Lá thư gửi quá khứ: x tài khoản vài chục lần nhưng tôi từng muốn rời bỏ thị trường!

2 năm trước, đã có những đêm tôi ngồi trong bóng tối, màn hình điện thoại sáng rực trước mặt, những con số trong ví crypto nhảy nhót lên xuống, lồng ngực thắt lại, một giọt nước mắt rơi xuống…

Tris Vương của những năm về trước đã trải qua những gì để giờ đây x tài khoản vài chục lần và là thành viên nòng cốt của Coin98 Labs? Đây là lá thư gửi Tris Vương những-năm-trước-2021.

“Nếu cuộc đời này toàn chuyện xấu xa, tại sao cây táo lại nở hoa…” 

Ngày… tháng… năm 2021

Tris mến!

Chị biết em đang hoảng loạn, chìm trong hố đen tuyệt vọng vì “những điều trông thấy mà đau đớn lòng” trong giới crypto. Chị biết em muốn dừng lại, ra khỏi thị trường, tìm việc khác. 

Em đang ở mùa downtrend, và đúng là không gì chán nản hơn mùa đông thị trường. Làm agency không có dự án, làm media tin không ai đọc, làm community coin dump không ai chơi. Nhưng có lẽ em phẫn nộ nhiều hơn với những người đã xây ra một loạt dự án bánh vẽ, phản bội niềm tin của cộng đồng đã mua và hold token của họ, và rồi quất ngựa truy phong khi ôm trong tay một cục tiền.

Thị trường mùa downtrend rất ảm đạm (Ảnh: tradecoin)

Thị trường crypto thực dụng và khắc nghiệt. Chị biết. Thậm chí còn có một bộ phận rất hung dữ và tham lam. Chị nhớ lúc em mới chập chững vào thị trường và viết những bài đầu tiên để bóc trần những dự án scam, những đồng coin đa cấp, một số người đã thi nhau thóa mạ và dìm uy tín em xuống đáy. 

Và rồi vào năm 2020, em thấy SOL bị FUD, và có những người đăng hình, đăng số điện thoại của đồng nghiệp em tại Coin98 lên các diễn đàn để bêu riếu vì đã call kèo SOL, thậm chí dọa tìm đến tận nhà để “xử đẹp”. Giống như trong bộ phim “Trò chơi con mực” đình đám của Hàn Quốc, khi động đến đồng tiền, đôi lúc người ta trở nên thật đáng sợ.

Chính lòng tham này cũng đã khiến một số founder của các dự án dứt áo ra đi. Tháng 5/2020, Jared Tate, người sáng lập DigiByte (DGB) tuyên bố từ chức sau khi DigiByte leo lên vị trí thứ 34 xếp theo vốn hóa thị trường và đạt mức tăng trưởng 930% trong bảy tuần. Jared Tate quyết định rời đi vì “sự trục lợi và lòng tham” của cộng đồng crypto. 

“90% chỉ quan tâm đến việc chốt lời khi một đồng coin tăng giá. Trong nửa thập kỷ qua, tôi không thể đếm xuể số người đã đâm sau lưng và cố gắng lợi dụng tôi hoặc DigiByte để kiếm tiền nhanh chóng. Thậm chí cả bạn thân.” - Jared nói.

Năm 2017, Vitalik Buterin - founder của Ethereum cũng đã từng dọa rời bỏ thị trường nếu cộng đồng crypto “không trưởng thành lên”. Anh nói cộng đồng nên phân biệt rõ giữa việc dùng công nghệ để tạo ra thay đổi tích cực cho xã hội và việc cắm đầu chạy theo đồng tiền.

Vitalik Buterin dọa rời bỏ thị trường nếu cộng đồng crypto không lớn lên (Ảnh: Twitter)

Ăn nằm, hít thở bầu không khí ám hơi đồng tiền đó trong một thời gian dài, em muốn dừng lại là chuyện dễ hiểu, nhưng nhà thơ Lưu Quang Vũ đã viết: 

“Nếu cuộc đời này toàn chuyện xấu xa, tại sao cây táo lại nở hoa?”

