Prompt là gì? 7 Tips viết Prompt trong AI hiệu quả

Prompt là gì?

Prompt (hay câu lệnh) là toàn bộ những thông tin mà người dùng "nhập vào" để yêu cầu các mô hình AI thực hiện một tác vụ cụ thể. Ngoài câu lệnh bằng văn bản, Prompt còn có các định dạng khác như âm thanh, hình ảnh, tài liệu… giúp truyền đạt chính xác yêu cầu người dùng để AI xử lý, phản hồi một cách nhanh chóng và phù hợp.

Ví dụ về một Prompt mà người dùng cung cấp cho ChatGPT: “Hãy gợi ý cho tôi các môn thể thao để rèn luyện sức khỏe” với kết quả phản hồi như sau:

Tùy theo nhu cầu, người dùng hoàn toàn có thể hài lòng với câu trả lời này hoặc khai thác sâu thêm các khía cạnh khác từ câu trả lời cũng như đặt thêm câu hỏi để đi đến kết quả mong muốn.

Cũng với câu lệnh trên, khi người dùng thêm 1 số chi tiết cụ thể như “Hãy gợi ý cho tôi 3 môn thể thao để rèn luyện sức khỏe, phù hợp với dân văn phòng bận rộn và có thể chơi buổi tối”, kết quả cũng sẽ rõ ràng và chi tiết hơn.

Qua 2 ví dụ trên, có thể thấy Prompt mà người dùng yêu cầu ảnh hưởng rất nhiều đến kết quả đầu ra của mô hình AI. Một Prompt càng rõ ràng, chi tiết, cụ thể sẽ giúp AI hiểu đúng ý người dùng và đưa ra các phản hồi chính xác.

Lợi ích của việc viết Prompt đúng cách

Trong thời đại mà các mô hình AI ngày càng trở nên phổ biến, việc viết Prompt đúng cách rất quan trọng nếu muốn giao tiếp hiệu quả với AI. Một số lợi ích có thể kể đến như:

• Khai thác tối đa tiềm năng của AI: một Prompt được viết đúng cách có thể “khuyến khích” tối đa sự sáng tạo của AI. Từ đó mở rộng phạm vi ứng dụng của AI ra nhiều lĩnh vực khác nhau như nghiên cứu, phân tích, giải quyết vấn đề hoặc sáng tạo nội dung…
• Cải thiện chất lượng kết quả đầu ra: Prompt đầy đủ, đúng cách sẽ giúp AI hiểu rõ yêu cầu người dùng, từ đó cho ra phản hồi có chất lượng cao, chính xác và hữu ích hơn, tránh lan man, không sát với trọng tâm.
• Tiết kiệm thời gian và công sức: một Prompt tốt sẽ giúp tiết kiệm thời gian hơn. Khi Prompt không rõ ràng, người dùng sẽ tốn nhiều thời gian cho việc chỉnh sửa kết quả hoặc thậm chí phải yêu cầu lại với một Prompt mới chuẩn chỉnh hơn (điều này thường gặp ở những người lần đầu tương tác với các mô hình AI).

Đọc thêm: Sử dụng ChatGPT hiệu quả khi phân tích các dự án crypto.

Các loại Prompt AI phổ biến

• Instructional Prompts - Prompt chỉ dẫn

Đây là loại Prompt phổ biến nhất, yêu cầu AI thực hiện một tác vụ với hướng dẫn chi tiết. Người dùng cần nêu rõ ràng những yêu cầu muốn thực hiện như: tóm tắt, dịch các đoạn văn bản; cho lời khuyên… Prompt chỉ dẫn thường bắt đầu bằng động từ mang nghĩa ra lệnh rõ ràng.

Ví dụ: “Dịch câu/đoạn văn sau đây sang tiếng Việt” hoặc “Tóm tắt nội dung của bài viết sau”.

