Bong bóng kinh tế là gì? Nguyên nhân dẫn đến bong bóng kinh tế
Bong bóng kinh tế là gì?
Bong bóng kinh tế là một chu kì kinh tế xảy ra khi giá của một loại tài sản tăng đột biến so với giá trị thực của chúng, chẳng hạn như bất động sản, cổ phiếu hoặc hàng hoá. Theo sau đó, giá trị của tài sản sẽ giảm mạnh một cách nhanh chóng dẫn đến sự sụp đổ của thị trường gọi là hiện tượng “bong bóng vỡ”.
Dưới đây là một số ví dụ về bong bóng kinh tế:
- Bong bóng dotcom
Đầu những năm 2000, trong thời kỳ "dotcom bubble" ở Mỹ, giá cổ phiếu của các công ty công nghệ internet tăng vọt. Các nhà đầu tư đổ xô mua cổ phiếu của các công ty mới thành lập mà không quan tâm đến chỉ số tài chính. Khi bong bóng vỡ, các công ty này phá sản hoặc giảm giá trị nghiêm trọng.
Đọc thêm: Cơn sốt đầu cơ và bài học lịch sử từ bong bóng dotcom
- Bong bóng bất động sản ở Mỹ
Trong thập kỷ cuối của những năm 2000, Mỹ đã chứng kiến một thời kỳ bong bóng bất động sản với giá nhà tăng mạnh ở nhiều khu vực.
Điều này được kích thích bởi việc cho vay dễ dàng và tiêu dùng quá mức, dẫn đến việc mua nhà với mục đích đầu cơ. Đến năm 2008, thị trường bất động sản Mỹ rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng, gây ra cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.
Các giai đoạn khi bong bóng kinh tế xảy ra
Nghiên cứu của nhà kinh tế học Hyman P. Minsky đã giúp xác định các giai đoạn mà một bong bóng kinh tế xảy ra. Dưới đây là mô tả chi tiết hơn về từng giai đoạn:
Thay đổi lớn (Displacement):
- Bạn bị thu hút bởi một cơ hội mới hoặc sự đổi mới, chẳng hạn như công nghệ mới, chính sách hoặc một thị trường mới.
- Sự thay đổi này khiến bạn bắt đầu đổ nhiều vốn vào các tài sản, làm giá của chúng tăng lên.
Bùng nổ (Boom):
- Giá tài sản bắt đầu tăng nhanh chóng và ổn định do sự tham gia ngày càng nhiều của các nhà đầu tư.
- Sự tăng giá này thường được thúc đẩy bởi tâm lý lạc quan và các thông tin tích cực từ các phương tiện truyền thông.
Hưng phấn (Euphoria):
- Giá tài sản đạt đỉnh, mọi người ồ ạt mua vào với kỳ vọng giá sẽ tiếp tục tăng.
- Tính tham lam chiếm ưu thế và mọi cảnh báo rủi ro thường bị bỏ qua.
- Hoạt động đầu cơ lên đến đỉnh điểm, khiến giá tài sản không còn phản ánh đúng giá trị thực của chúng.
Chốt lời (Profit-Taking):
- Những nhà đầu tư có kinh nghiệm bắt đầu bán ra các tài sản bị định giá cao để chốt lời.
- Việc bán ra bắt đầu tạo ra sự giảm giá nhẹ trên thị trường.
- Một số nhà đầu tư khác cũng bắt đầu nhận thấy dấu hiệu và rút lui khỏi thị trường.
Hoảng loạn (Panic):
- Giá tài sản giảm mạnh, gây hoảng loạn trong cộng đồng nhà đầu tư.
- Họ nhanh chóng thanh lý tài sản để tránh tổn thất lớn hơn.
- Thị trường trải qua suy thoái kinh tế và tổn thất tài chính lớn.
Đọc thêm: Suy thoái kinh tế là gì? Nguyên nhân nền kinh tế suy thoái.
Hậu quả của bong bóng kinh tế
- Giảm chi tiêu: Người tiêu dùng sẽ hạn chế mua sắm các hàng hóa và dịch vụ không thiết yếu.
- Tăng tỷ lệ thất nghiệp: Khi doanh nghiệp gặp khó khăn, họ thường cắt giảm nhân sự, khiến nhiều người mất việc.
- Giảm đầu tư kinh doanh: Các công ty bắt đầu hạn chế chi tiêu cho việc mở rộng và đầu tư do điều kiện kinh tế xấu đi.
- Thị trường chứng khoán suy giảm: Giá trị cổ phiếu sụt giảm nghiêm trọng, tài sản của nhà đầu tư bốc hơi nhanh chóng.
- Vỡ nợ và phá sản: Số lượng lớn các cá nhân và công ty phá sản để lại nhiều khoản nợ không thể thanh toán.
- Thâm hụt thương mại tăng cao: Khi một quốc gia nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu, có thể làm giảm giá trị tiền tệ và ảnh hưởng xấu đến nền kinh tế.
Bong bóng kinh tế vừa là nguồn rủi ro lớn cho nền kinh tế toàn cầu và những nhà đầu tư thường không thể kiểm soát được thời điểm hình thành và bùng nổ. Vì vậy để tận dụng lợi thế cũng như hạn chế rủi ro của bong bóng kinh tế, bạn đừng quên trang bị những kiến thức thật vững chắc về thị trường.
Tìm hiểu thêm: Sự kiện Bong bóng hoa Tulip - Khi bông hoa trở thành “vàng”.