Next Gen Layer 2: Kế hoạch hoàn hảo cho tương lai Ethereum?

Layer 2 từ lâu được xem là câu trả lời cho bài toán mở rộng của Ethereum.

Trong bài blog mới đây, Vitalik tiếp tục trình bày một lộ trình đầy tham vọng cho các “Next Gen Layer 2” - thế hệ Layer 2 tiếp theo không chỉ giải quyết các hạn chế hiện tại mà còn hướng đến xây dựng một hệ sinh thái bền vững, an toàn, hiệu quả và sẵn sàng phục vụ hàng tỷ người dùng toàn cầu.

Vitalik nhấn mạnh rằng việc cải tiến Layer 2 không chỉ dừng ở khả năng tăng tốc độ giao dịch hay giảm chi phí, mà còn phải đảm bảo tính bảo mật, khả năng tương tác và sự đa dạng.

“Không một Layer 2 nào thống trị tất cả”

Vitalik không ủng hộ quan điểm một Layer 2 cụ thể nào đó sẽ “thống lĩnh” tương lai Ethereum. Thay vào đó, ông hình dung một hệ sinh thái đa dạng nơi nhiều Layer 2 cùng tồn tại để phục vụ những nhu cầu riêng biệt.

Đối với Ethereum, Layer 2 không phải khái niệm mới. Các giải pháp Rollup phổ biến như Optimistic Rollups và ZK-Rollups đã cho thấy khả năng giảm tải đáng kể cho Ethereum trong khi vẫn đảm bảo các yếu tố cốt lõi như bảo mật và phân quyền.

Rollup là giải pháp giúp thực hiện giao dịch ngoài chuỗi, sau đó đóng gói dữ liệu giao dịch, nén chúng lại và gửi đến Ethereum mainnet. Theo dữ liệu từ growthepie, số lượng địa chỉ ví hoạt động trên tổng các Layer 2 đã gấp 4 lần so với Ethereum. Tuy nhiên, để đạt được tầm nhìn toàn cầu, Layer 2 cần cải tiến mạnh hơn.

Blobs và nâng cấp Pectra: Đột phá về hiệu suất

Trong một “Next Gen Layer 2” thì blobs, khả năng tương tác và tính tương thích với EVM được xem là các nền tảng quan trọng.

Blobs - được giới thiệu thông qua bản nâng cấp Dencun, đã thay đổi cách các Layer 2 xử lý dữ liệu. Thay vì sử dụng calldata truyền thống (tính năng trong EVM transaction cho phép người gửi thêm các thông tin bổ sung đính kèm với giao dịch đó) vốn đắt đỏ và không tối ưu, blobs cung cấp không gian lưu trữ dữ liệu tạm thời với chi phí thấp hơn nhiều.

Điều này giúp các Layer 2 giảm đáng kể chi phí lưu trữ, từ đó giảm phí giao dịch cho người dùng cuối, hỗ trợ thực hiện nhiều giao dịch hơn mà không gây áp lực lên Layer 1.

Thống kê dưới đây thể hiện rõ nét tác động của blobs khi nâng cấp Dencun được triển khai vào 3/2024. Cụ thể, chi phí vận hành của các Rollup đã giảm mạnh, một số trường hợp giảm đến 98%. Điều này cho thấy blobs không chỉ giảm tải cho Layer 1 mà còn cải thiện đáng kể nền kinh tế của các Layer 2.

Tiếp nối Dencun, nâng cấp Pectra dự kiến ra mắt vào 3/2025 sẽ tăng gấp đôi số lượng blobs trên mỗi block, mở ra tiềm năng xử lý hàng trăm nghìn giao dịch mỗi giây.

Một yếu tố quan trọng khác là tính tương thích với EVM (Ethereum Virtual Machine - Máy ảo Ethereum). EVM là trung tâm của hệ sinh thái Ethereum, giúp thực thi các hợp đồng thông minh và ứng dụng phi tập trung.

Để đảm bảo các nhà phát triển có thể dễ dàng chuyển đổi ứng dụng từ Layer 1 sang Layer 2, các Layer 2 thế hệ tiếp theo cần duy trì tính tương thích hoàn toàn với EVM. Điều này không chỉ giúp giảm thời gian và chi phí phát triển mà còn khuyến khích sự chấp nhận rộng rãi từ cộng đồng nhà phát triển.

Bên cạnh đó, không giống các Layer 2 hiện tại, thế hệ Layer 2 mới được thiết kế với tính linh hoạt cao hơn, với phạm vi hoạt động trên nhiều hệ sinh thái khác nhau hoặc phát triển độc lập với Layer 1.

Điều này mang lại cơ hội để các Layer 2 được tối ưu hóa cho các mục đích chuyên biệt, từ ưu tiên bảo mật và phân quyền cho các ứng dụng DeFi (DEX, Lending) đến tập trung vào tốc độ xử lý giao dịch - yếu tố then chốt cho các lĩnh vực như GameFi hay SocialFi, nơi yêu cầu về bảo mật có thể được điều chỉnh ở mức thấp hơn.

Sự đa dạng này không chỉ tạo ra một hệ sinh thái phong phú mà còn mở rộng phạm vi ứng dụng của Ethereum, giúp blockchain tiếp cận với nhiều lĩnh vực mới.

Ethereum “đặt cược” vào công nghệ mới

Dù sở hữu tiềm năng lớn, Layer 2 vẫn đối mặt với nhiều rào cản kỹ thuật. Hiện tại, không gian lưu trữ blobs vẫn còn hạn chế, chỉ đủ đáp ứng nhu cầu ngắn hạn.

Ethereum đang đặt cược vào các công nghệ mới như PeerDAS và 2D sampling để mở rộng khả năng lưu trữ, giúp hệ sinh thái xử lý hàng trăm nghìn giao dịch mỗi giây.

Theo Vitalik, Ethereum sẽ tiếp tục là “xương sống” đảm bảo tính bảo mật và phân quyền. Tuy nhiên, trọng tâm mở rộng mạng lưới sẽ phụ thuộc vào các Layer 2 - nơi diễn ra các ứng dụng phi tập trung và giao dịch hàng ngày.

Dù vậy, để hiện thực hóa tầm nhìn này, sự hợp tác của toàn bộ cộng đồng Ethereum là điều không thể thiếu. Từ nhà phát triển đến người dùng cuối, tất cả đều đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy các cải tiến và đương đầu với những thách thức đang chờ đợi.

Với lộ trình phát triển rõ ràng, nhiều nhận định cho rằng Layer 2 có thể là chìa khóa để Ethereum vươn xa hơn, đáp ứng tham vọng trở thành nền tảng blockchain toàn cầu.

Đọc thêm: Ngăn chặn AI mất kiểm soát: Vitalik chọn “viên thuốc đỏ”