Miden: Giải pháp Modular ZK-Rollup
Miden là gì?
Miden là giải pháp ZK-rollup hoạt động theo kiến trúc modular. Thiết kế Miden tập trung vào bảo mật và khả năng mở rộng của Ethereum bằng cách ứng dụng công nghệ ZKP, đặc biệt là STARK-proofs để hỗ trợ các ứng dụng yêu cầu bảo mật cao.
Điểm nổi bật của Miden là khả năng thực thi giao dịch song song (parallel execution) để cải thiện thông lượng và khả năng mở rộng của hệ thống. Nền tảng cũng được phát triển để xây dựng các dApp có tốc độ và bảo mật cao, thân thiện với nhà phát triển qua nhờ việc hỗ trợ các ngôn ngữ lập trình phổ biến như Rust và TypeScript.
Trước đây, Miden là một phần của hệ sinh thái Polygon nhưng hiện đã tách ra và hoạt động độc lập, với kế hoạch ra mắt mainnet vào cuối năm 2025.
Kiến trúc hệ thống của Miden
Polygon Miden vận hành theo một hệ thống đa tầng, bao gồm:
- Miden Clients: Công cụ phía người dùng, cho phép gửi giao dịch và tạo bằng chứng (proof) cục bộ. Người dùng có thể lựa chọn tự tạo bằng chứng ZK cho giao dịch của mình trước khi gửi đến mạng.
- Miden Nodes: Các nút mạng chịu trách nhiệm duy trì trạng thái, nén (compress) các thay đổi trạng thái thành STARK proofs và tổng hợp các bằng chứng này thành block.
- Verifier Contract: Hợp đồng thông minh triển khai trên Ethereum L1, có nhiệm vụ xác minh các bằng chứng từ mạng Miden để đảm bảo các thay đổi trạng thái là hợp lệ.
- Bridge Contract: Đóng vai trò cầu nối hai chiều giữa Ethereum và Miden, hỗ trợ việc chuyển token vào/ra mạng một cách an toàn.
Nền tảng thiết kế cốt lõi của Polygon Miden là ứng dụng mô hình Actor (Actor Model). Trong mô hình này, mỗi account (tài khoản) trên Miden hoạt động như một "tác nhân" (actor) độc lập.
Mỗi tác nhân sở hữu trạng thái riêng và logic xử lý các giao dịch được định nghĩa trước. Các account tương tác và truyền tải giá trị (tài sản) cũng như logic xử lý thông qua một cấu trúc dữ liệu đặc biệt gọi là Note. Note chính là đơn vị cơ bản cho phép các account gửi và nhận thông điệp một cách phi đồng bộ.
Có hai loại Note chính trên Miden, với sự khác biệt về tính minh bạch:
- Public Note: Chứa toàn bộ dữ liệu của giao dịch và được ghi công khai, đầy đủ lên chuỗi khối Miden.
- Private Note: Chỉ lưu trữ giá trị băm (hash) của nội dung lên chuỗi, trong khi dữ liệu chi tiết bên trong Note được giữ ẩn. Điều này giúp bảo vệ quyền riêng tư cho các giao dịch hoặc tài sản được truyền tải qua Private Note.
Nhờ áp dụng Mô hình Actor và cơ chế Note, Miden hỗ trợ các giao dịch có tính bảo mật cao. Mọi giao dịch diễn ra trên Miden đều phải được chứng minh bằng bằng chứng ZK proof. Các bằng chứng này sau đó được tập hợp lại thành từng lô (batch) và tổng hợp thành các block.
Cuối cùng, các block chứa bằng chứng này được gửi lên hợp đồng Verifier Contract trên Ethereum L1 để xác minh tính toàn vẹn. Quá trình xác minh trên L1 đảm bảo rằng tất cả các thay đổi trạng thái được ghi nhận trên chuỗi Miden là hợp lệ và không thể bị giả mạo, thừa hưởng tính bảo mật từ Ethereum.
Săn airdrop Miden
Tại thời điểm viết bài, Miden đang triển khai chương trình testnet. Người dùng có thể tham gia để có cơ hội nhận airdrop khi dự án mainnet. Quy trình như sau:
Truy cập website của Miden và chọn tính năng Testnet ngay trên thanh công cụ.
Sau đó, người dùng nhập địa chỉ ví Miden để thực hiện faucet token testnet. Hoặc người dùng cũng có thể faucet token testnet tại đây.
Sau khi có token testnet, thực hiện các giao dịch gửi token. Người dùng nên tương tác nhiều lần để mạng ghi nhận hoạt động và thực hiện nhiều giao dịch nhỏ, tương tác đều đặn mỗi ngày.
Đội ngũ và nhà đầu tư Miden
Dự án Miden do Bobbin Threadbare, Domink Schmid và Azeem Khan, - cựu thành viên của đội ngũ blockchain tại Meta (trước đây là Facebook) dẫn dắt. Đội ngũ hiện có 17 thành viên, với kế hoạch mở rộng sau khi nhận vốn đầu tư.
Ngày 29/4/2025, Miden cũng thông báo đã huy động thành công 25 triệu USD tại vòng Seed. Ba quỹ dẫn đầu vòng gọi vốn này là a16z, 1kx và Hack VC. Ngoài ra, vòng gọi vốn cũng có sự tham gia của các nhà đầu tư như Sandeep Nailwal hay các quỹ như P2 Ventures, MH Ventures…