Polymarket có thật sự “dự đoán tương lai”!? Đám đông có luôn đúng?
Trong hai năm trở lại đây, Polymarket đã chuyển mình từ một nền tảng mang tính thử nghiệm trong cộng đồng crypto thành nơi đo lường kỳ vọng xã hội đáng tin cậy với TVL hơn 300 triệu USD, tổng khối lượng giao dịch trong 30 ngày gần 4 tỷ USD.
Tuy nhiên, điều Polymarket gây bất ngờ không chỉ là tốc độ tăng trưởng, mà là mức độ chính xác của nền tảng này. Dữ liệu tổng hợp từ hàng nghìn thị trường cho thấy trong 4 giờ cuối trước khi sự kiện xảy ra, Polymarket cho kết quả đúng tới 95.1% - một con số vượt xa các cuộc thăm dò dư luận, mô hình thống kê lẫn dự báo của truyền thông.
Đọc thêm: Prediction Market và AI Agent: Sự giao thoa tạo nên “Prediction Agent”?
Thậm chí khi còn cách sự kiện một tháng, độ chính xác vẫn duy trì ở mức 91.4%, một mức bền vững hiếm gặp trong lĩnh vực dự báo. Khi đo bằng Brier Score: thước đo số để đánh giá sai số xác suất trong các nghiên cứu khoa học, Polymarket thuộc nhóm có sai số thấp nhất trên thị trường, vượt nhiều tổ chức nghiên cứu và đội ngũ phân tích chuyên nghiệp. Câu hỏi đặt ra là?
Vì sao một thị trường phi tập trung, nơi hàng nghìn người ẩn danh đặt cược, lại có thể phản ánh thực tế tốt hơn thăm dò dư luận, chuyên gia hay báo chí?
Tìm hiểu cách Polymarket hoạt động
Trước khi tìm hiểu lý do Polymarket có tỷ lệ chính xác cao như vậy, cần hiểu cách Polymarket vận hành ở cấp độ nền tảng.
Polymarket vận hành bằng hợp đồng thông minh trên Polygon, nơi mọi giao dịch đều minh bạch và không thể sửa đổi. Tất cả các sự kiện, từ chính trị, kinh tế, thể thao đến giá tài sản đều được quy về hai trạng thái: xảy ra hoặc không. Và chính việc quy giản này làm cho xác suất trở nên rõ ràng hơn bất kỳ công cụ dự báo nào khác.
Cụ thể, khi một thị trường được mở, hợp đồng thông minh phát hành hai token đối nghịch: YES và NO. Tổng giá trị của cả hai luôn bằng đúng 1 USD vì chỉ một token sẽ có giá trị sau khi sự kiện kết thúc.
Nếu người dùng mua YES với giá 0.65 USD, họ đang chấp nhận rủi ro 65 cent đổi lấy khả năng nhận 1 USD nếu sự kiện xảy ra. Ngược lại, nếu họ tin sự kiện khó xảy ra hơn giá thị trường đang phản ánh, họ có thể mua NO hoặc bán YES để kiếm lợi nhuận từ chênh lệch.
Giá không được đặt bởi Polymarket hay bất kỳ bên trung gian nào. Nó được tính toán theo thời gian thực bởi một AMM dựa trên quan hệ cung cầu của hai token. Khi có nhiều người mua YES, đường cong giá đẩy YES lên và kéo NO xuống, tạo ra một mức định giá xác suất mới. Việc này giúp thị trường luôn ở trạng thái liên tục cân bằng giữa hai phía, và người dùng có thể giao dịch 24/7 mà không cần đối tác trực tiếp.
Thanh khoản trong mỗi thị trường đến từ chính người dùng và các nhà cung cấp thanh khoản (LP). LP nạp vốn vào pool để hỗ trợ AMM hoạt động, đổi lại họ nhận phí giao dịch. Cơ chế này giúp thị trường luôn có độ sâu nhất định: người dùng có thể mua bán ngay lập tức, còn giá sẽ thay đổi theo mức độ lớn - nhỏ của lệnh.
