Open Interest: Chỉ báo market sắp sập mạnh?

Open Interest là gì?

Open Interest (OI), hay còn gọi là khối lượng mở hoặc hợp đồng mở, là tổng số hợp đồng phái sinh (như hợp đồng tương lai, quyền chọn) đang còn hiệu lực trên thị trường tại một thời điểm nhất định, tức là chưa được tất toán, đóng vị thế, hoặc hết hạn.

Khác với khối lượng giao dịch (volume), OI không đếm số lượng giao dịch đã xảy ra mà tập trung vào số lượng vị thế (positions) đang "treo" trên thị trường, bao gồm cả vị thế mua (long) và bán (short). Mỗi hợp đồng luôn có hai bên: một bên mua và một bên bán, nên tổng OI phản ánh sự cân bằng giữa hai phe.

OI được cập nhật hàng ngày bởi các sàn giao dịch (như CME, NSE, hoặc Binance Futures) và thường được sử dụng để đánh giá thanh khoản, tâm lý thị trường và sức mạnh của xu hướng giá.

Trong thị trường crypto, Open Interest thường được sử dụng để đánh giá tâm lý nhà đầu tư, mức độ rủi ro đòn bẩy và khả năng xảy ra biến động mạnh (chẳng hạn “short squeeze” hoặc “long squeeze”) khi lượng hợp đồng mở đạt mức cao bất thường.

Cách tính toán Open Interest

Open Interest được tính dựa trên nguyên tắc rất rõ ràng: mỗi khi một hợp đồng phái sinh mới được mở, OI tăng lên; khi hợp đồng bị đóng, OI giảm đi. Về mặt toán học, công thức cơ bản được biểu diễn như sau:

OI hiện tại = OI trước đó + Số hợp đồng mới mở - Số hợp đồng đã đóng

Trong đó:

• Hợp đồng mới mở: xảy ra khi một bên mở vị thế mua (long) mới và một bên mở vị thế bán (short) mới, tạo ra một hợp đồng hoàn toàn mới trên thị trường. Khi đó, OI tăng thêm 1.
• Hợp đồng đã đóng: xảy ra khi cả bên mua và bên bán đều tất toán vị thế (tức là đóng cùng một hợp đồng đã tồn tại). Khi đó, OI giảm đi 1.
• Chuyển nhượng vị thế: nếu một bên đóng vị thế và một bên khác mở vị thế mới tương ứng, hợp đồng được “chuyển tay” giữa hai nhà giao dịch, nên tổng số hợp đồng trên thị trường không thay đổi, tức OI giữ nguyên.

Ví dụ:

Giả sử thị trường futures Bitcoin bắt đầu ngày với OI = 100 hợp đồng.

Khi Trader A mở Long mới và Trader B mở Short mới, một hợp đồng mới được tạo, OI tăng từ 100 lên 101.

Sau đó, Trader C và Trader D: những người đang giữ Long và Short cũ cùng đóng vị thế, hợp đồng giữa họ biến mất, OI giảm từ 101 xuống 100.

Tiếp đến, Trader E (người đang giữ Long cũ) đóng vị thế, còn Trader F mở Short mới để thay thế.

Lúc này, hợp đồng chỉ chuyển từ tay người này sang người khác, nên OI giữ nguyên 100. Cuối cùng, Trader G và Trader H cùng mở mới 5 hợp đồng Long–Short, OI tăng thêm 5, đạt 105 hợp đồng.

Qua ví dụ trên, có thể thấy OI là một chỉ báo quan trọng giúp nhà đầu tư đọc được dòng tiền thực sự còn đang “kẹt” trong thị trường phái sinh.

