CEO Stella: ‘Trong crypto, có thể chốt deal mà không cần đi nhậu, chơi golf với đối tác’

Sinh ra ở xứ sở chùa vàng Thái Lan, Tascha đến Mỹ học Kinh tế tại Đại học Berkeley và từng đầu quân cho nhiều tổ chức tài chính lớn phương Tây. Tuy nhiên, tài chính truyền thống với di sản hàng trăm năm là nơi bất khả để chơi đùa và thử nghiệm ý tưởng mới. 

Đó là lý do vào đầu 2020, Tascha bị hút về phía các sản phẩm DeFi. “Trong không gian này, không có giới hạn đổi mới, bạn có thể sáng tạo bất cứ thứ gì mình thấy có nghĩa”, cô nói.

Theo sau đó là sự ra đời của Stella - giao thức về chiến lược đòn bẩy multi-chain, nơi người vay được vay với lãi suất 0%, với Tascha trong vai trò đồng sáng lập kiêm CEO.

Từng làm việc trong lĩnh vực tài chính truyền thống (TradFi), chị nghĩ DeFi có gì khác biệt so với “người tiền nhiệm” của mình? Ngoài ra, chị có trải nghiệm ở cả hai nền văn hoá Đông-Tây, điều này giúp gì cho chị trong việc xây dựng Stella?

Tascha: Tôi nghĩ nhiều dịch vụ trong DeFi hiện tại tương tự những thứ được cung cấp trong TradFi, chẳng hạn cho vay, đi vay, quyền chọn, hợp đồng tương lai hoặc thậm chí nhà môi giới chính - nhưng được khoác tên mới. Tuy nhiên, trong DeFi có những cải tiến về cách bạn hưởng lợi từ khả năng tương tác on-chain. 

Ví dụ với việc cho vay-đi vay, trong tài chính truyền thống, bạn chỉ cần đến ngân hàng vay tiền và thế là xong. Bạn không cần biết ngân hàng làm gì với số tiền đó, ai là người thực sự cho vay, tại sao bạn nhận mức lãi suất này? Trong khi đó, ở DeFi, cũng là cho vay-đi vay nhưng mọi thứ minh bạch hơn. Bạn biết nhiều thông tin về việc tiền của mình được dùng vào mục đích gì, nếu không tin vào cách sử dụng tiền của giao thức, bạn có thể không lựa chọn giao thức đó.

Tóm lại, tôi nghĩ DeFi minh bạch và tốt hơn cho người dùng.

Còn việc tôi có trải nghiệm ở hai nền văn hoá Đông-Tây giúp tôi nhìn được bức tranh toàn cầu và quen thuộc với lối suy nghĩ của những người khác nhau ở những khu vực khác nhau. Điều này hữu ích trong crypto, bởi nếu muốn xây dựng sản phẩm cho người dùng toàn thế giới, bạn cần có góc nhìn toàn cầu. 

Đặc biệt, vì vốn và người dùng hiện đang chảy về Đông Nam Á nên nền tảng Á Đông của tôi cũng giúp ích trong việc xây dựng dự án có trụ sở tại châu Á. Ví dụ, nếu muốn mở rộng dự án sang Việt Nam, tôi có thể hiểu văn hoá và tâm lý của mọi người ở đây. 

Nhìn chung, so với phương Tây, phương Đông ít hung hăng hơn, nên khi muốn lấn sân sang khu vực phía đông, bạn có thể có bước chuyển đổi văn hoá mượt mà hơn.

Stella (trước đây là Alpha Finance) là giao thức về chiến lược đòn bẩy multi-chain. Chị đã nhìn thấy cơ hội gì vào thời điểm ra mắt dự án?

Tascha: Alpha Finance là một DeFi Labs khởi động từ trước mùa hè DeFi - thời điểm chưa có nhiều giao thức như bây giờ. Do đó, chúng tôi thử nghiệm nhiều ý tưởng và xem cái nào hiệu quả nhất để tiếp tục phát triển. Một trong những sản phẩm Alpha Finance ra mắt thành công là Alpha Homora. 

