Thế giới Metaverse - Một ý tưởng thuộc về tương lai?
Khi con trai của Cathy Hackl (Hoa Kỳ) muốn tổ chức tiệc sinh nhật lần thứ 9 của mình, cậu không yêu cầu trang hoàng nhà cửa hay chuẩn bị đồ uống. Thay vào đó, cậu hỏi liệu mình có thể mừng sinh nhật trên Roblox hay không. Trên nền tảng kỹ thuật số cho phép người dùng chơi và sáng tạo vô số trò chơi, con trai của Hackl và bạn bè dự tiệc bằng những hình đại diện (avatar) ảo của họ.
Roblox có thể không quá phổ biến đối với những người trên 25 tuổi, nhưng nền tảng 13 năm tuổi này đang bùng nổ. Đây vừa là nơi tổ chức các trò game miễn phí, vừa là công cụ sáng tạo cho phép người dùng tạo ra các hoạt động mới của riêng mình, vừa là một chợ online (marketplace) để bán những trải nghiệm đó, cũng như các sản phẩm phụ như trang phục cho avatar của người dùng.
Đây cũng là một phần của “Metaverse” - ý tưởng về một thế giới ảo tập trung, một "địa điểm" song song với thế giới vật chất - đã trở thành xu hướng chính trong năm 2021 với quyết định đổi tên thành Meta vào tháng 10 của Facebook.
Lược sử về Metaverse
Thuật ngữ này được đặt ra bởi nhà văn Neal Stephenson trong cuốn tiểu thuyết "Snow Crash" năm 1992 của ông, sau đó được mô phỏng lại thành Oasis trong cuốn tiểu thuyết "Ready Player One" của Ernest Cline.
Trong tiểu thuyết, một Metaverse không tưởng (utopian) được miêu tả như một biên giới mới, nơi các chuẩn mực xã hội và hệ thống giá trị có thể được viết lại, giải phóng khỏi sự xơ cứng về văn hóa và kinh tế. Nhưng thực tế thì thường các Metaverse lại trở thành nơi ẩn náu ảo của một thế giới thực đã sụp đổ.
Là một từ thông dụng, Metaverse đề cập đến một loạt trải nghiệm, môi trường và tài sản ảo đã trở nên phổ biến trong thời kỳ đại dịch - khi mọi hoạt động đều chuyển qua online. Cùng với nhau, những công nghệ mới này gợi ý về bước phát triển tiếp theo của Internet.
Các trò chơi điện tử như Roblox, Fortnite và Animal Crossing: New Horizons, trong đó người chơi có thể xây dựng thế giới của riêng mình, có hình hài của Metaverse, cũng như hầu hết các mạng xã hội. Nếu bạn sở hữu một NFT hay thậm chí một ít tiền điện tử, thì chính bạn cũng là một phần của trải nghiệm Metaverse.
Thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR) cũng rất gần với Metaverse. Nếu bạn đã tham dự một cuộc họp hoặc một bữa tiệc bằng cách sử dụng avatar kỹ thuật số, bạn đang bước vào thế giới Metaverse.
Một cách đơn giản hơn để nghĩ về Metaverse là bạn có thể tưởng tượng mình đang ở trong bộ phim “Nightmare Before Christmas” - bạn có thể tham gia bất kỳ trải nghiệm hoặc hoạt động nào và có khả năng đáp ứng hầu hết mọi nhu cầu của mình trong một thế giới gồm những người bạn quen biết.
Nhưng điều quan trọng cần lưu ý là Metaverse không phải là một trò chơi, một phần cứng hay một trải nghiệm trực tuyến. Điều này giống như nói World of Warcraft, iPhone hay Google là Internet.
Đó là thế giới kỹ thuật số, thiết bị, dịch vụ, trang web,... trong khi Internet là một tập hợp rộng rãi các giao thức (protocol), công nghệ và ngôn ngữ, cộng với các thiết bị truy cập và nội dung cũng như trải nghiệm nằm phía trên chúng. Metaverse cũng sẽ tương tự như thế.
Nghe có vẻ phức tạp quá nhỉ? Vậy cấu tạo của Metaverse gồm những gì? Hãy tìm hiểu chi tiết hơn về cấu tạo, bản chất, tiềm năng Metaverse thông qua bài viết dưới đây:
Tìm hiểu: Metaverse là gì?
Tại sao Metaverse có ý nghĩa?
