Music NFT là gì? Nguyên tố thay đổi cục diện thị trường âm nhạc
Music NFT là gì?
Music NFT là loại NFT dành cho các tác phẩm âm nhạc. Các nhà sản xuất âm nhạc, ca sĩ, nhạc sĩ và các nghệ sĩ khác có thể sử dụng công nghệ blockchain để tạo ra một phiên bản duy nhất của một bài hát, album hoặc bất kỳ sản phẩm âm nhạc kỹ thuật số nào khác. Mỗi music NFT có một mã số duy nhất, giúp xác định tính duy nhất của tác phẩm.
Vì sao âm nhạc được mã hoá thành NFT chứ không phải token?
Âm nhạc thường được mã hoá thành NFT chứ không phải token vì tính chất độc nhất của các bài hát. Nếu như mỗi token có giá trị có thể chia nhỏ và có thể thay thế thì một NFT là duy nhất và không thể thay thế được bằng bất kỳ phiên bản nào khác.
Do đó, việc sử dụng NFT cho các tác phẩm âm nhạc cho phép các nghệ sĩ và các nhà sản xuất kiểm soát quyền sở hữu của mình và tăng giá trị của sản phẩm của họ. Các NFT cũng cho phép người mua sở hữu các tác phẩm âm nhạc duy nhất và độc đáo, tạo ra một trải nghiệm sở hữu cho người dùng.
Ví dụ: Một 1 BTC có thể chia nhỏ thành nhiều BTC có giá trị nhỏ hơn nhưng bản chất của chúng vẫn là BTC và có thể thay thế với nhau. Tuy nhiên, 1 bức ảnh sau khi mã hoá thành NFT thì chúng không thể thay thế với bức ảnh khác, cũng không thể chia nhỏ vì bản chất của chúng khác nhau.
Tiềm năng của thị trường âm nhạc
Để hiểu về tiềm năng của thị trường âm nhạc, bài viết sẽ đề cập đến vốn hóa thị trường âm nhạc toàn cầu cũng như cách tạo ra doanh thu của hai dạng công ty phổ biến trong thị trường âm nhạc là:
- Công ty bản quyền âm nhạc.
- Công ty streaming âm nhạc.
Qua hai mô hình trên, chúng ta sẽ thấy được tiềm năng của thị trường âm nhạc toàn cầu và cơ hội để chuyển hóa giá trị từ thị trường Web2 sang Web3.
Vốn hoá thị trường âm nhạc
Thị trường âm nhạc hiện nay là một trong những ngành công nghiệp phát triển nhanh nhất trên thế giới, với doanh thu đạt 25.9 tỷ USD vào năm 2021 và dự báo sẽ tiếp tục tăng trưởng đến 90 tỷ USD trong năm 2023.
Một trong những thành tựu đáng chú ý nhất của thị trường âm nhạc là sự tăng trưởng đáng kể của các nền tảng streaming nhạc như Spotify hay Apple Music. Theo báo cáo của IFPI 2020, doanh thu từ streaming nhạc đã đạt 13.4 tỷ USD và chiếm 62.1% tổng doanh thu từ ngành công nghiệp âm nhạc trên toàn cầu.
Doanh thu của công ty bản quyền âm nhạc
Hiện tại trên thị trường bản quyền âm nhạc có 3 ông lớn là Sony Music Publishing, Universal Music Publishing Group, Warner Chappell Music. Các công ty bản quyền âm nhạc lớn tạo doanh thu bằng nhiều cách khác nhau, trong đó có:
- Thu phí từ nghệ sĩ: Các công ty bản quyền âm nhạc lớn sở hữu các bản quyền của các tác phẩm âm nhạc của nghệ sĩ và thu phí từ việc cho phép các nghệ sĩ khác sử dụng các tác phẩm này. Các khoản thu phí này bao gồm phí sử dụng quyền tác giả (mechanical royalties), phí sử dụng quyền trình diễn (performance royalties), phí sử dụng quyền tái sản xuất (reproduction royalties), và phí sử dụng quyền phát sóng (broadcast royalties).
- Thu phí từ người dùng: Các công ty bản quyền âm nhạc cũng thu phí từ người dùng thông qua các nền tảng streaming nhạc. Người dùng phải đóng phí để sử dụng dịch vụ này và các công ty bản quyền âm nhạc thu phí từ các khoản phí này. Ví dụ, các nền tảng streaming nhạc như Spotify, Apple Music, và Amazon Music phải trả tiền cho các công ty bản quyền âm nhạc để sử dụng các tác phẩm của các nghệ sĩ.
- Bán quyền sử dụng: Các công ty bản quyền âm nhạc cũng bán quyền sử dụng các tác phẩm âm nhạc cho các bên thứ ba. Ví dụ, một công ty sản xuất phim có thể mua quyền sử dụng một bài hát của một nghệ sĩ để sử dụng trong phim của mình.