Tuy nhiên, trước đó, chúng tôi muốn tung ra một sản phẩm khác có tên Alpha Lending dùng vào việc cho vay thông thường. Nó đã được xây dựng, kiểm toán và hoàn toàn sẵn sàng. Nhưng thời điểm đó, vào khoảng tháng 6/2020, chúng tôi chứng kiến Compound thực hiện hoạt động farming thanh khoản đầu tiên với việc tặng token COMP.

Chúng tôi nghĩ đây là điểm bùng phát khi nhiều giao thức khác có thể sẽ theo chân Compound chỉ để thu hút thanh khoản. Bởi ai cũng biết, thanh khoản là máu để các giao thức mời gọi dự án khác đến xây dựng và phát triển hệ sinh thái. Vì thế, chúng tôi quyết định dẹp Alpha Lending sang một bên và chạy đua để xây dựng Alpha Homora với ý tưởng mới về yield farming - vỏn vẹn trong hai tuần. 

Chúng tôi ra mắt sản phẩm mà không biết điều gì chờ mình phía trước, nhưng nghĩ đây là nước cờ đáng để mạo hiểm. May mắn, dự án được đón nhận rộng rãi và chúng tôi tiếp tục phát triển từ đó.

Đọc thêm: Consensys: ‘Ai cũng có phần trong miếng bánh Web 3’

Crypto hiện vẫn rất biến động và thanh khoản kém, chị nghĩ điều này có ngăn cản người dùng tham gia yield farming vì sợ không thể tiếp cận nguồn tiền của mình trong tương lai?

Tascha: Tôi cho rằng trong crypto hiện tại có ba nhóm chính. Nhóm đầu tiên là các DeFi degen - những người hiểu khá rõ môi trường on-chain, có thể đánh giá và giảm thiểu các rủi ro. Họ vẫn đang sử dụng sản phẩm của chúng tôi để staking. Dù mùa bear market đã khiến số lượng người giảm đi, nhưng có thể nói nhóm này vẫn trụ lại, và họ chính là những người đã đưa các alpha lên on-chain. Đây là nhóm chúng tôi nhắm tới.

Nhóm thứ hai là những người hiện không hoạt động on-chain tích cực, nhưng khi có sự thay đổi lãi suất hay chuyển dịch vĩ mô sang các tài sản rủi ro hơn, họ sẽ quay trở lại. 

Và cuối cùng, nhóm ở vòng ngoài của crypto là những người đang trade và hold nhưng chưa thoải mái trong việc sử dụng sản phẩm DeFi. Tôi nghĩ hiện tại nhóm này đã bắt đầu cởi mở hơn.

Do đó, mấu chốt là các dự án biết đâu là nhóm phù hợp để tập trung vào thời điểm này, bởi bạn không thể nhắm hết mọi đối tượng, nó không đáng với nguồn lực bỏ ra.

Khi ra mắt sản phẩm, nhiều dự án tạo token để thu hút người dùng. Tuy nhiên, khi giá token giảm, phần lớn cộng đồng bớt quan tâm dự án. Theo chị, vấn đề này nên được giải quyết như nào?

Tascha: Trong mùa bull market vừa rồi, mỗi tuần chúng ta chứng kiến rất nhiều token mới ra mắt, nhưng tôi nghĩ hiện tại 90% trong số đó đã biến mất. Những token này hoặc không được dự án tiếp tục duy trì, hoặc là lừa đảo. Nói chung rất nhiều chuyện dở khóc dở cười.

Trong mùa bear market này, những dự án còn trụ vững là những bên vẫn tiếp tục xây dựng và đưa ra nhiều use case (trường hợp sử dụng) cho token của mình. Để đảm bảo sự tham gia của cộng đồng, tôi nghĩ điều quan trọng là dự án quan tâm nhiều hơn đến tokenomics. Làm sao để token không chỉ có chức năng quản trị mà còn đem lại lợi ích cho người nắm giữ và đóng góp vào sự phát triển của hệ sinh thái.