• Khi OI tăng cùng với giá tăng, điều đó cho thấy dòng vốn mới đang đổ vào thị trường, củng cố xu hướng tăng và thể hiện tâm lý lạc quan (bullish).
• Ngược lại, nếu OI tăng nhưng giá giảm, nghĩa là nhiều nhà đầu tư đang mở thêm vị thế bán khống (short), báo hiệu xu hướng giảm đang mạnh lên (bearish).
• Trường hợp OI giảm trong khi giá tăng thường xuất hiện ở cuối một đợt tăng, khi các vị thế mua được tất toán để chốt lời: đây có thể là tín hiệu cho thấy xu hướng tăng đang yếu dần hoặc chuẩn bị đảo chiều.
• Hoặc OI và giá cùng giảm, điều đó phản ánh dòng tiền rút khỏi thị trường, niềm tin suy giảm và xu hướng hiện tại thiếu lực hỗ trợ.
• Cuối cùng, khi OI không thay đổi dù giá tăng hay giảm, có thể thị trường chỉ đang trong giai đoạn chuyển nhượng vị thế giữa các nhà đầu tư, chưa hình thành xu hướng rõ ràng.

Ý nghĩa và tầm quan trọng của Open Interest

Open Interest không chỉ là một con số khô khan trên bảng dữ liệu phái sinh, mà là “nhiệt kế” đo sức khỏe và độ sôi động của thị trường. Chỉ số này giúp nhà đầu tư hiểu rõ dòng tiền, tâm lý và mức độ thanh khoản đang diễn ra phía sau các biến động giá.

Trước hết, về thanh khoản thị trường, OI cao cho thấy có nhiều hợp đồng đang được mở và nắm giữ, đồng nghĩa với việc thị trường sôi động, dễ khớp lệnh mà không làm giá biến động mạnh. Khi đó, khoảng chênh lệch mua – bán (bid-ask spread) thường hẹp hơn, phản ánh tính thanh khoản tốt. Ngược lại, OI thấp cho thấy ít người tham gia, thị trường mỏng và rủi ro trượt giá cao hơn khi giao dịch khối lượng lớn.

Thứ hai, OI là thước đo tâm lý thị trường (market sentiment). Khi OI tăng cùng với giá tăng, dòng tiền mới đang đổ vào, xác nhận xu hướng tăng và thể hiện tâm lý lạc quan. Nếu OI tăng trong khi giá giảm, nghĩa là có nhiều vị thế short mới được mở, thị trường bị chi phối bởi tâm lý bi quan.

Trong khi đó, OI giảm nhưng giá tăng thường báo hiệu giai đoạn chốt lời hoặc khả năng đảo chiều xu hướng, còn OI giảm cùng giá giảm cho thấy thị trường yếu, thiếu niềm tin và lực mua hỗ trợ.

Tiếp theo, xét về dòng tiền và mức độ biến động, OI tăng thường đi kèm với biến động giá lớn hơn (volatility cao), bởi càng nhiều vị thế được mở thì nguy cơ thanh lý hàng loạt (liquidation) càng cao khi giá đi ngược kỳ vọng. Trong thị trường crypto, đặc biệt trên các sàn như Binance Futures, OI tăng mạnh thường là dấu hiệu sớm cho những đợt “pump” hoặc “dump” quy mô lớn khi các vị thế đòn bẩy cao bị quét đồng loạt.

Cuối cùng, OI chỉ thực sự có giá trị khi được phân tích cùng với giá và khối lượng giao dịch (volume). Ví dụ, nếu volume tăng mạnh nhưng OI lại thấp, điều đó có thể phản ánh các giao dịch ngắn hạn, mang tính đầu cơ hoặc đóng/mở vị thế nhanh, chứ không phải dòng tiền thật sự đang ở lại thị trường.

Một ví dụ điển hình cho thấy tầm quan trọng của Open Interest (OI) trong việc dự báo rủi ro thị trường chính là cú sập crypto ngày 11/10. Theo dữ liệu từ Coinglass và Glassnode, tổng giá trị hợp đồng mở trên toàn thị trường phái sinh đã vượt 120 tỷ USD, trong đó gần 87% là vị thế Long.

Tỷ lệ mất cân bằng nghiêm trọng này phản ánh tâm lý lạc quan thái quá của nhà đầu tư, khi phần lớn tin rằng giá Bitcoin sẽ tiếp tục tăng và thậm chí vượt mốc 150,000 USD trong quý IV.