Ngay cả khi Metaverse không đạt được tầm nhìn kỳ diệu mà các tác giả khoa học viễn tưởng đưa ra, trong tư cách một nền tảng máy tính hoặc phương tiện nội dung mới, nó có khả năng tạo ra giá trị hàng nghìn tỷ USD. Tầm nhìn của Metaverse là trở thành cánh cổng của hầu hết các trải nghiệm kỹ thuật số và đặt nền móng cho phương thức lao động tiếp theo.
Hiện nay, metaverse dần trở nên phổ biến và được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là lĩnh vực âm nhạc. Hãy cùng xem video dưới đây để xem cách các ca sĩ, nghệ sĩ ứng dụng metaverse vào các show diễn của mình một cách thành công như thế nào nhé!
Một thế giới xây dựng trên blockchain
Ngày nay, không ai sở hữu Internet, nhưng gần như tất cả các công ty Internet hàng đầu đều nằm trong số 10 công ty đại chúng có giá trị nhất trên Trái đất. Và nếu Metaverse thực sự đóng vai trò là "người kế nhiệm” của web - với phạm vi tiếp cận, thời gian sử dụng và hoạt động thương mại lớn hơn - thì tiềm năng của nền kinh tế Metaverse sẽ lớn hơn rất nhiều.
Metaverse sẽ tạo ra đa dạng cơ hội giống như chúng ta đã thấy với web - các công ty, sản phẩm và dịch vụ mới sẽ xuất hiện để quản lý mọi thứ từ xử lý thanh toán đến xác minh danh tính, tuyển dụng, phân phối quảng cáo, sáng tạo nội dung, bảo mật,...
Thế giới ảo Decentraland là một ví dụ. Đầu năm nay, giá của MANA - đơn vị tiền tệ của Decentraland đã bắt đầu leo lên các bảng xếp hạng trên Coinbase. Những người sáng lập Decentraland đã mô tả nền tảng là cơ sở hạ tầng để xây dựng các địa điểm (các hợp đồng tiền tệ và đất đai của Decentraland chạy trên Ethereum).
Hàng chục Decentraland liên tục tạo ra các khung cảnh và trải nghiệm cho người dùng, như các buổi hòa nhạc và triển lãm nghệ thuật. Còn có những sòng bạc nơi bạn có thể đánh bạc bằng MANA.
Gần đây, Republic Realm, một công ty tự gọi mình là “công ty bất động sản kỹ thuật số”, đã mua NFT của một bất động sản ảo gồm 259 lô đất ở Decentraland với giá hơn 1.2 triệu MANA, theo tỷ giá hối đoái hiện thời là hơn 900,000 USD.
Sotheby’s, công ty đã mua lại một mảnh đất nhỏ trong khu nghệ thuật của Decentraland và xây dựng một bản sao các phòng trưng bày ở London, gần đây đã khép lại buổi trình diễn đầu tiên của mình trong Metaverse.
Michael Bouhanna, người điều hành cuộc mua bán, ước tính rằng 90% trong số 3,200 khách truy cập của phòng trưng bày không biết Sotheby’s là gì hoặc làm gì, nhưng cho biết sự kiện này rất hữu ích để giúp khách hàng hiện tại hình dung về NFT mà nhà đấu giá đang bán.
Sau khi Facebook đổi tên thành Meta, các nhà đầu tư bên ngoài không gian tiền điện tử cũng nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của Metaverse. Các thương hiệu lớn như Adidas và Atari đã chi một số tiền lớn để mua các mảnh đất ảo được token hoá dưới dạng NFT trong Decentraland với giá hơn 52K USD (18K MANA).
Xem thêm: Top 5 đồng coin Metaverse có vốn hóa cao nhất 2021
Tiền thật trong thế giới ảo Metaverse
Nói rộng hơn, Metaverse sẽ thay đổi cách chúng ta phân bổ nguồn lực và kiếm tiền.
Với Metaverse, những người lao động chọn sống bên ngoài các thành phố sẽ có thể tham gia vào nền kinh tế “giá trị cao” thông qua lao động ảo. Khi người tiêu dùng chuyển qua sử dụng hàng hóa, dịch vụ và trải nghiệm ảo nhiều hơn, chúng ta cũng sẽ thấy những thay đổi về nơi chúng ta sống, cách cơ sở hạ tầng được xây dựng và ai thực hiện công việc gì.