- Bán sản phẩm liên quan đến âm nhạc: Các công ty bản quyền âm nhạc cũng bán các sản phẩm liên quan đến âm nhạc như album, đĩa đơn, và sản phẩm phụ trợ khác. Doanh thu từ các sản phẩm này đóng góp một phần không nhỏ cho doanh thu tổng của các công ty bản quyền âm nhạc.
Doanh thu của công ty streaming âm nhạc
Streaming âm nhạc là một ngành mới nổi nhưng đã sớm chiếm lấy thị phần cao nhất trong tổng doanh thu của ngành âm nhạc kể từ năm 2017. Trong đó có những ông lớn như Spotify, Apple Music, Amazon Music, Tencent, Google… Bài viết này sẽ lấy ví dụ cách Spotify tạo ra doanh thu.
Spotify là một trong những nền tảng streaming nhạc lớn nhất thế giới và cũng là một trong những công ty bản quyền âm nhạc lớn nhất. Dưới đây là một số con số liên quan đến doanh thu và phương thức thu phí của Spotify (mỗi quốc gia sẽ có con số khác nhau, đây là dữ liệu tham khảo tại Mỹ):
- Thu phí từ người dùng: Người dùng Spotify phải đóng một khoản phí để sử dụng dịch vụ này. Hiện tại, giá cước hàng tháng của Spotify ở Mỹ là khoảng 10 USD.
- Phí sử dụng quyền tác giả: Spotify phải trả phí sử dụng quyền tác giả (mechanical royalties) cho các nghệ sĩ và các chủ sở hữu bản quyền âm nhạc khác. Theo The Verge 2019, Spotify trả khoảng 0.0035-0.0044 USD cho mỗi lượt phát cho các nghệ sĩ độc lập.
- Phí sử dụng quyền trình diễn: Spotify cũng phải trả phí sử dụng quyền trình diễn (performance royalties) cho các chủ sở hữu bản quyền âm nhạc.
- Doanh thu: Theo báo cáo tài chính quý 2/2021 của Spotify, doanh thu của công ty đạt 2.4 tỷ USD, tăng 23% so với cùng kỳ năm trước. Trong số đó, doanh thu từ dịch vụ Premium (tức là thu phí từ người dùng) chiếm 91% tổng doanh thu của Spotify.
Tóm lại, Spotify tạo doanh thu chủ yếu từ phí thuê bao của người dùng và phí sử dụng quyền tác giả và quyền trình diễn Các nghệ sĩ và các chủ sở hữu bản quyền âm nhạc khác sẽ được trả tiền theo số lượt phát bài hát của họ trên nền tảng Spotify.
Hạn chế của thị trường âm nhạc truyền thống
Tuy nhiên, chúng vẫn còn khá nhiều hạn chế chưa được khắc phục. Dưới đây là một số hạn chế của thị trường âm nhạc truyền thống:
- Quá trình sản xuất và phân phối tác phẩm âm nhạc là khá phức tạp và tốn kém chi phí.
- Các nghệ sĩ và nhà sản xuất âm nhạc phải chịu mức độ kiểm soát và giám sát cao từ các hãng thu âm, nhà phân phối và các đài phát thanh/truyền hình.
- Các nghệ sĩ và nhà sản xuất âm nhạc thường chỉ nhận được một phần nhỏ của doanh thu thu được từ bán đĩa và streaming nhạc.
- Các nghệ sĩ và nhà sản xuất âm nhạc không có quyền sở hữu trực tiếp các tác phẩm của họ, mà thường chỉ có quyền sử dụng và cấp phép sử dụng các tác phẩm đó.
- Các định giá của các tác phẩm âm nhạc thường khá phức tạp và không minh bạch, gây khó khăn cho các nghệ sĩ và nhà sản xuất âm nhạc trong việc đàm phán và thương lượng giá cả.
- Các nghệ sĩ và nhà sản xuất âm nhạc có thể gặp khó khăn trong việc tiếp cận với đối tác và công chúng một cách hiệu quả, đặc biệt là những người mới vào nghề.
Các hạn chế này đã khiến cho các nghệ sĩ và nhà sản xuất âm nhạc cần tìm kiếm các giải pháp mới, như sử dụng công nghệ blockchain và NFT để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của họ và kiếm tiền trực tiếp từ các tác phẩm âm nhạc của mình.
Tiềm năng và hạn chế đối với thị trường Music NFT
Tiềm năng của NFT Music
Ánh xạ sang thị trường Music NFT, chúng ta có thể thấy rõ cơ hội của thị trường âm nhạc Web3 khi:
- Người dùng bắt đầu chấp nhận trả phí cho tác phẩm âm nhạc mà họ thưởng thức.
