Gần nửa tỷ USD rời khỏi Solana, hệ sinh thái đang "đuối sức" sau làn sóng memecoin?

Cơn bão dòng vốn rút khỏi Solana

Theo Glassnode, cuối năm 2024, Solana chứng kiến hiệu suất tăng giá ấn tượng khi vượt Bitcoin (BTC) và Ethereum (ETH) trong 344 ngày trên tổng số 727 ngày giao dịch kể từ sau sự kiện FTX sụp đổ. Hiệu suất giá của Solana cũng đạt mức tăng hơn 2,143% sau hai năm.

Thành công này phần lớn đến từ tốc độ giao dịch nhanh, chi phí thấp và sự sôi động của hệ sinh thái memecoin trên Solana - vốn thu hút lượng lớn nhà đầu tư và nhà phát triển trong suốt 2024.

Tuy nhiên, bước sang đầu 2025, bức tranh đã thay đổi đáng kể. Một làn sóng dịch chuyển vốn diễn ra mạnh mẽ khiến hệ sinh thái Solana mất đi lượng lớn giá trị. Báo cáo từ Binance Research công bố vào tháng 3/2025 chỉ ra rằng, khoảng 485 triệu USD đã rời bỏ Solana chỉ trong hai tháng đầu năm.

Dòng vốn rút ra được ghi nhận chảy sang các mạng lưới cạnh tranh khác như Ethereum, Arbitrum, BNB Chain và các giải pháp Layer 2 khác. Lượng tiền này cũng hướng tới các tài sản được xem là "an toàn" hơn trong bối cảnh thị trường bất ổn, bao gồm:

• Stablecoin: Đặc biệt là USDC - loại tài sản ổn định neo giá với USD, trở thành điểm đến chính của dòng vốn.
• Tài sản Thế giới thực (RWA): Các tài sản được token hóa như bất động sản, trái phiếu hay vàng vốn mang lại sự ổn định và giảm thiểu rủi ro biến động giá.

Đáng chú ý, dữ liệu on-chain do CryptoNews công bố vào ngày 15/2/2025 cho thấy hoạt động cầu nối (bridge) của Solana đạt mức cao kỷ lục với tổng khối lượng hơn 10.1 tỷ USD. Tuy nhiên, sự gia tăng này chủ yếu đến từ việc mint USDC mới.

Không chỉ vậy, dữ liệu cũng ghi nhận lượng tiền vào Solana đạt 3.9 tỷ USD, nhưng lượng tiền ra lại lên đến 4.7 tỷ USD. Điều này cho thấy 800 triệu USD USDC ròng đã chảy khỏi hệ sinh thái Solana chỉ trong tháng Hai.

“Thử lửa” hay bào mòn lòng tin?

Xét tình hình chung, trong hai tháng đầu năm 2025, thị trường tiền mã hóa toàn cầu trải qua biến động mạnh. Giá trị thị trường giảm gần 20% vào đầu tháng Hai và tiếp tục lao dốc thêm 30% vào đầu tháng Ba.

Trong bối cảnh này, nhà đầu tư thường có xu hướng tìm kiếm sự an toàn bằng cách chuyển sang các tài sản ổn định như stablecoin và RWA, dẫn đến việc tài sản có tính rủi ro cao hơn như Solana chịu áp lực bán.

Bên cạnh đó, hệ sinh thái memecoin từng được xem là động lực tăng trưởng quan trọng của Solana trong năm 2024 lại cũng chính con dao hai lưỡi, gây tác động tiêu cực đến dòng vốn của Solana. Theo đó, sự xuất hiện của các dự án "rug pull" như LIBRA và TRUMP gây thiệt hại hàng triệu USD đã làm xói mòn niềm tin cộng đồng.

Đọc thêm: Memecoin: Con dao hai lưỡi làm đứt tay Solana

Hệ quả, TVL của Solana giảm mạnh từ đỉnh 12 tỷ USD vào tháng 1/2025 xuống 6 tỷ USD vào tháng 3/2025. Việc các memecoin chính trị rug pull cũng khiến Raydium - sàn DEX hàng đầu Solana, chịu ảnh hưởng nặng nề. TVL của Raydium đã giảm một nửa, doanh thu lao dốc từ 1 triệu USD xuống còn khoảng 30,000 USD, tính tới tháng 3/20205.

"Từ các thử nghiệm xã hội dựa trên cộng đồng, meme coin đã phát triển thành một nơi hỗn loạn với việc bòn rút giá trị từ nhà đầu tư nhỏ lẻ trở nên chiếm ưu thế", Anastasija Plotnikova - đồng sáng lập và CEO công ty luật blockchain Fideum.

Xét về hiệu suất nội tại của mạng lưới, Solana được biết đến với khả năng xử lý giao dịch nhanh chóng, đạt tới 65,000 giao dịch mỗi giây (TPS) theo lý thuyết, so với 30 TPS của Ethereum.

Hệ sinh thái gần đây cũng có những nỗ lực nâng cấp cơ chế đồng thuận và triển khai các node Firedancer với 18 validator Firedancer nhằm tăng cường khả năng xử lý giao dịch và tránh tình trạng mạng ngừng hoạt động.

Tuy nhiên, sự đồng thuận giữa các validator không đồng nghĩa với trải nghiệm liền mạch cho người dùng cuối. Tình trạng giao dịch thất bại vẫn diễn ra, đặc biệt trong giai đoạn cao điểm. Ví dụ, sự kiện ra mắt token TRUMP khiến các dịch vụ ví như Phantom bị quá tải, làm lộ rõ những điểm nghẽn trong quá trình đưa giao dịch vào block.

Cụ thể, công cụ tạo block của Jito đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa việc đưa giao dịch vào block đã bị quá tải do nhu cầu giao dịch tăng đột biến.

Ngày 19/1, khi memecoin TRUMP ra mắt, cơ chế phí ưu tiên do Jito cung cấp chứng kiến sự cạnh tranh khốc liệt, với mức phí trung bình tăng gấp 7,000 lần. Tình trạng này làm ảnh hưởng đến khả năng thực hiện giao dịch của người dùng thông thường và hiệu suất tổng thể của mạng lưới.

“Động thái mở khóa token và giải phóng khoảng 11.2 triệu token SOL của Solana vào đầu tháng Ba cũng làm tăng áp lực bán lên hệ sinh thái” Joe DiPasquale - CEO của quỹ đầu tư tiền mã hóa BitBull Capital, nói.

Trong khi Solana gặp thách thức với các vấn đề nội tại, các đối thủ cạnh tranh của hệ cũng không ngừng củng cố vị thế của mình, điển hình như Ethereum. Sau khi thực hiện nâng cấp Dencun, Ethereum tiếp tục triển khai các EIP khác như EIP-7702, EIP-4844… với mục đích tập trung tối ưu hóa hiệu suất và bảo mật của mạng.

Những vấn đề gần đây liệu sẽ giúp "thử lửa" Solana hay sẽ tiếp tục bào mòn sức hấp dẫn của hệ sinh thái?