Điều đáng nói là nhiều trader sử dụng đòn bẩy cực cao, từ 50 đến 100 lần, tạo ra một “quả bom nợ” khổng lồ treo lơ lửng trên thị trường. Bản đồ nhiệt thanh lý (Liquidation Heatmap) của cặp BTC/USDT trên Binance Futures trong 48 giờ trước cú sập cho thấy mức tập trung thanh lý lớn ngay quanh vùng giá 142,000 – 144,000 USD, nơi hàng loạt lệnh Long được đặt với đòn bẩy cao.

Khi Bitcoin giảm nhẹ chỉ 2–3%, hiệu ứng domino bắt đầu: các vị thế Long bị quét, kéo theo hàng loạt thanh lý dây chuyền (cascade liquidation), khiến giá lao dốc hơn 20% chỉ trong vài giờ.

Không chỉ Bitcoin, Ethereum (ETH) và Solana (SOL) cũng ghi nhận sự phình to đáng báo động của OI trước biến động này. OI của ETH từ mức 23 tỷ USD đầu năm đã tăng gần 160%, lên gần 60 tỷ USD ngay trước ngày sập. Trong khi đó, Solana thậm chí tăng tới 205% chỉ trong 9 tháng đầu năm, phần lớn đến từ các vị thế Long đòn bẩy cao.

Theo phân tích của Glassnode, việc OI tăng song song với giá trong nhiều tuần liên tiếp là tín hiệu cho thấy dòng tiền đòn bẩy đang chồng chất lên xu hướng tăng, khiến cấu trúc thị trường trở nên cực kỳ mong manh. Khi một sự kiện nhỏ xảy ra, trong trường hợp này là căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc, các vị thế đòn bẩy cao bị thanh lý đồng loạt, dẫn đến sụp đổ dây chuyền, đúng như những gì đã diễn ra trong đêm 11/10.

Đọc thêm: Cú sập crypto ngày 11/10 có phải xuất phát từ sự kiện “thiên nga đen”?

Ứng dụng của Open Interest

Open Interest (OI) không chỉ là một chỉ số kỹ thuật đơn thuần, mà còn là công cụ phản ánh cấu trúc và dòng tiền của từng thị trường phái sinh. Ở mỗi lĩnh vực, từ hàng hóa, chứng khoán đến crypto, OI mang những ý nghĩa và cách diễn giải khác nhau, nhưng điểm chung là đều thể hiện mức độ tham gia và kỳ vọng của nhà đầu tư đối với xu hướng giá trong tương lai.

Thị trường Futures và Options truyền thống

Trong các thị trường truyền thống như CME (Mỹ) hay NSE (Ấn Độ), OI được xem như một chỉ báo cốt lõi giúp nhà đầu tư tổ chức, quỹ đầu cơ và doanh nghiệp theo dõi tâm lý và vị thế của toàn thị trường.

OI cao cho thấy nhiều hợp đồng đang được mở và nắm giữ, nghĩa là dòng tiền đang tập trung mạnh vào sản phẩm đó, báo hiệu thanh khoản cao và niềm tin vào xu hướng.

Ví dụ, tại CME, OI của hợp đồng dầu thô thường tăng mạnh vào mùa bão ở Mỹ,  thời điểm các công ty năng lượng, vận tải hoặc sản xuất công nghiệp mở vị thế phòng hộ (hedging) để tránh rủi ro giá dầu biến động.

Sự gia tăng này cho thấy hoạt động quản trị rủi ro đang diễn ra mạnh mẽ trong chuỗi cung ứng.

Tương tự, với hợp đồng chỉ số S&P 500, nếu giá tăng cùng OI, điều đó phản ánh dòng vốn tổ chức đang mở thêm vị thế long: xác nhận xu hướng tăng của thị trường chứng khoán Mỹ. Ngược lại, khi OI giảm trong lúc giá đi lên, đó có thể là dấu hiệu dòng tiền đang chốt lời hoặc giảm kỳ vọng.

