Để làm việc trong một VC, bạn nên bắt đầu với 5 ký tự này

Venture Capital (VC) luôn là giấc mơ của nhiều người trẻ - nơi hội tụ giữa tri thức, tầm nhìn và cơ hội tạo ra thế hệ startup tiếp theo. Nhưng khác với những ngành có lộ trình rõ ràng như tài chính hay tư vấn, VC không có con đường chuẩn. Không có “chương trình tuyển dụng hàng năm”, không có công thức thành công cố định, và đôi khi, cơ hội chỉ đến với những ai đủ chủ động để tự tạo ra nó.

Bài viết được chia sẻ dựa trên lời khuyên của Haseeb Qureshi - Managing Partner của quỹ đầu tư Dragonfly. 

Giải mã “nghề VC”: Đầu tư mạo hiểm thực chất là gì?

Đầu tư mạo hiểm không đơn thuần là bỏ tiền vào startup rồi chờ sinh lời. Thực chất, đây là nghề đầu tư vào tương lai, nơi các quỹ dùng vốn của nhà đầu tư ủy thác để đặt cược vào những công ty nhỏ nhưng có khả năng tạo ra đột phá.

Công việc của một VC không phải ngồi “săn kỳ lân”, mà là đi tìm ngoại lệ – những người sáng lập và mô hình kinh doanh có thể thay đổi cục diện ngành. Họ dành phần lớn thời gian đọc dữ liệu, phân tích thị trường, gặp founder, và học cách nhìn thấy điều người khác chưa nhận ra. Không có trường lớp nào dạy bạn điều đó, và cũng chẳng có lộ trình chuẩn để bước vào ngành này.

Chính vì không có khuôn mẫu, cơ hội mở ra cho những ai chủ động hơn 95% số đông. Trong một thế giới mà không ai biết “kỳ lân” tiếp theo là ai, giá trị của một VC không nằm ở bằng cấp hay mạng lưới, mà ở khả năng tự tạo cơ hội, kết nối con người và nhìn thấy điều người khác bỏ lỡ.

Muốn vào VC, nên bắt đầu từ đâu?

Nếu có một “tấm vé vào cửa” cho người trẻ muốn bước chân vào lĩnh vực đầu tư mạo hiểm, thì đó chính là viết. Nhưng không phải viết kiểu triết lý chung chung hay “tầm nhìn thị trường” sáo rỗng – mà là viết thật, viết sâu, và viết có nghiên cứu.

Bí quyết nằm ở việc chọn một ngách thật nhỏ. Đừng viết “về AI”, mà hãy viết về AI trong logistics, AI cho nông nghiệp, hoặc AI hạ tầng cho doanh nghiệp nhỏ. Càng hẹp, càng ít người quan tâm, càng tốt. Nếu nội dung bạn có thể dễ dàng tìm trên Google, nghĩa là bạn vẫn đang ở tầng bề mặt.

Để viết được như vậy, bạn không thể ngồi yên trong thư viện hay đọc báo cáo sẵn có. Hãy đi nói chuyện với người trong ngành: nhân viên tại startup, nhà đầu tư, nhà báo chuyên mảng, thậm chí là các tài khoản ẩn danh trên X. Mua những bản tin chuyên sâu, đọc báo cáo độc lập, và tổng hợp góc nhìn mà người đọc TechCrunch chưa từng thấy.

Sau khi viết, hãy xuất bản công khai – X, Substack, Blog, Newsletter hay bất kỳ nền tảng nào bạn có thể duy trì đều được. Quan trọng hơn là bạn phải gắn kết bài viết đó với hệ sinh thái thật: tag các quỹ VC, founder hoặc nhà đầu tư đang hoạt động trong lĩnh vực bạn viết. Khi một ai đó thấy bạn hiểu sâu hơn mức trung bình, họ sẽ muốn trò chuyện với bạn.