"Da thịt trong cuộc chơi" - Skin in the game và những vết cứa

Dẫu thị trường đầy rẫy những chuyện xấu xa, đâu đó vẫn lấp lánh màu trắng tinh khôi của những bông hoa táo bung nở.

Em còn nhớ lần đầu tiên mình biết đến crypto như thế nào không? Đó là vào năm Ba đại học tại khoa Quan hệ quốc tế, lớp em có bài thuyết trình về những tội phạm quốc tế đã dùng Bitcoin để rửa tiền. Thời điểm năm 2014 - 2015 đó, đa số mọi người đều nhìn crypto rất tiêu cực. 

Cũng dễ hiểu thôi khi lúc đó nguồn thông tin tiếng Việt về thị trường còn hiếm, báo chí chính thống gọi crypto là tiền ảo và xem tất cả những đồng coin khác đều là Bitcoin. Ngoài ra những dự án coin đa cấp mọc lên như nấm: Onecoin, Bitconnect,… Với mong muốn cung cấp cho cộng đồng một cái nhìn chính xác hơn về crypto, em và một người bạn đã xây dựng trang tin Tiền điện tử - một trong những trang tin đầu tiên ở Việt Nam trong mảng này. 

Tiền điện tử - một trong những trang tin đầu tiên ở Việt Nam về crypto

Và với nỗ lực của những người tâm huyết với crypto, cộng đồng crypto Việt Nam từ 2017 đến nay đã tiến một bước dài. Các nhà đầu tư đã bắt đầu tìm tòi học hỏi, không chỉ còn nhất nhất tin vào các dự án PR rầm rộ hay chỉ nghe theo kèo “anh em share”. Bản thân em cũng đã lớn lên sau 5 năm lăn lộn trong thị trường với những bài học từ thành công lẫn thất bại.

Vụ chốt lời đầu tiên chắc em còn nhớ. Khi đó, em là một cô bé mới chân ướt chân ráo ra trường, đi làm gần 10 triệu đồng/tháng, em đều đổ hết vào mua ETH. Khi giá ETH từ $250 lên gần $700/ETH, em đã thu về số lợi nhuận đầu tiên trong thị trường.

Nhưng còn trải nghiệm lần đầu “đu đỉnh” thì sao? Em còn nhớ hồi con IOTA mới ra đời, em đã mua trong niềm say sưa như thế nào không? Là người sản xuất nội dung, em biết dự án blockchain này do một người Đức sáng lập, tích hợp công nghệ Internet vạn vật và hệ thống xác thực (validator) kiểu mới. Nghe rất hoành tráng, em đã lao vào đu đỉnh. Sau vài lần DCA (trung bình giá) thì đến một năm sau mới về bờ.

Còn với con XSN chỉ được list trên một sàn duy nhất khiến em nghĩ mình đã tìm ra hidden gem, em quyết tâm mua cho bằng được. Cảm thấy tạo một ví riêng để trữ XSN rất phiền nên em chỉ để nó trên sàn Livecoin vô danh, và rồi sàn bị hack làm $1,000 của em bay màu. Nhưng trái ngang hơn, chỉ vài ngày sau sự cố, XSN được list lên Bitfinex và giá tăng gần x3 lần.

Sàn Livecoin bị hack (Ảnh: Hackread)

Nhưng chính nhờ những “vết cứa” này mà em học được những bài học đầu tiên trong thị trường: Học cách đầu tư, cách cắt lỗ để không bị chôn vốn và luôn luôn để tiền trên ví cá nhân.

Vì theo sát thị trường và làm trong ngành nên em bắt “trend” rất nhanh. Tháng 6/2020 khi làn sóng DeFi xuất hiện, em đã tích cực trade, swap trên Uniswap và chơi nhiều kèo xổ số để “kiếm tiền mua trà sữa”.

