Arbitrum Roadmap 2025 ảnh hưởng thế nào tới các bên liên quan?

Tổng quan về lộ trình Arbitrum Roadmap

Vào ngày 20 tháng 8, Offchain Labs (công ty đứng sau sự phát triển của Arbitrum) đã công bố lộ trình phát triển cho nền tảng này. Dưới đây là tổng quan về những tính năng sẽ được triển khai trong nửa cuối năm 2024 và tiếp tục phát triển trong năm 2025.

BoLD

BoLD (Bounded Liquidity Delay) là phần mở rộng của fraud proof system của Arbitrum, đảm bảo chống lại các tác nhân độc hại đồng thời thúc đẩy xác thực không cần cấp phép (permissionless validation).

Mục tiêu chính của BoLD là tăng cường tính phi tập trung của Arbitrum, đảm bảo rằng các hệ thống xác thực không phụ thuộc vào các thực thể tập trung. Điều này không chỉ nâng cao tính bảo mật mà còn mang lại sự tin tưởng mạnh mẽ hơn từ người dùng đối với mạng lưới Arbitrum.

Đây là một bước tiến lớn giúp Arbitrum tiến gần hơn đến việc trở thành một Rollup Giai đoạn 2 theo định nghĩa của L2Beat. Dự kiến tính năng này sẽ được triển khai vào nửa cuối năm 2024.

Censorship Timeout

Censorship Timeout là một tính năng được phát triển dựa trên BoLD. Tính năng này sẽ giới hạn tác động tiêu cực từ việc sequencer bị ngừng hoạt động, bị tấn công, kiểm duyệt giao dịch.

Dự kiến sẽ được triển khai vào nửa cuối năm 2024, Censorship Timeout sẽ củng cố khả năng chống kiểm duyệt của Arbitrum, giúp người dùng truy cập quỹ nhanh hơn và giảm thiểu tình trạng giao dịch bị chặn hoặc chậm trễ.

Fast Withdrawals

Fast Withdrawals là tính năng cho phép các chuỗi L2 và L3 bỏ qua thời gian xác nhận kéo dài và thực hiện rút tiền nhanh chóng về Chain gốc trong vài phút thay vì vài ngày.

Fast Withdrawals không chỉ tăng tốc độ xử lý giao dịch mà còn làm giảm sự phụ thuộc vào bên thứ ba trong quá trình rút tiền, từ đó giúp hệ sinh thái Arbitrum hoạt động hiệu quả hơn và thuận tiện hơn cho người dùng và nhà phát triển.

Điều này sẽ được triển khai vào quý 3 năm 2024 và sẽ cải thiện khả năng giao tiếp giữa các Orbit chain, từ đó nâng cao khả năng mở rộng theo chiều ngang của Arbitrum.

Stylus

Stylus là một VM (WASM VM) hoạt động song song với Arbitrum VM (EVM-Compatible), hoạt động hiệu quả hơn EVM, nó có thông lượng tính toán gấp 10 lần EVM, chi phí thấp hơn cho các hợp đồng thông minh phức tạp.

Stylus cho phép các nhà phát triển sử dụng các ngôn ngữ lập trình như Rust, C và C++, mở rộng phạm vi vượt ra ngoài EVM và Solidity, vì thế Stylus còn được gọi là "EVM+".

Với việc hỗ trợ nhiều ngôn ngữ lập trình hơn, Stylus thu hút thêm nhiều nhà phát triển tham gia vào hệ sinh thái Arbitrum, mà không làm mất đi các lợi thế vốn có của EVM và Solidity. Stylus sẽ chính thức được triển khai trên mainnet của Arbitrum One và Nova trong sự kiện Arbitrum Day, dự kiến diễn ra vào tháng 9/2024.

Multi-client Support

Multi-client Support là một tính năng quan trọng nhằm đa dạng hóa phần mềm Node của Arbitrum, bổ sung các client mới như Reth, Erigon, và Nethermind, bên cạnh Geth hiện tại.

Mục tiêu là cải thiện khả năng chịu lỗi của Arbitrum bằng cách cho phép nhiều client khác nhau tham gia, từ đó tăng cường tính phi tập trung và hiệu suất của mạng lưới. Việc hỗ trợ nhiều client sẽ giúp Arbitrum trở nên mạnh mẽ hơn và linh hoạt hơn trong tương lai.

Dự kiến sẽ được triển khai vào nửa đầu năm 2025, tính năng này sẽ tối ưu hóa tốc độ sản xuất Block và giảm chi phí phần cứng cho các nhà vận hành Node (Node Operator).