Lặp lại quá trình này vài lần, bạn sẽ dần xây dựng được thương hiệu cá nhân: người hiểu sâu về một lĩnh vực hẹp mà ít ai chạm tới. Và đó chính là thứ mà mọi quỹ VC đều tìm kiếm – một người có khả năng nhìn thấy điều người khác chưa kịp nhận ra.

Trong thế giới VC, việc viết không chỉ là cách chia sẻ kiến thức - nó là hành động đầu tư vào bản thân, một cách chứng minh rằng bạn đã làm được điều mà một nhà đầu tư thực thụ vẫn làm mỗi ngày: tìm hiểu, kết nối, và kể lại câu chuyện của tương lai.

Viết có giúp tôi tiến gần hơn tới VC không?

Trong đầu tư mạo hiểm, bằng MBA hay kinh nghiệm làm tại ngân hàng đầu tư không còn là tấm vé bảo chứng. Thứ khiến người khác chú ý đến bạn không phải là bạn học ở đâu, mà là bạn hiểu điều gì - và chứng minh điều đó như thế nào. Viết chính là công cụ để bạn làm điều đó một cách công khai, nhất quán và có chiều sâu.

Mỗi bài viết hay nghiên cứu ngắn về một lĩnh vực cụ thể - dù chỉ là vài trăm từ đều là một “mini due diligence”, giống như cách VC đánh giá một startup thật. Bạn đang thể hiện quy trình tư duy: cách bạn đọc tín hiệu thị trường, tìm điểm khác biệt, và đưa ra lập luận. Đây chính là kỹ năng cốt lõi của nghề đầu tư.

Sau một thời gian, bạn sẽ có một “portfolio” không phải của startup, mà là portfolio của tư duy - những bài viết, nhận định và phân tích phản ánh cách bạn nhìn thế giới. Nhiều người trong ngành VC sẽ đánh giá cao điều đó hơn cả một bản CV dài dòng. Thực tế, phần lớn tuyển dụng trong VC diễn ra thông qua mạng lưới và tín nhiệm, chứ không qua form ứng tuyển.

Điều tuyệt vời là: mọi người trong ngành luôn để mắt tới những người có chất liệu khác biệt. Nếu bạn liên tục xuất hiện với các phân tích sắc sảo về một mảng hẹp - như hạ tầng AI, tokenomics, hay logistics tự động - bạn sẽ dần được nhận diện như “người hiểu rõ lĩnh vực đó nhất trên Twitter”. Và đó chính là lúc các quỹ bắt đầu chủ động liên hệ với bạn.

Ở một khía cạnh khác, việc viết thường xuyên cũng buộc bạn tư duy có hệ thống. Bạn không chỉ quan sát thị trường, mà còn rèn khả năng tổng hợp thông tin, kết nối dữ liệu và trình bày logic - ba kỹ năng tạo nên nền tảng của một investor giỏi.

Hãy coi mỗi bài viết là một “deal” mà bạn đang đầu tư vào chính mình. Dù không mang lại lợi nhuận tức thì, nhưng nếu bạn kiên trì, mỗi chữ viết ra sẽ tích lũy thành uy tín, hiểu biết, và cơ hội - ba loại vốn mà không trường lớp nào có thể dạy được.

Làm sao để thật sự hiểu thị trường như một VC?

Viết là điểm khởi đầu, nhưng để thực sự “vào nghề”, bạn phải sống trong dòng chảy của thị trường. Nghĩa là bạn không chỉ quan sát từ xa, mà phải tham gia dù ở vai trò nhỏ nhất.

Nếu có thể, hãy làm việc tại một startup trong lĩnh vực bạn đang theo đuổi. Ở đó, bạn sẽ hiểu cách một công ty khởi nghiệp thật sự vận hành: cách họ huy động vốn, đốt tiền, thử nghiệm sản phẩm và xoay trục khi mọi thứ không đi đúng hướng. Trải nghiệm thực tế này sẽ cho bạn cảm nhận sâu sắc mà không tài liệu nào mô tả được - cảm giác giữa “runway 6 tháng” và “hết vốn trong 3 tháng tới” rất khác nhau.