Em trade SUSHI trên Uniswap và sử dụng thử 1INCH lúc đó mới ra đời. Đúng một ngày sau SUSHI được list lên một loạt sàn Okex, Binance, FTX và giá x3,3 lần. Em chốt lời ngay lập tức và tối đó đã đi ăn sushi thật ở nhà hàng Nhật để mừng thắng kèo SUSHI. 

Tương tự, cũng chỉ sau một ngày, CHI (gas token của 1INCH) cũng x2 lần. Cũng nhờ skin in the game từ sớm nên em còn nhận được retro hậu hĩnh từ các dự án. Điển hình, Uniswap airdrop cho em 2 ví, mỗi ví 400 UNI (~$2,300) hay 1INCH 1 ví $1,000.

Nhận airdrop UNI

Theo trend thì lợi nhuận khủng nhưng rủi ro cũng cao tương đương. Đợt trend Tron hype ngất ngây với Tronfi, các dự án Pearl, Salmon,... Em nạp $500 vào ví Tronlink mua Salmon, để rồi pool bị rút ngay sau khi mua khiến ví của em chỉ còn vỏn vẹn vài đô. 

Câu “trâu chậm uống nước đục” thật quá đúng khi áp dụng trong crypto đúng không? 

Cơ hội nhận lợi nhuận và kèo retro đậm thường rơi vào tay những người đầu tiên sẵn sàng skin in the game sử dụng sản phẩm mới. Nhưng cú bay màu với Salmon cũng đã nhắc em rằng thị trường luôn tồn tại rủi ro. Từ đợt đó, chị thấy em bớt FOMO lại và đã chọn lọc dự án kỹ càng hơn, cũng như hold dài hơi hơn.

Giống như trường hợp con INV. Em mua INV ở giá $400, và để tăng vị thế khi nó tăng giá gấp đôi em tiếp tục mua thêm. Đỉnh điểm INV lên đến hơn $1,000 em không bán, và khi INV dump về dưới $100 làm tài khoản chia 7 lần, em vẫn nhất quyết hold vì vẫn tin vào ý tưởng và tầm nhìn của dự án. Và chị nghĩ em đã không nhầm. Tại thời điểm chị viết lá thư này, INV đã tăng lên $1,300 và chị nghĩ sẽ còn tăng tiếp trong tương lai.

Ngoài ra, do có lợi thế làm việc trực tiếp với các dự án, em có góc nhìn sâu sát hơn về độ tin cậy của một hệ sinh thái. Chị nghĩ đây là một trong những tiêu chí quan trọng của việc chọn portfolio (danh mục đầu tư). 

Ví dụ khi vào làm tại Coin98, em có dịp tương tác gần với Serum - đối tác của Coin98. Serum là đứa con của Alameda Research, nơi cũng đã sinh ra sàn FTX hoành tráng. Trên Solana, Serum là một trong những DEX đầu tiên hướng mục tiêu trở thành bệ phóng cho những dự án khác. Nhìn thấy triển vọng đường dài của Serum, em đã mua SRM ở giá $1,1 và sau đó nó nhảy vọt lên gần $14. 

Serum tăng từ $1,1 lên $14

Sau khi đi qua những cung bậc của thắng và thua, lên và xuống, khóc và cười trong thị trường, chắc có lẽ đến lúc này em mới thấm thía câu nói của anh Lê Thanh - founder Coin98: 

“Không nên bỏ tiền vào thị trường nếu không hiểu cách nó vận hành, và đừng bỏ nhiều hơn số tiền mà mình sẵn sàng mất trắng.”

Khởi nghiệp với vốn 0 đồng và tự trồng cho mình một cây táo

Ai cũng đồng ý crypto là một cơ hội hiếm có, một chu kỳ dài mới nổi lên một ngôi sao crypto có thể giúp người ta đổi đời sau một đêm. Và chị mừng là em đã nhìn ra cơ hội ngay từ sớm. Có thể nói, không ở đâu mà với số vốn 0 đồng, em có thể thắng những kèo x vài chục lần tài khoản, hoặc x đến vô cực.