• Conversational Prompts - Prompt dạng hỏi đáp

Đây là loại Prompt dùng để hỏi và nhận câu trả lời, được thiết kế cho các mô hình AI trò chuyện tự nhiên như con người. Với nội dung đa dạng, người dùng có thể hỏi từ các câu đơn giản cho đến các nội dung chuyên sâu vào từng chủ đề cụ thể.

Ví dụ: “ChatGPT là gì? Giải thích cho tôi về những ứng dụng của ChatGPT trong cuộc sống hiện nay?”.

• Contextual Prompts - Prompt bao gồm ngữ cảnh: Cá nhân hoá AI cho 1 vai trò cụ thể

Loại Prompt này cung cấp thông tin chi tiết về bối cảnh và vai trò mà AI cần “đóng vai”, giúp hệ thống hiểu rõ hơn yêu cầu và ý định của người dùng. Việc xác định rõ vai trò không chỉ giúp AI đưa ra phản hồi chính xác mà còn đảm bảo thông tin được cung cấp mang tính chuyên môn cao, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dùng trong một lĩnh vực cụ thể.

Ví dụ: “Trong vai trò là một bác sĩ dinh dưỡng, hãy phân tích lợi ích của việc ăn rau xanh với sức khỏe con người”.

• Creative Prompts - Prompt sáng tạo

Đúng như tên gọi, loại Prompt này giúp kích hoạt khả năng sáng tạo của AI và thường được sử dụng trong các trường hợp như sáng tạo nội dung: kể chuyện, làm thơ, viết truyện hoặc brainstorm để tìm giải pháp cho một vấn đề nào đó. Để khai thác tối đa khả năng sáng tạo của AI, người dùng cần tinh chỉnh Prompt nhiều lần để có được kết quả mong muốn.

Ví dụ: “Sáng tác giúp tôi bài thơ ngắn về phong cảnh đẹp ở Việt Nam”.

Những lỗi thường gặp khi viết Prompt AI

Viết Prompt AI tưởng chừng đơn giản, nhưng thực tế có nhiều lỗi thường gặp khiến kết quả không như mong đợi. Dưới đây là các lỗi mà dù bạn là người mới hay đã sử dụng AI đã lâu đều có thể gặp phải:

• Prompt quá chung chung, mơ hồ: Các câu hỏi hoặc yêu cầu không rõ ràng sẽ làm cho AI khó hiểu và phản hồi không chính xác. Ví dụ với câu lệnh “Làm gì để nâng cao sức khỏe” sẽ khiến AI khó khăn khi đưa ra kết quả vì phạm vi câu hỏi quá rộng, thay vào đó nên là một câu hỏi rõ ràng hơn như “Làm gì để nâng cao sức khỏe thông qua chế độ ăn uống và tập luyện”.
• Prompt quá dài hoặc quá phức tạp: Nên tránh những câu hỏi lồng ghép nhiều phần mà không làm rõ thứ tự ưu tiên. Điều này sẽ làm AI gặp khó khăn trong việc xác định trọng tâm và phần cần ưu tiên trong câu lệnh, dẫn đến câu trả lời không đầy đủ hoặc không chính xác.
• Dùng ngôn ngữ phức tạp, không cụ thể: Cần tránh sử dụng các từ ngữ khó hiểu hoặc cấu trúc câu phức tạp. Thay vì yêu cầu “Bạn có thể đề xuất các chiến lược tài chính gia đình nhằm tối ưu hóa chi phí sinh hoạt hàng ngày không?”, hãy dùng ngôn ngữ đơn giản hơn “Làm sao để tiết kiệm chi phí trong gia đình?”.

Tips viết Prompt hiệu quả

Việc viết Prompt AI hiệu quả, đúng cách có thể xem như cung cấp chỉ dẫn chính xác cho một người trợ lý – càng rõ ràng và càng dễ hiểu, công việc sẽ càng trôi chảy.

Tips 1: Cung cấp đầy đủ thông tin và ngữ cảnh. Hãy hình dung ra kết quả người dùng muốn nhận được, từ đó suy ra thông tin cần cung cấp là gì, trong ngữ cảnh nào để AI trả lời nhanh hơn và chất lượng hơn (gửi cho ai, trong trường hợp nào, càng nhiều chi tiết càng tốt).