Adaptive Pricing

Adaptive Pricing là một cải tiến trong việc định giá và quản lý tài nguyên của mạng lưới Arbitrum, cho phép điều chỉnh giới hạn Gas (Gas Limit) dựa trên việc sử dụng tài nguyên thực tế thay vì một mức tối đa giả định.

Adaptive Pricing sẽ nâng cao hiệu suất mạng lưới mà không cần tăng dung lượng của các Node, đồng thời cải thiện khả năng ứng phó với các tình huống lưu lượng cao, giúp mạng lưới Arbitrum hoạt động ổn định hơn trong những thời điểm nhu cầu tăng đột biến.

Tính năng này sẽ ra mắt vào nửa đầu năm 2025 và giúp các Smart Contract tận dụng tối đa các tài nguyên của Node mà không làm tăng chi phí vận hành.

Chain Clusters

Chain Clusters là một tính năng cho phép nhiều Orbit Chain liên kết chặt chẽ với nhau để giảm thiểu thời gian giao tiếp giữa các Orbit Chain.

Bằng cách kết hợp các Orbit Chain thành các cụm, Chain Clusters tạo ra môi trường phát triển liền mạch và tối ưu hóa việc giao tiếp giữa các Orbit Chain, từ đó giảm thiểu độ trễ và tăng hiệu suất.

Dự kiến sẽ được triển khai vào năm 2025, Chain Clusters giúp các nhà phát triển dễ dàng mở rộng quy mô ngang cho các ứng dụng của họ.

Decentralized Sequencer

Decentralized Sequencer là bước cuối cùng trong lộ trình phi tập trung của Arbitrum, dự kiến ra mắt vào năm 2025.

Tính năng này sẽ phân phối trách nhiệm sắp xếp giao dịch (Transaction Ordering) cho một mạng gồm nhiều Node tham gia, từ đó giảm thiểu rủi ro kiểm duyệt và tăng cường độ tin cậy của mạng lưới.

ZK+Optimistic Hybrid Proving

ZK+Optimistic Hybrid Proving là một phương pháp kết hợp giữa bằng chứng hợp lệ (Validity Proof) và fraud proof nhằm tăng tốc độ xác nhận giao dịch.

Đây là một lĩnh vực nghiên cứu đang được phát triển với mục tiêu mang lại khả năng tương tác nhanh hơn và khả năng xác nhận tức thì khi cần thiết.

Việc tích hợp ZK vào Arbitrum sẽ giúp xác nhận nhanh chóng các giao dịch mà không ảnh hưởng đến tính linh hoạt của các rollup lạc quan, mang lại cho người dùng và nhà phát triển những trải nghiệm tốt hơn.

Lộ trình Arbitrum 2025 ảnh hưởng gì đến các bên liên quan?

Nhìn chung, các tính năng trong lộ trình phát triển của Arbitrum tác động đến nhiều khía cạnh khác nhau của mạng lưới.Trong phần này của bài viết, chúng ta sẽ tập trung đánh giá ảnh hưởng của những tính năng này đối với ba nhóm người dùng quan trọng của Arbitrum:

• Nhà phát triển Dapp (Dapp Devs): Những người xây dựng và triển khai các ứng dụng phi tập trung (dApps) trên Arbitrum.
• Người dùng cuối (End-Users): Những người tham gia và sử dụng các dApp, thực hiện giao dịch trên Arbitrum.
• Những người nắm giữ ARB (ARB Holders): Những người sở hữu và nắm giữ token ARB, thường là các nhà đầu tư.

Nhà phát triển Dapp (Dapp Devs)

Stylus mang đến cho các nhà phát triển sự linh hoạt hơn khi lập trình trên Arbitrum, hỗ trợ các ngôn ngữ như Rust, C và C++. Điều này giúp họ xây dựng các ứng dụng mạnh mẽ hơn với chi phí gas thấp hơn, đồng thời mở rộng cơ hội phát triển vượt ra ngoài môi trường EVM truyền thống.

Chain Clusters cho phép các nhà phát triển liên kết nhiều Orbit Chains với nhau, kích hoạt các trường hợp sử dụng mới lại hơn. Ngoài ra, việc giao tiếp nhanh hơn giữa các Orbit Chain giúp tối ưu hóa hiệu suất và tính linh hoạt của các dApps.

Người dùng cuối (End-Users)

Người dùng sẽ được hưởng lợi từ tính năng Fast Withdrawals thông qua việc rút tiền nhanh hơn giữa các Orbit Chain mà không cần phải chờ đợi thời gian xác nhận lâu dài. Điều này cải thiện trải nghiệm giao dịch, giúp việc sử dụng các Orbit Chain trong hệ sinh thái Arbitrum trở nên thuận tiện và linh hoạt hơn.