Trong bull market vừa qua, tôi nghĩ đa số token thiên về chức năng quản trị. Tuy nhiên, chúng chỉ hiệu quả trong mùa tăng giá, bây giờ chúng ta cần nhiều hơn thế.

Với token ALPHA của Stella, tất nhiên nó là token quản trị dùng để đóng góp và bỏ phiếu. Tuy nhiên, bạn có thể stake ALPHA và nhận giảm giá hay những lợi ích khác, hoặc thậm chí tiếp cận những chức năng cao cấp trên giao thức Stella. Ngoài ra, chúng tôi cũng đang tìm cách cải tiến hệ thống tokenomics của mình.

Alpha Homora từng có mối quan hệ nhất định với Iron Bank, và vào tháng Ba, giao thức này đã gặp một số vấn đề. Cụ thể sự việc diễn ra như thế nào và Alpha Homora có bị thiệt hại gì không?

Tascha: Sản phẩm trước đây của chúng tôi, Alpha Homora, từng tích hợp với một dự án ẩn danh là Iron Bank (tất nhiên chúng tôi biết một số cái tên). Cụ thể, điều này nghĩa là mọi hoạt động vay và cho vay đều diễn ra ở Iron Bank, với Alpha Homora đóng vai trò là lớp đòn bẩy trên cùng.

Mối quan hệ này diễn ra khoảng hai năm thì bất ngờ trong mùa bear market, Iron Bank quyết định nâng cấp mã và sau đó đóng băng tiền người dùng. Động thái này đi ngược tinh thần DeFi (nâng cấp mã mà không có đề xuất quản trị) và hoàn toàn bất hợp pháp (nâng cấp mã để đóng băng tiền người dùng). 

Do đó, đã có một cuộc đụng độ lớn giữa Iron Bank và người dùng. Hiện người dùng đã ngừng đàm phán và đang thực hiện các thủ tục pháp lý để kiện Iron Bank.

Không bao giờ dựa vào bất kỳ giao thức nào khác để triển khai các chức năng cốt lõi trong sản phẩm của mình. Bởi những bên khác, hôm nay họ có thể đường hoàng nhưng hôm sau lại trở mặt - đặc biệt trong crypto.

Sau sự kiện này, chúng tôi học được bài học đắt giá: không bao giờ dựa vào bất kỳ giao thức nào khác để triển khai các chức năng cốt lõi trong sản phẩm của mình. Bởi những bên khác, hôm nay họ có thể đường hoàng nhưng hôm sau lại trở mặt - đặc biệt trong crypto.

Do đó, sản phẩm hiện tại chúng tôi đang xây dựng đều mang tính nội bộ và mọi người có thể nhìn thấy mã rõ ràng. Bất kỳ hoạt động tích hợp nào được thực hiện sẽ hướng đến mở rộng use case hơn là liên quan đến chức năng cốt lõi trong sản phẩm của chúng tôi.

Stella có trụ sở tại Thái Lan, chị có thể cho biết góc nhìn của người dân và cơ quan quản lý ở đây về crypto đã thay đổi thế nào trong những năm qua?

Tascha: Tôi nghĩ vào năm 2021-2022, hầu hết công ty truyền thống của Thái  muốn làm gì đó với crypto như ra mắt token hay NFT nhưng không thực sự hiểu lợi ích và nhược điểm của không gian này. Về người dân Thái, tôi nghĩ nhiều người biết về crypto và đa phần tham gia trading hoặc đầu cơ. Hiện tại có lẽ họ không còn hoạt động tích cực như trước. 

Nhưng trong mùa bull run vừa rồi, cộng đồng các nhà phát triển hoặc những người muốn trở thành nhà phát triển đã gia tăng khá nhiều. Thế hệ các bạn trẻ rất hào hứng với crypto và tích cực hỏi: Tôi có thể xây dựng công ty crypto của mình như thế nào? 