Hãy xem xét ví dụ "Gold Farming". Không lâu sau khi nền kinh tế thương mại trong trò chơi xuất hiện, nhiều “người chơi” - thường được tuyển dụng bởi một công ty lớn và thường ở các quốc gia có thu nhập thấp - sẽ dành một ngày làm việc để thu thập tài nguyên kỹ thuật số và bán cho những game thủ khác - thường là những người có thu nhập cao ở phương Tây.
Mặc dù hiện tại “công việc” này thường mang tính lặp lại, không đòi hỏi nhiều kỹ năng và giới hạn trong một vài ứng dụng, nhưng sự đa dạng và giá trị của nó sẽ phát triển khi Metaverse phát triển.
Một ví dụ khác là các trò chơi dựa trên blockchain, nơi người chơi có thể biến thời gian bỏ ra thành tiền điện tử. Trong trò chơi Axie Infinity phổ biến, người chơi mua, đào tạo và nhân giống các sinh vật giống như Pokemon.
Bản thân mỗi sinh vật này là các NFT được đăng ký trên blockchain Ethereum, và có một marketplace sôi động cho phép người chơi bán các sinh vật để lấy tiền điện tử. Axie Infinity trở nên nổi tiếng trên toàn thế giới trong thời kỳ đại dịch; đặc biệt ở Philippines - khi nó đã giúp những người chơi ở mọi lứa tuổi chơi để kiếm tiền (Play to Earn).
Những cơ hội kiếm sống hoàn toàn bằng kỹ thuật số này đang truyền cảm hứng cho một thế hệ trẻ và khiến họ tin rằng Metaverse là nơi tạo nên vận may của họ.
Làm việc và mua sắm trực tuyến
Làm việc tại nhà có thể tiến triển đến một mức bạn có thể tái tạo văn phòng ảo trong chính căn nhà của mình hoặc tạo ra một không gian kỹ thuật số để đặt văn phòng của bạn vĩnh viễn tại đó. Ngoài ra, bạn có thể tham dự các cuộc họp quan trọng với avatar chỉnh tề đại diện cho mình, trong khi đang mặc quần ngắn và mang dép lê ngồi sau màn hình máy tính.
Mua sắm trực tuyến cũng có thể mang một ý nghĩa hoàn toàn mới. Thậm chí ngày nay, các thương hiệu quần áo như Balenciaga và Gucci đã hợp tác với Fortnite và Roblox để tung ra các bộ sưu tập quần áo cho các avatar trong trò chơi. Chúng ta đang chứng kiến các hình thức thời trang mới xuất hiện trong cuộc sống.
Xây dựng Metaverse - một ý tưởng thuộc về tương lai?
Việc xây dựng Metaverse sẽ yêu cầu vô số công nghệ, giao thức, công ty, cải tiến và khám phá mới. Hiện tại, chưa tồn tại công nghệ nào để hàng trăm, chứ chưa nói đến hàng triệu người tham gia vào một trải nghiệm đồng bộ cùng một lúc. Không chỉ Metaverse yêu cầu cơ sở hạ tầng hiện không tồn tại, Internet cũng chưa bao giờ được thiết kế để thực hiện bất cứ thứ gì gần với trải nghiệm này.
Hầu hết các hệ thống cơ bản của Internet đều xoay quanh một máy chủ “nói chuyện” với một máy chủ khác hoặc thiết bị của người dùng cuối.
Ví dụ: Có hàng tỷ người trên Facebook ngày nay, nhưng mỗi người dùng chia sẻ một kết nối cá nhân với máy chủ Facebook, chứ không phải với những người dùng khác. Cụ thể, khi bạn truy cập nội dung từ một người dùng khác, bạn thực sự chỉ đang nhận thông tin mới nhất mà Facebook cung cấp cho bạn.
Đơn giản là Internet không được thiết kế để giao tiếp liên tục, chứ chưa nói đến giao tiếp liên tục được đồng bộ hóa trong thời gian thực chính xác với vô số người khác.
Để vận hành, Metaverse yêu cầu một thứ gì đó giống với hội nghị qua video và video game hơn. Những trải nghiệm này có thể được thực hiện nhờ các kết nối và cập nhật liên tục trong thời gian thực với độ chính xác cao. Tuy nhiên, hầu hết các chương trình trò chuyện video không có mức độ đồng thời cao: nếu đạt đến giới hạn 50 người, chúng không còn là kết nối hai chiều nữa.