Chain Clusters giúp giảm thiểu độ trễ trong việc sử dụng dApps và cải thiện sự tương tác giữa các Orbit Chain trong cùng một Cluster, từ đó nâng cao trải nghiệm người dùng.

Những người nắm giữ ARB (ARB Holders)

Decentralized Sequencer sẽ yêu cầu Arbitrum xây dựng một mạng lưới các node để sắp xếp các giao dịch. Các node trong tham gia Arbitrum Sequencer Network sẽ cần một hệ thống đồng thuận về thứ tự các giao dịch.

Theo đó, ARB sẽ được sử dụng làm token nội sinh để làm tài sản thế chấp khi tham gia vào Arbitrum Sequencer Network. Điều này bổ sung thêm các trường hợp sử dụng cho token ARB, ngoài vai trò hiện tại là token quản trị cho Arbitrum DAO.

Các tính năng còn lại như Multi-client Support, Adaptive Pricing, BoLD, Censorship Timeout chủ yếu tăng tính dự phòng và khả năng phục hồi của hệ thống trước các trường sự kiện xấu, tiêu biểu như:

• Sequencer bị lỗi hoặc bị tấn công và dừng hoạt động, Sequencer kiểm duyệt giao dịch của người dùng.
• Nhu cầu tăng cao đột biến trong thời gian ngắn.
• Client bị lỗi.

Một số quan điểm của tác giả

Một số quan sát của tác giả về lộ trình phát triển của Arbitrum trong giai đoạn cuối năm 2024 và 2025.

Quá trình áp dụng Stylus

Stylus là một phần quan trọng trong chiến lược phát triển của Arbitrum.

Arbitrum giới thiệu khái niệm Multi-VM (EVM+), bao gồm hai VM hoạt động song song với nhau, tạo ra hai môi trường thực thi riêng biệt, mỗi môi trường có trạng thái riêng, nhưng có khả năng tương tác với nhau.

Trước đó, Arbitrum hoạt động dựa trên một VM tương tích với EVM, sau khi Stylus Mainnet, Arbitrum sẽ có một VM mới (WASM VM) hỗ trợ viết contract bằng Rust, C và C++.

Arbitrum kỳ vọng Stylus sẽ thu hút thêm nhiều nhà phát triển tham gia vào hệ sinh thái của Arbitrum nhờ việc hỗ trợ nhiều ngôn ngữ lập trình hơn ngoài Solidity.

Chiến lược phát triển với Multi-VM là cho phép Arbitrum giữ được lợi thế cạnh tranh vốn có của EVM, đồng thời khám phá những khả năng mới từ các non-EVM VM. Mặc dù Stylus đã bắt đầu được một số dự án sử dụng, quá trình phát triển và áp dụng rộng rãi vẫn cần được theo dõi cẩn thận.

Việc xây dựng một VM mới không chỉ đơn thuần là hỗ trợ lập trình mà còn đòi hỏi nhiều yếu tố như công cụ phát triển, tài liệu, cộng đồng và hệ sinh thái xung quanh. Đồng thời, nó phải đáp ứng các yêu cầu về tốc độ biên dịch,.. Một loạt thử thách lớn mà Arbitrum cần vượt qua để thu hút thêm nhiều nhà phát triển đến với Stylus.

ARB Token

Trong ngắn hạn (12 - 18 tháng tới), ARB có thể không phải là khoản đầu tư có hiệu suất vượt trội so với thị trường chung.

Hiện tại, ARB chủ yếu được sử dụng cho quản trị DAO. Phần lớn các tính năng trong lộ trình phát triển của Arbitrum tập trung vào nhà phát triển và người dùng cuối.

Việc phân cấp vai trò Sequencer, liên quan trực tiếp đến ARB, vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu và dự kiến chỉ ra mắt vào nửa cuối năm 2025.

Ngoài ra, việc trả token cho nhà đầu tư có thể tạo ra áp lực bán, ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình khám phá giá ARB trong giai đoạn này.

Arbitrum khám phá công nghệ ZK

Trong lộ trình phát triển, Arbitrum đang khám phá công nghệ mật mã zero knowledge (ZK) để ứng dụng vào hệ thống bằng chứng của mình (ZK+Optimistic Hybrid Proving).

Trong đó, bằng chứng ZK có thể được sử dụng để tạo ra một con đường nhanh chóng và tùy chọn để xác nhận trên Chain gốc. Nếu bằng chứng ZK không được cung cấp, hệ thống vẫn có thể dựa vào bằng chứng lạc quan.

Thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến khía cạnh kỹ thuật mà còn có thể kéo theo những biến đổi về mặt kinh tế, bổ sung các trường hợp sử dụng mới. Token ARB có thể đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy động lực kinh tế, khuyến khích sự tham gia của các bên vào hệ thống tạo và xác minh bằng chứng.