Còn các cơ quan quản lý ở Thái, tôi nghĩ họ khá cởi mở khi không cấm thẳng thừng crypto. Nhiều năm nay, họ còn đang nghiên cứu về CBDC. Ngoài ra, ngân hàng lớn nhất nước, Siam Commercial Bank, có nhánh đầu tư gọi là SCB 10X đã đầu tư vào rất nhiều dự án crypto, trong đó có Stella.

Tôi nghĩ miễn các dự án crypto không gây tổn hại người dùng và vi phạm các luật hiện hành, thì các nhà chức trách Thái không vấn đề gì với những thử nghiệm mới này. Nhìn chung, tôi nghĩ họ tiến bộ, chấp nhận crypto ở mức độ nhất định nhưng đồng thời cũng rút kinh nghiệm từ sai lầm trước, đó là lý do họ cấm các sàn cho vay tập trung.

Trong khi Thái Lan khá dễ chịu với crypto thì những quốc gia khác, điển hình như Mỹ đang vô cùng gay gắt với không gian này. Chị nghĩ thái độ đó của Mỹ sẽ ảnh hưởng đến toàn ngành như thế nào?

Tascha: Tôi nghĩ thái độ này ảnh hưởng đến tâm lý mọi người, sự thật là nhiều nhà sáng lập đã chọn rời Mỹ. Đây là một tổn thất bởi họ đều là những người tài năng. Hơn nữa, nhiều người bạn của tôi là nhà sáng lập crypto đã quyết định từ bỏ quyền công dân Mỹ để nhập tịch ở quốc gia khác, bởi dù họ hoạt động bên ngoài Mỹ, các nhà lập pháp ở đây vẫn có cách can thiệp và xử lý dự án của họ.

Tin tốt là nhiều người trong số này đang chuyển đến châu Á, do đó chúng ta sẽ được hưởng lợi về dòng vốn và nguồn nhân lực. Ngoài ra, điều này sẽ truyền cảm hứng cho các nhân tài trong khu vực, bởi tôi thấy Đông Nam Á và châu Á nói chung chưa được cọ xát nhiều.

Một điều nữa, xu hướng chuyển dịch này đang giúp cộng đồng crypto ở Đông Nam Á gắn kết với nhau hơn. Trước đây các quốc gia hoạt động khá riêng rẽ nhưng bây giờ cộng đồng Thái, cộng đồng Việt Nam đã trò chuyện với nhau nhiều hơn để tìm cách cộng tác. Tôi nghĩ nếu chúng ta làm việc cùng nhau nhiều hơn, chúng ta có thể tạo tác động lớn hơn.

Câu hỏi cuối: Hiện crypto được xem như một ngành do nam giới thống trị, Stella và các công ty crypto khác đang thực hiện hoạt động tuyển dụng nữ giới như thế nào để thay đổi nhận thức này?

Tascha: Đầu tiên, tôi nghĩ crypto thú vị ở chỗ mọi thứ diễn ra hầu hết trên mạng. Do đó, nhiều người có thể ẩn danh hoặc chỉ dùng PFP hay meme làm ảnh đại diện. Điều này làm giảm rào cản gia nhập cho nữ giới ở mức độ nào đó, bởi bạn không thực sự cảm thấy có sự thống trị của nam giới ở đây (tất nhiên cho đến khi bạn đi dự hội nghị và nhận ra: ồ, bọn họ đều là nam nhỉ?).

Thứ hai, rất nhiều hoạt động hoặc thậm chí các giao dịch kinh doanh được thực hiện chỉ bằng cách gọi điện qua mạng. Công việc vẫn trôi chảy mà bạn không phải ra ngoài để ngồi uống rượu và nói chuyện về chơi golf hay gì đó, đúng không? Tôi nghĩ đây là một yếu tố khác tạo nên sự thân thiện cho nữ giới trong crypto.

Cuối cùng, tôi nghĩ đến việc gia tăng nhận thức của nữ giới, rằng hiện tại thực trạng của crypto là như vậy, để họ không ngại ngần mà bỏ lỡ cơ hội tham gia không gian này.