit Protocol

Universal Account Lit Protocol

Universal Account là tài khoản thống nhất có thể hoạt động trên mọi blockchain và nền tảng Web2. Thay vì người dùng phải quản lý nhiều ví khác nhau cho từng mạng, Universal Accounts cho phép họ sử dụng một danh tính duy nhất để tương tác với toàn bộ Web3.

Điểm đặc biệt là tài khoản này không chỉ dành cho con người, mà còn cho AI agents, các tác nhân tự động có thể ký giao dịch, quản lý tài sản, hoặc tương tác với ứng dụng mà không cần bên trung gian.

Người dùng vẫn giữ quyền kiểm soát tuyệt đối thông qua cơ chế ủy quyền có điều kiện, giúp họ cài đặt chính xác những hành động mà agent được phép thực hiện. Tất cả các chính sách này đều được thực thi bởi mạng Lit, thông qua mạng lưới node theo cơ chế MCP.

Nhờ đó, Universal Accounts không chỉ đơn giản hóa trải nghiệm người dùng mà còn mở đường cho mô hình tự động hóa có kiểm soát của người dùng, nơi con người và AI cùng vận hành trên một hạ tầng thống nhất mà không lo sợ việc mất quyền kiếm soát vào tay AI.

Programmable Keys

Nếu ví khóa riêng (private key) là “chìa khóa” để mở mọi cánh cửa Web3, thì Lit Protocol biến chìa khóa đó thành một bộ não có thể lập trình được. Thông qua Programmable Private Keys (PKP), Lit cho phép nhà phát triển nhúng logic ký và điều kiện truy cập trực tiếp vào khóa, biến quá trình xác thực giao dịch trở nên thông minh và có điều kiện.

Ví dụ, một khóa có thể được lập trình để:

• Tự động chuyển thanh khoản giữa các chuỗi khi đạt ngưỡng lợi nhuận nhất định.
• Ký giao dịch chỉ khi người dùng giữ một NFT cụ thể hoặc đạt trạng thái on-chain nào đó.
• Quản lý kho tài sản lập trình được (programmable vault) với quy tắc giải ngân cố định.

Tất cả được thực thi thông qua Lit Actions, đoạn mã JavaScript xác định khi nào và như thế nào khóa được phép ký. Cơ chế này giúp Lit phá vỡ rào cản giữa các blockchain, tạo nên một lớp tương tác xuyên chuỗi thống nhất. Với Programmable Keys, Lit không chỉ mang đến bảo mật, mà còn mở khóa khả năng tự động hóa trên toàn bộ Web3.

User-Owned Data

Lit Protocol đưa ra một cách tiếp cận hoàn toàn mới với dữ liệu người dùng: dữ liệu có thể tồn tại công khai trên web, nhưng chỉ người được cấp quyền mới có thể giải mã. Điều này được thực hiện thông qua Lit Encryption SDK, công cụ cho phép các ứng dụng Web3 hoặc Web2 mã hóa dữ liệu theo điều kiện động.

Ví dụ, nhà phát triển có thể quy định rằng chỉ người sở hữu token X hoặc là thành viên của Bored Ape Yatch Club mới được truy cập tài liệu, video, hoặc hồ sơ cụ thể. Điều này mở ra tiềm năng cho các mô hình dữ liệu do người dùng sở hữuvà chợ dữ liệu phi tập trung, nơi người dùng có thể vừa chia sẻ vừa kiểm soát quyền truy cập, thậm chí kiếm lợi từ dữ liệu cá nhân mà không cần tin tưởng vào bên thứ ba.

Cách tiếp cận này giúp Lit Protocol trở thành lớp mã hóa cho các trang web, nơi dữ liệu không còn bị khóa trong các nền tảng tập trung, mà vẫn đảm bảo quyền riêng tư, tính xác thực và chủ quyền của người dùng.

Token LITKEY là gì?

Thông tin token LITKEY

• Tên token: Lit Protocol
• Ticker: LITKEY
• Tổng cung: 1 tỷ LITKEY

Tỷ lệ phân bổ token LITKEY

• Đội ngũ phát triển: 28%
• veLITKEY: 28%
• Nhà đầu tư sớm: 19%
• Hiệp hội Lit: 11%
• Airdrop cho cộng đồng: 10%
• Khuyến khích thanh khoản Aerodrome: 4%

Lịch phát hành token LITKEY

Tất cả token của đội ngũ phát triển và các nhà đầu tư sẽ bị khóa trong 1 năm kể từ thời điểm TGE, sau đó sẽ được mở khóa tuyến tính trong vòng 24 tháng tiếp theo. Đối với token bán ra trong Community Sale trên nền tảng Legion, nguồn cung sẽ được phân bổ thành 3 đợt riêng biệt:

• 0.17% tổng cung token sẽ có thể giao dịch ngay tại thời điểm ra mắt token (TGE).
• 0.14% tổng cung sẽ được mở khóa tuyến tính trong vòng 12 tháng sau khi TGE.
• 0.51% tổng cung sẽ bị khóa trong 1 năm kể từ TGE trước khi được mở.

Trường hợp sử dụng LITKEY

• Staking: Node operators stake $LITKEY để tham gia mạng, nhận thưởng và duy trì bảo mật.
• Phí mạng: Thanh toán chi phí thực thi Lit Actions hoặc ký/giải mã dữ liệu.
• Quản trị: Quản lý DAO, đề xuất thay đổi mạng và chính sách phí.
• Phần thưởng: Trả cho node, developer, và cộng đồng đóng góp vào mạng.

Quỹ đầu tư và Đội ngũ sáng lập Lit Protocol

Quỹ đầu tư Lit Protocol

Lit Protocol đã thu hút được 19.3 triệu USD thông qua sáu vòng gọi vốn, được hậu thuẫn bởi hàng loạt quỹ đầu tư lớn như LongHash Ventures, Sfermion, 1kx, Stani Kulechov (CEO của AAVE),...

Đội ngũ sáng lập Lit Protocol

• David Sneider (Co-Founder & CEO): Ông là nhà sáng lập chính, từng là đồng sáng lập Vesta, một dự án về bảo mật dữ liệu và blockchain liên quan đến tín chỉ carbon và DeFi.
• Chris Cassano (Co-Founder): Ông là đồng sáng lập Lit Protocol và là chuyên gia kỹ thuật, tập trung vào phát triển MPC/TEE và cấu trúc mạng Lit.

Các dự án tương tự

• Ika: Ika là mạng điện toán đa bên (MPC) song song được xây dựng trên mạng Sui, được thiết kế để giải quyết sự kém hiệu quả trong việc tương tác đa chuỗi và bảo mật trong Web3.
• Primus Labs: Primus Labs (trước đây là PADO) là dự án phát triển cơ sở hạ tầng ứng dụng công nghệ ZK để cung cấp khả năng tương tác dữ liệu (data interoperability).