Khi sự kiện kết thúc, kết quả không do Polymarket quyết định. Thay vào đó, nền tảng sử dụng UMA, một oracle có cơ chế tranh chấp. Bất kỳ ai cũng có thể gửi kết quả lên. Trong vài giờ tiếp theo, cộng đồng có quyền phản đối nếu họ cho rằng thông tin sai. Nếu có tranh chấp, UMA kích hoạt vòng bỏ phiếu. Những người chọn sai sẽ mất tài sản thế chấp. Cơ chế “phạt sai” này làm cho việc gửi kết quả gian lận trở nên vô nghĩa và đắt đỏ, tạo ra một bộ máy xác minh khách quan, không phụ thuộc vào phân quyền hay niềm tin.
Đọc thêm: Top 5 Prediction Market: Ai là Polymarket tiếp theo?
Khi UMA xác nhận xong, hợp đồng thông minh tự động xác nhận: token thắng được quy đổi về 1 USD, token thua trở thành vô giá trị. Không có ai can thiệp vào giai đoạn này; mọi thứ đều xử lý bằng logic on-chain.
Vì sao tỷ lệ đúng Polymarket cao đến vậy?
Cơ chế vận hành của Polymarket tạo ra một nền tảng minh bạch và nhất quán, nhưng để giải thích tại sao tỷ lệ chính xác của Polymarket cao, cần nhìn nhận ở nhiều góc độ: cơ chế buộc người dùng bộc lộ quan điểm thật, thanh khoản đủ lớn để gom tín hiệu, mô hình hai lớp và tốc độ hấp thụ thông tin theo thời gian thực.
Yếu tố đầu tiên bắt nguồn từ chính cơ chế YES/NO. Khác với khảo sát dư luận, nơi người trả lời có thể chọn “không chắc”, né tránh hoặc trả lời theo thiên kiến xã hội, tỷ lệ này được giảm thiểu hơn rất nhiều trên Polymarket.
Người dùng chỉ có hai lựa chọn và phải tự bỏ tiền để bảo vệ lựa chọn đó. Khi sai là mất tiền, đúng mới được thưởng, hệ thống buộc mỗi người phải bộc lộ quan điểm thật thay vì bày tỏ cảm tính. Dữ liệu đầu vào vì thế ít nhiễu hơn khảo sát truyền thống, vốn chịu tác động mạnh bởi tâm lý đám đông, sợ bị phán xét hoặc trả lời cho “đẹp”.
Tiếp theo, các sự kiện trên Polymarket cần dòng tiền đủ lớn để biến ý kiến cá nhân thành xác suất tập thể. Dữ liệu 2024-2025 trên Polymarket cho thấy: những thị trường có thanh khoản càng cao, độ chính xác càng lớn.
Ví dụ, bầu cử Mỹ 2024 với tổng dòng tiền hơn 3.6 tỷ USD đã duy trì xác suất Trump 58-66% từ tháng 10 và đúng gần tuyệt đối trong đêm bầu cử, trong khi toàn bộ hệ thống khảo sát truyền thống báo 50/50. Tương tự, thị trường dự báo Fed tháng 9/2024 với hơn 15 triệu USD thanh khoản xác định đúng mức giảm 50 điểm cơ bản trước hai tuần, trong khi 92% nhà kinh tế dự sai.
Ngược lại, những thị trường thanh khoản thấp thường có độ sai lệch cao hơn. Ví dụ như cuộc bầu cử Romania 2024 chỉ có khoảng 180,000 USD giao dịch, và Polymarket đánh giá ứng viên Călin Georgescu chỉ ở mức 8-20%, trong khi thực tế ông dẫn đầu vòng một. Hoặc các thị trường Oscar, phần lớn dưới 500,000 USD, đã sai 3/5 sự kiện trong năm 2025.
Thứ ba là tốc độ cập nhật thông tin. Khi một sự kiện xuất hiện, dù là tin nội bộ, tin rò rỉ, tín hiệu từ mạng xã hội hay biến động bất thường ở địa phương, giá trên Polymarket thay đổi theo từng giây. Ai có thông tin sớm sẽ đặt cược sớm, và dòng tiền lập tức điều chỉnh xác suất.