Đây là một phần lý do mà thể loại game chiến đấu sinh tồn (battle royale) chỉ mới phổ biến gần đây, vì cho đến gần đây người dùng mới có thể chơi trực tiếp với nhiều người dùng khác. Mặc dù một số trò chơi có mức độ đồng bộ cao như như Second Life hoặc Warcraft đã tồn tại hơn hai mươi năm, nhưng về cơ bản chúng đã giả mạo trải nghiệm bằng cách "phân tách" và chia người dùng vào các "thế giới" và máy chủ khác nhau.
Ví dụ, về mặt kỹ thuật, Eve Online có thể có hơn 100,000 người chơi cùng một lúc, nhưng họ được chia thành các thiên hà khác nhau. Do đó, một người chơi chỉ thực sự nhìn thấy hoặc tương tác với một số ít người chơi khác tại một thời điểm cụ thể.
Ngoài ra, khi người chơi du hành đến một thiên hà khác, họ phải ngắt kết nối khỏi một máy chủ và tải một máy chủ khác (trò chơi “giấu” việc này bằng cách buộc người chơi phải nhảy với tốc độ ánh sáng để vượt qua không gian rộng lớn). Và nếu các trận chiến có hàng trăm người dùng chiến đấu với nhau, hệ thống sẽ chạy chậm lại.
Một số công ty đang làm việc chăm chỉ để giải quyết vấn đề tạo ra trải nghiệm đồng bộ trong thời gian thực cho hàng triệu người dùng này. Nếu không có giải pháp cho vấn đề này, có thể Metaverse vẫn sẽ chỉ là một khái niệm thuộc về tương lai.
Hiện thực khắc nghiệt không kính VR
Sự phát triển của Metaverse đang làm dấy lên lo ngại về việc con người - đặc biệt là trẻ em - ngày càng xa rời cuộc sống thực. Một nghiên cứu của Đức được công bố bởi DAK-Gesundheit cho thấy việc sử dụng mạng xã hội và trò chơi điện tử ở trẻ em từ 12 - 17 tuổi đã tăng ít nhất 60% vào năm 2020 so với năm 2019. Bây giờ với Metaverse, mọi thứ không chỉ gói gọn trong một chiếc màn hình, mà sẽ bành trướng ra thành một thế giới.
Tatsu - mẹ của hai đứa con - đã tạo dựng sự nghiệp thành công trong không gian kỹ thuật số, khẳng định rằng các con mình cần dành nhiều thời gian nhất có thể trong thế giới thực.
“Đối với con người, việc ở bên con người trong cuộc sống thực rất quan trọng. Tôi nghĩ khi những đứa trẻ lớn lên trong không gian ảo, chúng càng phải có phương tiện để tương tác với thế giới thực - ngửi hoa, đi bộ, trò chuyện trực tiếp với bạn bè và chơi bóng. Mặc dù chúng ta có thể mô phỏng những trải nghiệm này trong môi trường kỹ thuật số, nhưng chúng không hề giống nhau,” cô nói.
Nhưng còn nhiều thứ phải lo lắng hơn việc dành nhiều thời gian trên mạng. Nếu Metaverse về cơ bản là phần mở rộng của Internet hiện có, thì chúng ta đang có vô số vấn đề đang tồn tại trong môi trường trực tuyến nhưng chưa được giải quyết - hack, tin giả, quấy rối, ngôn ngữ kích động… Đây là những viên gạch móng nguy hiểm mà Metaverse đang được xây dựng trên.
Matthew Ball, tác giả cuốn sách sắp ra mắt “The Metaverse: And How it Will Revolutionize Everything” cho biết:
“Cần phải nhận ra rằng có năm vấn đề thực sự quan trọng của Internet mà chúng ta chưa giải quyết được: quyền dữ liệu, bảo mật dữ liệu, cực đoan hóa, thông tin sai lệch và các nền tảng độc quyền. Nếu xây dựng Metaverse nghĩa là chúng ta sẽ dành nhiều thời gian, sức lực, của cải, sự tồn tại của mình bên trong thế giới ảo nhiều hơn, thì năm vấn đề kể trên sẽ đều trở nên trầm trọng hơn.”
Có lẽ đây là một phần lý do mà thế giới Metaverse trong các tiểu thuyết viễn tưởng, bao gồm cả “Ready Player One” và “Snow Crash”, đều nhuốm màu sắc u ám.
“Không đời nào Metaverse sẽ giúp giải quyết những vấn đề như bất bình đẳng thu nhập, khan hiếm thực phẩm, chênh lệch trong việc tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Không có thứ nào trong số những thứ này bạn có thể cung cấp thông qua Metaverse,” nhà văn khoa học viễn tưởng Ted Chiang tổng kết.