Thị trường Crypto

Trong thị trường crypto, Open Interest được sử dụng như “nhiệt kế dòng tiền” đo sức nóng của thị trường phái sinh. OI tăng thể hiện đòn bẩy và kỳ vọng giá đang được mở rộng, trong khi OI giảm cho thấy vị thế đang được đóng, thị trường trở nên thận trọng hơn.

Các sàn lớn như Binance, OKX, Bybit, BitMEX hiện chiếm phần lớn tổng OI toàn thị trường.

Ví dụ, vào tháng 1/2020, Open Interest của hợp đồng tương lai Bitcoin tăng khoảng 60%, song hành với việc giá BTC tăng 30% chỉ trong vài tuần. Điều này cho thấy dòng tiền mới đang đổ vào mạnh mẽ, củng cố niềm tin về một xu hướng tăng sớm hình thành.

Đến năm 2025, quy mô OI của thị trường crypto đã vượt xa giai đoạn đầu: các nền tảng dự đoán (prediction market) như Polymarket hiện có OI đạt hơn 50 triệu USD, trong khi tổng OI của toàn bộ thị trường crypto futures ước tính hàng chục tỷ USD.

Sự mở rộng này không chỉ phản ánh sự phát triển của phái sinh crypto mà còn cho thấy vai trò ngày càng lớn của OI trong việc đánh giá tâm lý và hướng đi của thị trường phi tập trung.

OI trong crypto còn đặc biệt hữu ích khi kết hợp với Funding Rate và Long/Short Ratio.

• Khi OI tăng + Funding Rate dương cao, có thể hiểu rằng nhiều trader đang long đòn bẩy, thị trường dễ điều chỉnh ngắn hạn.
• Ngược lại, OI tăng + Funding Rate âm lại phản ánh tâm lý bi quan, nhưng cũng mở ra khả năng short squeezenếu giá đảo chiều.

Thị trường Việt Nam (VN30 Futures)

Tại Việt Nam, dù thị trường phái sinh còn non trẻ, OI đã nhanh chóng trở thành chỉ số quan trọng đánh giá mức độ quan tâm của nhà đầu tư tổ chức và cá nhân.

Khi sản phẩm VN30 Futures ra mắt năm 2017, Open Interest ban đầu chỉ khoảng 763 hợp đồng, nhưng sau vài tháng đã vượt 1,000 hợp đồng, cho thấy thị trường phái sinh Việt Nam đang dần được chấp nhận như công cụ đầu cơ và phòng hộ rủi ro hợp pháp.

Hiện nay, sự biến động của OI trong VN30 Futures vẫn được các nhà giao dịch theo dõi sát sao. Ví dụ, khi OI tăng kèm theo giá hợp đồng tăng, đó là tín hiệu của xu hướng tăng bền vững. Ngược lại, OI giảm trong khi giá đi xuống cho thấy dòng tiền đang rút ra, phản ánh tâm lý phòng thủ của nhà đầu tư trong giai đoạn thị trường kém thanh khoản.

Tương tự, trong thị trường crypto: OI Bitcoin giảm 3% khi giá BTC giảm gần đây là dấu hiệu short sellers đang tăng cường vị thế, thể hiện sự chuyển đổi rõ rệt từ trạng thái kỳ vọng sang phòng thủ.

Công cụ xem Open Interest

Để theo dõi và phân tích OI một cách trực quan, một trong những công cụ phổ biến Coinglass là công cụ được sử dụng phổ biến nhất trong cộng đồng nhà đầu tư crypto hiện nay.

Nền tảng này cung cấp dữ liệu tổng hợp từ nhiều sàn giao dịch phái sinh lớn như Binance, Bybit, OKX, Deribit, Huobi, Bitget... giúp người dùng dễ dàng quan sát tổng OI toàn thị trường, cũng như phân tích chi tiết OI theo từng sàn, từng tài sản và loại hợp đồng (perpetual hoặc futures).