Đây là điều không mô hình truyền thống nào theo kịp: khảo sát dư luận chỉ cập nhật 1-2 tuần một lần, chuyên gia lên sóng vài ngày một lần. Điều này dẫn đến thực tế: thị trường dự báo trên Polymarket thường có độ nhạy về thông tin nhanh hơn so với các nền tảng truyền thông truyền thống. Ví dụ điển hình nhất là thời điểm Biden rút khỏi cuộc đua năm 2024: thị trường nhảy từ 7% lên 90% chỉ trong vài giờ, trong khi báo chí vẫn chưa có bất kỳ xác nhận nào.
Cuối cùng điều làm Polymarket thực sự khác biệt nằm ở kiến trúc hai lớp của nó: một thiết kế tưởng chừng mâu thuẫn nhưng lại bổ sung hoàn hảo cho nhau: lớp nền tảng mở và lớp giao diện chọn lọc. Đây chính là cơ chế giúp Polymarket không chỉ “thấy rõ hành vi con người”, mà còn “lọc sạch nhiễu”, để lại những tín hiệu quan trọng nhất.
Ở lớp sâu nhất, nền tảng được mở hoàn toàn: ai cũng có thể tạo thị trường, định nghĩa điều kiện và tham gia giao dịch. Điều này bảo đảm tính minh bạch tuyệt đối, không ai có quyền thao túng kết quả hay thay đổi luật chơi. Một thị trường dự báo chỉ có giá trị khi người tham gia tin rằng nó không bị kiểm soát và lớp nền tảng mở này chính là nền móng của niềm tin đó.
Tuy nhiên, nếu mở hoàn toàn mà không có chọn lọc, thị trường sẽ nhanh chóng bị lấp đầy bởi những sự kiện vô nghĩa, mơ hồ hoặc không thể xác định kết quả. Đây là điểm mà nhiều nền tảng prediction trước đây đã thất bại.
Polymarket giải quyết bằng lớp thứ hai: giao diện được đội ngũ chọn lọc kỹ, chỉ đưa lên những thị trường có nhu cầu thật, có cách xác minh rõ ràng, có nguồn dữ liệu đáng tin và có khả năng thu hút thanh khoản. Lớp này không kiểm soát nền tảng, nó chỉ kiểm soát trải nghiệm người dùng, bảo đảm rằng những thị trường họ nhìn thấy và giao dịch đều có chất lượng cao.
Chính sự kết hợp “nền tảng mở và giao diện chọn lọc” tạo ra một môi trường lý tưởng cho việc đọc hành vi con người:
- lớp mở thu thập lượng tín hiệu khổng lồ, không bị hạn chế bởi trung gian;
- lớp chọn lọc loại bỏ nhiễu, giữ lại các thị trường dễ hiểu, dễ xác minh và thu hút nhiều người tham gia.
Càng nhiều người tham gia, dữ liệu càng dày; dữ liệu càng dày, tín hiệu hành vi càng rõ. Khi một thị trường có hàng trăm nghìn người đặt cược, mỗi người phản ánh một phần nhỏ hiện thực mà họ quan sát được, thị trường đó không còn là “dự đoán” nữa, nó trở thành một phép đo tập thể, nơi quy luật hành vi nổi lên rõ ràng đến mức kết quả gần như tất yếu.
Nói cách khác:
Polymarket không nhìn trước tương lai. Nó buộc con người phải bộc lộ quan điểm thật bằng tiền. Khi thanh khoản đủ lớn, các đánh giá rời rạc hợp lại thành một xác suất ổn định; và khi những lớp nhiễu như thiên kiến xã hội hay cảm xúc nhất thời bị loại bỏ, phần còn lại chính là hành vi thực, thứ đáng tin cậy hơn bất kỳ cuộc khảo sát nào.