X vô cực đó chính là x vô cực chất xám! 

Chạm đến cánh cửa crypto, với chiếc ví rỗng, em có thể chuyển kiến thức của mình thành tiền tươi thóc thật. Trong thị trường, có kiến thức thì không bao giờ sợ thiếu việc và thiếu tiền. Chính bản thân em cũng sở hữu mấy đầu thu nhập chỉ bằng cách sử dụng kiến thức: làm cầu nối cho các dự án nước ngoài với cộng đồng Việt Nam, làm việc với các dự án crypto thu nhập cao, thưởng khủng, cố vấn dự án...

Nhưng chị biết những lần xx này không có nhiều ý nghĩa với em. Giống như em từng muốn rời thị trường vì cộng đồng crypto chẳng quan tâm gì ngoài những con số. Crypto cho em thứ quý giá hơn cả tiền: tự do làm điều mình thích để tạo giá trị cho cộng đồng.

Có lẽ biên giới tự do này nới rộng hết mức khi em bước chân vào Coin98 đúng không? Ở đây, từ một người sử dụng sản phẩm và nhận giá trị từ người khác, em trở thành người xây dựng sản phẩm và cho đi giá trị với Coin98 Wallet cùng những người đồng chí hướng khác. 

Từ người sử dụng sản phẩm trở thành người xây dựng sản phẩm

Chị nhớ những ngày đầu khi em mới gia nhập, team Coin98 vẫn chưa đông, token chưa ra, em vẫn còn rất lúng túng, cho đến lúc em cùng sếp tự tay chuẩn bị tài liệu để đưa Coin98 lên sàn Binance. Cảm giác lúc đó, ngồi canh máy tính cả ngày, đếm ngược từng giây để khi chart Coin98 xuất hiện thì vỡ òa cảm xúc. Và chỉ một tháng sau, gần cuối tháng 8/2021, Coin98 trở thành một trong hai kỳ lân crypto Việt Nam với mức vốn hóa vượt 1 tỷ đô. 

Hạnh phúc quá ngọt ngào phải không? Hạnh phúc tích lũy từng ngày của người chăm cây thấy cây bung hoa sai quả - một kiểu hạnh phúc rất khác với lúc em nhìn vào ví và thấy tài khoản x vài chục lần sau một đêm.

Crypto giúp em tự do khỏi nỗi lo cơm ăn áo mặc hàng ngày, nhưng còn cho em cả tự do về mặt tâm trí. 

Tất cả chúng ta đều được dạy công thức chung về một con đường sự nghiệp thành công: làm công việc “hot”, nhận lương cao, sau mấy năm leo lên vị trí nào,… Nhưng khi bước vào thế giới crypto, chức danh không còn quan trọng với em nữa đúng không? Và em cũng đã thoát khỏi suy nghĩ trở thành người làm công ăn lương suốt đời.

Vỡ òa sung sướng khi Coin98 list trên Binance (Ảnh: Binance)

Thật ra, trong crypto cũng có thứ bậc:

• Bậc 1: Kiếm tiền.
• Bậc 2: Kiếm tự do.
• Bậc 3: Xây những thứ giá trị.
• …

Chị mừng là em đã đi qua nấc 1, nấc 2, đang chạm tay đến nấc 3 và có lẽ sẽ còn đi xa hơn nữa trong tương lai. Cảm ơn em vì đã không dừng lại khi nhìn thấy quá nhiều mảng đen xấu xí trong thị trường, thay vào đó không ngừng học hỏi và trưởng thành để có thể tự tay trồng cho mình một cây táo. Để rồi những bông táo trắng này nở ra và trở thành người dẫn đường trong hành trình crypto của em.

Thương mến,

Tris Vương 2021