- Âm nhạc là ngành rộng lớn, tạo cơ hội cho nhiều ngành nghề khác nhau chứ không chỉ ca sĩ hay nghệ sĩ.
- Các ca sĩ, nhà sản xuất âm nhạc đã bắt đầu chú ý đến thị trường âm nhạc kỹ thuật số, đây cũng chính là tiền đề giúp nhạc được chuyển hoá từ Web2 sang Web2.5 hoặc Web3.
- Music NFT được sinh ra để giải quyết các vấn đề mà thị trường âm nhạc truyền thống gặp phải.
Qua đây chúng ta có thể thấy âm nhạc là thị trường rộng lớn, không phải ca sĩ hay nghệ sĩ mới có thể kiếm lợi nhuận mà bất kỳ ai cũng có thể tham gia vào, tạo ra giá trị và kiếm lợi nhuận từ thị trường này.
Hạn chế của Music NFT
Mặc dù mã hoá âm nhạc thành NFT có nhiều lợi ích, nhưng cũng tồn tại một số hạn chế và thách thức. Dưới đây là một số hạn chế của NFT âm nhạc:
- Vì thị trường Music NFT còn nhỏ và thanh khoản thấp, vì vậy giá trị của chúng khó có thể đo lường và mua bán như các đồng coin có vốn hoá cao. Cụ thể hơn, volume giao dịch của Music NFT trên các sàn như Sound.xyz, Catalog… từ trước đến đây chỉ đạt mốc 12 triệu USD trong khi volume giao dịch của Uniswap trong 24h lên đến 540 triệu USD.
- Việc mã hoá âm nhạc thành NFT có thể giúp chúng được giao dịch tự do với nhau. Tuy nhiên, điều này cũng có thể dẫn đến việc thiếu sự kiểm soát và quản lý của các bên trung gian.
- Music NFT vẫn còn là mảng khá mới và chưa tiếp cận được tệp nghệ sĩ và các nhà sáng tác. Vì vậy, khả năng tiếp cận của chúng đến người tiêu dùng sẽ còn nhiều rào cản.
- Hiện tại thị trường Web3 đã có một số dự án Music NFT. Tuy nhiên chúng không có người dùng thực, đa số là nhà đầu cơ muốn săn airdrop hoặc mua bán token chờ trend.
- Các dự án dành cho Music vẫn chưa đa dạng, đa số các dự án đều là nền tảng hỗ trợ phát hành hoặc giao dịch.
Tóm lại, mặc dù mã hoá âm nhạc thành NFT có nhiều lợi ích tiềm năng, nhưng cũng có một số hạn chế và thách thức liên quan đến giá trị định giá, độ tin cậy của công nghệ blockchain, tính chất phi tập trung và khó khăn trong việc tiếp cận thị trường.
Ứng dụng của Music NFT đối với người tham gia
Người tiêu dùng và người hâm mộ
Người tiêu dùng là những người nghe nhạc và thưởng thức sản phẩm âm nhạc. Họ có thể được hưởng lợi từ việc sử dụng công nghệ blockchain và NFT để mua các tác phẩm âm nhạc, cũng như đảm bảo tính xác thực của sản phẩm.
NFT nói riêng cũng được sử dụng để tạo nên sự khác biệt giữa người hâm mộ của nghệ sĩ. Những fan hâm mộ cuồng nhiệt hơn sẽ sở hữu NFT đặc biệt để có thể tham gia buổi gặp gỡ offline hoặc được nghe một số bài hát đặc biệt.
Các nghệ sĩ và nhà sản xuất âm nhạc
Các nghệ sĩ và nhà sản xuất âm nhạc tạo ra sản phẩm âm nhạc và đưa chúng đến người tiêu dùng. Công nghệ blockchain và NFT cung cấp cho họ một cách để kiểm soát quyền sở hữu và quản lý quyền tác giả và bản quyền của các sản phẩm của họ.
Họ cũng có thể sử dụng NFT để bán các tác phẩm âm nhạc của mình trực tiếp cho người mua, tạo ra một nguồn thu nhập mới mà không cần thông qua các tổ chức bên thứ 3. Theo báo cáo của a16z vào năm 2022, các bạn có thể so sánh mức phí mà các công ty Web2 đang áp dụng cho nghệ sĩ so với các nền tảng Web3.
Hiện tại Sound.xyz (nền tảng Music NFT) đang thu phí 5%, OpenSea thu 2.5% trong khi các công ty Web2 như Youtube thu 45%, Spotify thu 30%.
Các hãng thu âm
Các hãng thu âm thường là những công ty sản xuất và phân phối các sản phẩm âm nhạc. Việc sử dụng công nghệ blockchain và NFT có thể giúp các hãng thu âm theo dõi quyền sở hữu và quản lý bản quyền của các sản phẩm âm nhạc của họ, giúp cho các bên liên quan có thể trao đổi thông tin dễ dàng hơn và giảm thiểu các tranh chấp về quyền sở hữu.