Điều này giải thích vì sao Polymarket thường “đọc” được kết quả trước khi sự kiện chính thức diễn ra. Một cuộc bầu cử không được quyết định trong ngày bỏ phiếu, mà được hình thành từ những chuyển động tâm lý kéo dài nhiều tháng. Một quyết định kinh tế không đột ngột xuất hiện, mà được báo trước bởi dữ liệu thị trường lao động, phát biểu của quan chức hay biến động dòng tiền. Hành vi của đám đông ổn định trước khi họ nhận ra điều đó và Polymarket phản ánh sự ổn định này qua giá.
Khi nào đám đông sai và 1% có ý nghĩa gì?
Khi hành vi số đông đã có quy luật, prediction market có thể đọc được tín hiệu rất chính xác, nhưng điều đó không đồng nghĩa đám đông luôn thắng. Có hai tình huống khiến thị trường “sai”, và chính chúng tạo ra ý nghĩa thật sự của những con số như 1% hay 5% xác suất. Thứ nhất, thị trường có thể tổng hợp dữ liệu cực tốt, nhưng người chơi vẫn mất tiền vì một điểm nghẽn duy nhất: oracle.
Prediction market phụ thuộc tuyệt đối vào cơ chế xác nhận kết quả; nếu oracle báo sai, toàn bộ tiền sẽ giải ngân theo kết quả sai đó, bất kể cộng đồng đã định giá đúng đến mức nào. Polymarket thu hẹp rủi ro bằng Optimistic Oracle của UMA, nơi bất kỳ ai cũng có thể đề xuất kết quả, cộng đồng có quyền phản biện và người vote sai bị phạt. Tuy nhiên, cơ chế này không tuyệt đối: nếu cộng đồng thiếu thông tin, bị thao túng hoặc xuất hiện nhóm có voting power lớn, sai lầm vẫn có thể xảy ra.
Trường hợp xấu hơn, nếu hacker kiểm soát oracle hoặc khai thác lỗi trong quá trình phân phối, nền tảng buộc phải rollback hoặc fork, và lúc đó tài sản người chơi chỉ an toàn nếu cộng đồng phản ứng đủ nhanh. Đây là nghịch lý: một hệ thống dựa vào hành vi tập thể có thể đúng, nhưng vẫn dẫn đến kết quả sai chỉ vì điểm tập trung rủi ro nằm ở oracle.
Thứ hai, thị trường “sai” đơn giản vì nó không thể nhìn thấy thông tin chưa xuất hiện. Prediction market chỉ định giá dựa trên dữ liệu hiện có; những gì chưa được công khai, từ thông tin nội bộ, quyết định chính trị, đến biến cố bất ngờ nằm ngoài tầm với của thị trường. Trường hợp Biden rút khỏi cuộc đua năm 2024 là ví dụ điển hình: nhiều tháng liền, kèo chỉ giao dịch quanh 5-7% vì không có dữ liệu nào cho thấy ông sẽ rút lui.
Nhưng khi scandal sức khỏe bùng lên, giá bật từ 7% lên 70% trong 36 giờ. Thị trường không sai, nó chỉ mù với thông tin mà người trong cuộc biết. Tương tự, ở kèo “Maersk có tiếp tục vận chuyển qua Red Sea trước 15/1?”, odds giữ ở mức 50/50 do thiếu tín hiệu rõ ràng. Chỉ đến khi Maersk công bố dừng toàn bộ hoạt động vì lo ngại an ninh, giá YES mới rơi xuống dưới 10% và thị trường resolve NO. Những cú đảo chiều như vậy không phủ nhận năng lực dự báo của thị trường; chúng chỉ cho thấy thế giới thực luôn có những yếu tố mà dòng tiền chưa kịp hấp thụ.
Và chính khoảng không này làm cho những con số như 1% hay 5% trở nên có ý nghĩa. Một sự kiện được thị trường định giá 99% không phải là “chắc chắn xảy ra”, mà chỉ là “phù hợp nhất với thông tin hiện có”. Phần trăm còn lại chính là khoảng không của những yếu tố chưa xuất hiện, những tín hiệu chưa được công bố, hoặc những quyết định chưa lộ ra ngoài. Prediction market không thể loại bỏ phần bất định này, vì bản thân thế giới chứa những khu vực mà hành vi con người không thể quan sát kịp thời.