Còn nếu bạn chưa thể làm trong startup, thì hãy tham gia cộng đồng, theo dõi các founder, investor, analyst trong ngành. Bình luận, đặt câu hỏi, chia sẻ quan điểm - những tương tác nhỏ này có thể mở ra những cuộc trò chuyện lớn. Thế giới VC là một mạng lưới của những người tò mò và dám chia sẻ, nên chỉ cần bạn thể hiện sự quan tâm chân thành, cánh cửa sẽ mở dần.

Hãy coi mình như một “shadow investor” - người không có quỹ, nhưng có góc nhìn riêng và đang quan sát thị trường theo cách của một nhà đầu tư thực thụ. Mỗi khi đọc tin gọi vốn, đừng chỉ lướt qua; hãy tự hỏi: “Tại sao quỹ đó lại đầu tư vào công ty này? Họ đang nhìn thấy điều gì mà người khác chưa?” Khi bạn bắt đầu tự đặt câu hỏi đúng, bạn đã đi được nửa chặng đường.

Hãy hành động như một VC junior ngay từ bây giờ: chọn một lĩnh vực, nghiên cứu sâu, lập danh sách các startup tiềm năng, đọc whitepaper, tham dự AMA, và viết ngắn gọn phân tích của riêng bạn. Sau đó, kết nối với các nhà đầu tư đang theo dõi mảng đó như tag họ, gửi tin nhắn, hoặc hẹn cà phê trao đổi.

Làm điều này đủ lâu, bạn sẽ được biết đến như người “có góc nhìn và hành động thật”. Trong ngành VC, đó là điều hiếm có và có giá trị hơn bằng MBA hay kinh nghiệm hào nhoáng.

Cơ hội trong VC không đến từ quy trình tuyển dụng, mà từ việc bạn tạo tiếng nói riêng. Khi bạn đã hành xử như một nhà đầu tư thực thụ, cánh cửa sẽ tự mở mà không cần ai “mời bạn vào”.

VC chỉ dành cho người giỏi nhất?

Đầu tư mạo hiểm không phải cuộc chơi của những người có MBA, quan hệ rộng hay hồ sơ “đẹp”, mà là sân khấu cho những ai có góc nhìn riêng và hành động sớm hơn phần còn lại. Thị trường thay đổi nhanh đến mức mọi “lộ trình chuẩn” đều lỗi thời khi bạn vừa kịp hoàn thành. Các quỹ không tìm người giỏi nhất, mà tìm người nhìn thấy điều sắp đến trước khi người khác kịp nhận ra.

VC là ngành của những “kẻ dị”, họ có thể là coder, founder thất bại hay nhà báo tò mò. Họ khác biệt vì dám nhìn sâu vào tương lai và kể lại nó bằng góc nhìn riêng. Nếu bạn muốn bước vào thế giới này, đừng cố hòa nhập, hãy tạo ra thứ chỉ bạn có thể làm – một phân tích sâu, một ý tưởng ngược dòng hay một góc nhìn mới khiến người ta phải dừng lại đọc.

Không có con đường chuẩn để bước vào VC, nhưng điểm chung của những người thành công là họ bắt đầu trước khi có ai bảo họ phải làm. Thay vì chờ cơ hội, họ tạo cơ hội bằng hành động: viết, học, kết nối và chia sẻ. Làm vậy đủ lâu, bạn sẽ được ngành chú ý – quỹ mời bạn cộng tác, founder tìm bạn vì bạn “hiểu mảng này nhất”.

Trong VC, năng lực không đến từ danh thiếp mà từ hành động. Alpha – lợi thế vượt trội luôn thuộc về những người nghĩ khác, đi trước và dám bắt đầu. Đây không phải ngành của những người đi theo lộ trình, mà của những người đủ can đảm để tự vẽ lộ trình cho mình.