Các nhà đầu tư và nhà phát triển
Các nhà đầu tư và nhà phát triển có thể tận dụng công nghệ blockchain và NFT để tạo ra các sản phẩm âm nhạc mới và phát triển các ứng dụng âm nhạc trên nền tảng kỹ thuật số. Điều này có thể mở ra các cơ hội đầu tư mới và tạo ra các sản phẩm mới, giúp thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp âm nhạc.
Các nhà quản lý quyền tác giả và bản quyền
Các nhà quản lý quyền tác giả và bản quyền giúp các nghệ sĩ và nhà sản xuất âm nhạc quản lý các quyền sở hữu của họ. Việc sử dụng công nghệ blockchain và NFT có thể giúp các nhà quản lý quyền tác giả và bản quyền theo dõi các quyền sở hữu của các sản phẩm âm nhạc của họ một cách chính xác và đáng tin cậy hơn. Điều này có thể giúp cho các bên liên quan có thể trao đổi thông tin dễ dàng hơn và giảm thiểu các tranh chấp về quyền sở hữu.
Các nền tảng phân phối âm nhạc
Các nền tảng phân phối âm nhạc là nơi người tiêu dùng có thể tìm kiếm, tải xuống và stream các sản phẩm âm nhạc. Việc sử dụng công nghệ blockchain và NFT có thể giúp các nền tảng phân phối âm nhạc quản lý quyền sở hữu và bản quyền của các sản phẩm âm nhạc một cách chính xác và đáng tin cậy hơn. Điều này có thể giúp cho các bên liên quan có thể trao đổi thông tin dễ dàng hơn và giảm thiểu các tranh chấp về quyền sở hữu.
Một số hoạt động nổi bật của Music NFT
Các nghệ sĩ tham gia vào Music NFT
Dưới đây là một số cột mốc nổi bật của nghệ sĩ đối với Music NFT:
- Snoop Dogg: Rapper Snoop Dogg đã phát hành một phiên bản đặc biệt của album "NFT" dưới dạng NFT, với giá bán 12.3 ETH.
- The Weeknd: Nghệ sĩ The Weeknd đã phát hành một phiên bản đặc biệt của album "After Hours" dưới dạng NFT, với giá bán 2.29 triệu đô la.
- 3LAU: Nghệ sĩ EDM 3LAU đã phát hành một album độc đáo với 33 bản remix, mỗi bản remix được phát hành dưới dạng NFT và bán với giá từ 1 đến 20 ETH.
- 88rising: Hãng thu âm 88rising đã phát hành một phiên bản đặc biệt của album "Head in the Clouds II" dưới dạng NFT, với giá bán 888.88 đô la.
- Grimes x Mac: Nghệ sĩ Grimes và rapper Mac đã phát hành một phiên bản đặc biệt của bài hát "Tragedy" dưới dạng NFT, với giá bán 389 ETH.
Ngoài ra, còn một số nghệ sĩ khác cũng tham gia vào thị trường Music NFT như Kings of Leon, Steve Aoki, Mike Shinoda, RAC, Grateful Dead, Deadmau5… Những cột mốc này cho thấy tiềm năng của NFT trong lĩnh vực âm nhạc và khả năng tạo ra giá trị đáng kể cho các nghệ sĩ cũng như các bên sản xuất âm nhạc.
Động thái của các ông lớn trong Crypto
Mặc dù là một mảng còn tương đối mới nhưng Music NFT đã nhận được sự chú ý của nhiều ông lớn trong thị trường Crypto.
25/2/2022: CZ đã retweet lại thông tin Spotify đang thử nghiệm tính năng phép NFT holder được truy cập vào một số playlist âm nhạc đặc biệt.
- OpenSea hỗ trợ người dùng mua bán các Music NFT trên nền tảng của mình.
- Stani Kulechov, Founder của Aave và Lens Protocol bày tỏ sự quan tâm đến Oohlala - dự án Music NFT trên hệ sinh thái Lens.
- Sound.xyz - nền tảng phát hành và giao dịch Music NFT lớn của thị trường Crypto đã cán mốc 71,000 bài hát được tạo và 12 triệu USD volume giao dịch.
Ngoài ra, sự phát triển của thị trường Music NFT còn tạo tiền đề cho nhiều dự án khác ra đời xoay quanh Music NFT, đặc biệt là mảng Finance như thế chấp để vay,... Coin98 Insights đã có bài viết để liệt kê, phân loại dự án Music NFT nổi bật cũng như so sánh chúng với thị trường âm nhạc truyền thống.
Đọc thêm: Phân loại công ty Music NFT & những dự án Music NFT nổi bật.