Ai là kẻ chiến thắng trên Polymarket?
Polymarket quy tụ nhiều kiểu người chơi khác nhau, nhưng những người thực sự kiếm được tiền đều có một điểm chung: họ sở hữu một lợi thế rõ ràng trong cách tiếp cận thông tin, luật chơi hoặc quản trị rủi ro.
Một nhóm tập trung vào các kèo gần như chắc chắn, sẵn sàng bỏ vốn lớn vào những kết quả có xác suất 90-99% để đổi lấy mức lợi nhuận nhỏ nhưng đều đặn. Với họ, thị trường prediction giống một dạng trái phiếu ngắn hạn: lợi suất khoảng 3-5% theo năm cộng thêm những khoản lời lặp lại từ những kèo “gần như chắc chắn”. Cách làm này đòi hỏi sự hiểu biết rất rõ về điều khoản và khả năng đọc rủi ro, bởi chỉ một tranh chấp nhỏ cũng đủ để khiến toàn bộ khoản đầu tư mất sạch.
Một nhóm khác dựa trên tốc độ và khả năng phản ứng với tin tức. Họ theo dõi dòng thông tin liên tục từ nhiều nguồn, giao dịch chỉ vài giây sau khi sự kiện diễn ra, và tạo lợi nhuận từ chênh lệch giá trước khi thị trường kịp điều chỉnh.
Đây là nhóm duy trì hiệu suất cao mà không cần dự đoán dài hạn; họ chỉ cần nhanh hơn phần còn lại. Ngược lại, những người hiểu sâu cơ chế tranh chấp lại tìm kiếm lợi thế ở các kèo có điều khoản phức tạp. Họ biết khi nào thị trường đang định giá sai do một chi tiết trong mô tả sự kiện, chờ thời điểm tranh chấp được kích hoạt rồi đặt cược ngược lại. Nhiều kèo đã ở mức 99% nhưng rơi thẳng về 0% chỉ nhờ một tranh chấp thành công và những người hiểu luật gần như luôn là người hưởng lợi.
Song song đó, những người đặt cược theo cảm tính tạo ra phần lớn thanh khoản của thị trường. Họ không phân tích dữ liệu, không đọc điều khoản, không tính xác suất; họ giao dịch theo sở thích hoặc trực giác. Những người này đôi khi thắng lớn trong ngắn hạn, nhưng về dài hạn thường trở thành nguồn lợi nhuận cho ba nhóm còn lại.
Quan sát những người top đầu cho thấy bức tranh rõ ràng hơn: phần lớn sử dụng chiến lược kèo chắc chắn để tích lũy lợi nhuận nhỏ nhưng liên tục; một số đạt độ chính xác trên 80% khi dự đoán giá BTC và ETH nhờ mô hình riêng; và nhóm 1% còn lại sở hữu lợi thế vượt trội, có thể là thông tin nội bộ, khả năng xử lý dữ liệu hoặc hệ thống tự động hóa. Đáng chú ý, nhiều cơ hội hiện tại lại tạo cảm giác tương tự giai đoạn đầu của làn sóng meme coin, khi mức lợi nhuận 100-1000 lần vẫn có thể xảy ra với người tìm đúng thị trường ngách.
Nhìn tổng thể, Polymarket không phải sân chơi của may rủi mà là thị trường nơi lợi thế quyết định kết quả. Ai sở hữu thông tin tốt hơn, phản ứng nhanh hơn, hiểu luật sâu hơn hoặc quản trị rủi ro chặt hơn sẽ có lợi nhuận; ai không có lợi thế sẽ trả giá. Prediction market vì thế trở thành nơi không chỉ đo xác suất sự kiện, mà còn đo chính xác mức độ hiểu biết và kỷ luật của từng người tham gia.