Trên giao diện Coinglass, nhà đầu tư có thể xem:

• Tổng giá trị OI (Open Interest Value): thể hiện bằng USD, giúp đánh giá quy mô dòng tiền đang “kẹt” trong thị trường phái sinh.
• Tỷ lệ Long/Short Ratio: cho biết mức độ cân bằng giữa phe mua và phe bán, giúp xác định tâm lý chung của thị trường.
• Funding Rate: tỷ lệ chi phí giữa vị thế Long và Short, hỗ trợ đánh giá xem xu hướng đang bị nghiêng về bên nào.
• Liquidation Heatmap: bản đồ nhiệt hiển thị khu vực tập trung các lệnh thanh lý tiềm năng, thường được dùng để dự đoán vùng giá nhạy cảm có thể kích hoạt biến động mạnh.
• Biểu đồ OI so với giá: giúp xác định mối tương quan giữa biến động OI và giá tài sản, công cụ cực kỳ quan trọng để phát hiện dấu hiệu bất thường như OI tăng nhanh trong khi giá đi ngang, báo hiệu khả năng sắp có cú biến động lớn.

Ngoài ra, Coinglass còn cho phép so sánh OI giữa các sàn, từ đó phát hiện dòng tiền đang dịch chuyển sang đâu. Ví dụ, nếu OI trên Binance giảm nhưng tăng mạnh trên Bybit, điều đó có thể phản ánh dòng vốn đang tạm thời rời khỏi một sàn cụ thể, hoặc các trader đang tái phân bổ vị thế để tận dụng funding rate tốt hơn.

Lưu ý khi sử dụng Open Interest

Dù là công cụ hữu ích để đo lường dòng tiền và tâm lý thị trường, Open Interest (OI) không phải “chìa khóa vạn năng” cho mọi quyết định giao dịch. Để khai thác hiệu quả, nhà đầu tư cần hiểu rõ giới hạn và rủi ro khi sử dụng chỉ số này.

Thứ nhất, OI không mang tính dự báo tuyệt đối.

OI phản ánh dữ liệu quá khứ, tức là cho biết bao nhiêu hợp đồng đang mở tại một thời điểm nhất định, chứ không dự đoán hướng đi sắp tới của giá. Do đó, việc phân tích OI nên kết hợp thêm các chỉ báo kỹ thuật như RSI, MACD, hoặc các yếu tố cơ bản như chính sách tiền tệ (Fed cắt/giữ lãi suất), tin tức vĩ mô, hay biến động dòng tiền tổ chức. Chỉ khi đặt OI trong bối cảnh tổng thể, tín hiệu mới trở nên đáng tin cậy.

Thứ hai, rủi ro đến từ OI cao.

Trong thị trường crypto, OI tăng mạnh thường đồng nghĩa với việc đòn bẩy đang ở mức cao. Khi giá biến động ngược chiều, hiện tượng liquidation cascade (chuỗi thanh lý hàng loạt) có thể xảy ra, khiến giá giảm nhanh và gây ra flash crash. Trường hợp này từng xuất hiện nhiều lần trên các sàn futures như Binance hay Bybit, khi lượng vị thế long đòn bẩy cao bị ép bán trong thời gian ngắn.

Thứ ba, nguồn dữ liệu OI cần được chọn lọc.

Tùy vào thị trường, mỗi nguồn dữ liệu có độ chính xác và tần suất cập nhật khác nhau.

• Với thị trường quốc tế, có thể theo dõi OI trên TradingView, CryptoQuant, hoặc các báo cáo định kỳ của CFTC (Mỹ) cho hợp đồng hàng hóa và chỉ số.
• Với thị trường Việt Nam, các công ty chứng khoán lớn như HSC hoặc SSI đều cung cấp dữ liệu OI phái sinh (VN30 Futures) theo ngày, giúp nhà đầu tư dễ dàng theo dõi sự dịch chuyển của dòng tiền trong nước.