Bơm tiền vào nền kinh tế là gì? Vai trò và mục đích của bơm tiền

Bơm tiền là gì?

Bơm tiền là việc tăng lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế. Nói cách khác, Ngân hàng Trung ương sẽ thực hiện nhiều biện pháp nhằm "bơm" thêm tiền vào thị trường trong thời kỳ kinh tế khó khăn.

Một ví dụ dễ hiểu hơn:

Giống như người làm vườn tưới nước cho cây cối để chúng xanh tốt, thì Ngân hàng Trung ương bơm tiền vào nền kinh tế để duy trì sức khỏe và tăng trưởng. Tùy vào tình hình, nền kinh tế có thể cần bơm ít hoặc nhiều tiền hơn.

Việc bơm tiền có thể kích thích kinh tế bằng cách tạo điều kiện thuận lợi cho việc vay vốn bằng cách giảm lãi suất. Từ đó khuyến khích cá nhân tiêu dùng nhiều hơn hoặc vay vốn mua xe, bất động sản… Bên cạnh đó, các doanh nghiệp được đảm bảo dòng tiền để duy trì và mở rộng hoạt động kinh doanh cũng như tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho người lao động.

Tuy nhiên, nếu không được kiểm soát chặt chẽ, chính sách này có thể dẫn đến lạm phát, làm giảm sức mua của người dân và gây ra nhiều biến động tiêu cực.

Mục đích và vai trò của việc bơm tiền

Ngân hàng Nhà nước (NNHN) thi hành chính sách nới lỏng tiền tệ bằng nhiều biện pháp bơm tiền nhằm:

• Kích thích tăng trưởng kinh tế: Lượng tiền trong lưu thông ảnh hưởng đến kinh tế vi mô và vĩ mô. Vì vậy, chính phủ muốn kiểm soát cung tiền để khuyến khích đầu tư, nâng cao sản lượng và tăng GDP.
• Giảm tỷ lệ thất nghiệp: Khi kinh tế phát triển, sản xuất mở rộng tạo thêm việc làm, giảm tỷ lệ thất nghiệp và đảm bảo an sinh xã hội.
• Bình ổn giá: Giá cả hàng hóa/dịch vụ ổn định tạo môi trường đầu tư an toàn và thu hút nguồn vốn trong & ngoài nước.
• Kiểm soát lạm phát: Sử dụng các công cụ tiền tệ để duy trì giá trị đồng tiền và kiểm soát lạm phát hiệu quả, bảo vệ sức mua của người tiêu dùng.
• Kiểm soát hoạt động ngân hàng: Giám sát và điều tiết hoạt động của các ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng, đảm bảo hệ thống tài chính hoạt động ổn định.

Ví dụ thực tế: Để tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế hậu đại dịch COVID-19, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã nhiều lần áp dụng biện pháp bơm tiền như giảm lãi suất và hỗ trợ tín dụng cho doanh nghiệp, người dân. Điển hình là NHNN đã lần lượt điều chỉnh giảm mức lãi suất điều hành 4 lần trong năm 2023.

Các công cụ bơm tiền

Có nhiều biện pháp tăng cung tiền trong nền kinh tế, trong đó 6 công cụ tài chính được áp dụng nhiều nhất bao gồm:

Lãi suất chiết khấu

Đây là mức lãi suất mà Ngân hàng Nhà nước (NNHN) áp dụng khi vay ngắn hạn cho Ngân hàng Thương mại (NHTM) để đáp ứng nhu cầu thiếu hụt tiền mặt của họ. Khi giảm lãi suất chiết khấu, NHTM có xu hướng vay vốn nhiều hơn từ NHNN và lượng tiền bơm vào nền kinh tế tăng.

Hạn tín dụng

Là mức tối đa mà tổ chức tín dụng được phép cho vay trong một kỳ hạn nhất định, do NHNN quy định. Hạn mức này phụ thuộc vào tình hình kinh tế vĩ mô, sức khỏe tài chính của Tổ chức tín dụng và nhu cầu tín dụng của nền kinh tế.

Tỷ lệ dự trữ bắt buộc

Tỷ lệ dự trữ bắt buộc (RRR) là tỷ lệ tối thiểu mà ngân hàng thương mại phải dự trữ tại NHNN dưới dạng tiền mặt. Tỷ lệ này giúp đảm bảo khả năng thanh toán của NHTM và điều tiết lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế.

Tỷ giá hối đoái

Tỷ giá hối đoái thể hiện mối quan hệ trao đổi giữa hai loại tiền tệ. Khi Nhà nước giảm tỷ giá hối đoái, họ có thể mua hoặc bán ngoại tệ, điều chỉnh chính sách tiền tệ và phối hợp với các Ngân hàng Trung ương khác để ổn định tỷ giá hối đoái, tất cả nhằm mục đích bơm tiền vào nền kinh tế.

Tìm hiểu thêm: Vai trò và cách tính tỷ giá hối đoái.

Tái cấp vốn

Là hình thức cấp tín dụng của NHNN cho các Tổ chức tín dụng nhằm cung ứng vốn ngắn hạn và phương tiện thanh toán. Khi tăng/giảm lượng tái cấp vốn, lượng tiền lưu thông cũng tăng giảm tương ứng, góp phần kiểm soát lạm phát và ổn định nền kinh tế.

Nghiệp vụ thị trường mở

Ngân hàng Trung ương mua bán các giấy tờ có giá trên thị trường mở để điều tiết lượng tiền cung ứng. Khi mua vào, NHTM được cung cấp thêm tiền dự trữ và ho vay nhiều hơn, tăng lượng tiền lưu thông. Khi bán ra, tiền từ NHTM sẽ bị thu hồi, làm giảm lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế.

Tóm lại, bơm tiền là một phương pháp được sử dụng để kích thích nền kinh tế thông qua việc tăng cung cấp tiền tệ, giảm lãi suất và thu hút vốn đầu tư… Việc nắm bắt xu hướng bơm tiền của Chính phủ có thể mang lại cơ hội cho nhà đầu tư trước những biến động của thị trường. Tuy nhiên, các cá nhân hay doanh nghiệp cần quan sát và nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi thay đổi hay đưa ra quyết định đầu tư.