Tips 2: Đánh dấu các thông tin rõ ràng. Trong trường hợp người dùng cung cấp thêm các thông tin bên ngoài kèm theo câu lệnh, cần đánh dấu hay phân cách các đoạn thông tin này cụ thể bằng dấu ngoặc kép “” để AI có thể hiểu rõ và thực hiện đúng trọng tâm.

Ví dụ với yêu cầu: Tóm tắt và nêu 3 ý chính đoạn văn trong dấu ngoặc sau đây “Văn bản cần tóm tắt”.

Tips 3: Mô tả các bước cụ thể mà AI nên làm. Việc mô tả chi tiết từng bước cần làm sẽ giúp phản hồi của AI chi tiết và rõ ràng hơn.

Ví dụ với yêu cầu:

Dựa vào bài báo trong ngoặc “Bài báo người dùng cung cấp”, hãy thực hiện theo thứ tự sau:

Bước 1. Tóm tắt nội dung chính bài báo thành 3 phần.

Bước 2. Dịch nội dung đã tóm tắt sang tiếng Anh.

Tips 4: Cung cấp ví dụ. Việc đưa 1 ví dụ cụ thể sẽ giúp AI trả về kết quả tương tự với văn phong, ngữ cảnh trong ví dụ mà người dùng cung cấp, giúp tiết kiệm thời gian chỉnh sửa mà vẫn có được kết quả đúng mong đợi.

Ví dụ với yêu cầu: Viết một đoạn giới thiệu cho bài viết về chủ đề sức khỏe giống với giọng văn trong ví dụ sau đây “Văn bản ví dụ”.

Tips 5: Ghi rõ kết quả mong muốn. Việc ghi rõ kết quả mong muốn như trả về bao nhiêu từ, dưới định dạng nào sẽ giúp người dùng tiết kiệm thời gian hơn với kết quả phản hồi như ý.

Ví dụ với yêu cầu: Với đoạn văn bên trong dấu ngoặc sau đây “Đoạn văn người dùng cung cấp”, hãy tóm tắt thành 3 đoạn ngắn, độ dài mỗi đoạn không quá 300 từ.

Tips 6: Chia nhỏ các task, yêu cầu phức tạp thành các các task nhỏ đơn giản hơn. Việc chia nhỏ task giúp AI chỉ giải quyết một tác vụ trong 1 lần yêu cầu nên sẽ xử lý tốt hơn và cho phản hồi chất lượng cao hơn.

Ví dụ với yêu cầu:

Prompt 1: Viết đoạn giới thiệu cho bài viết về chủ đề “Lợi ích của việc đi bộ mỗi ngày" giống với giọng văn trong ví dụ sau đây “Văn bản ví dụ”.

Prompt 2: Viết tiếp phần thân bài với 3 đoạn chính, mỗi đoạn nói về 1 lợi ích nổi bật của việc đi bộ và không quá 500 từ.

Prompt 3: Viết phần kết luận không quá 300 từ, cô đọng thông tin.

Tips 7: Thử nghiệm và điều chỉnh Prompt liên tục. Trên thực tế, không phải lúc nào Prompt ban đầu cũng mang lại kết quả như mong đợi. Người dùng cần thử nghiệm và điều chỉnh Prompt để tối ưu hóa kết quả mình mong muốn. Đôi khi, chỉ cần thêm một vài từ hoặc thay đổi ngữ cảnh là bạn sẽ nhận được câu trả lời hoàn hảo hơn từ AI.

Qua 7 tips trên, có thể ví von rằng viết Prompt là một nghệ thuật và cũng là một kỹ năng cần thiết để giao tiếp với AI một cách hiệu quả. Lưu ý, dù có chính sách bảo mật thông tin nhưng người dùng không nên để các tài liệu quan trọng, nhạy cảm hay bí mật kinh doanh… vào các mô hình AI này để tránh các rủi ro không đáng có.