Đừng hỏi “narrative tiếp theo là gì”, nó không phải AI hay DePIN mà nó là...

Tại một sự kiện Web3 blockchain ở Hà Nội, Upside đã có dịp trò chuyện với Raj Karan, Chief Product Officer của io.net - mạng lưới GPU phi tập trung đang được xem là một trong những mảnh ghép quan trọng của narrative DePIN.

Trong bối cảnh thị trường crypto biến động, io.net đặt mục tiêu giảm tới 70% chi phí tính toán AI so với cloud tập trung, đồng thời kết nối hàng chục nghìn GPU từ hơn 130 quốc gia.

Raj không chỉ mang góc nhìn của một nhà xây dựng hạ tầng Web3, mà còn là người theo đuổi triết lý: sản phẩm thật, người dùng thật và doanh thu thật mới tạo nên giá trị bền vững. Trong buổi trò chuyện cùng series The Spotlight, Raj chia sẻ quan điểm về thị trường, cách io.net khác biệt giữa “làn sóng DePIN”, và triết lý tối ưu cho cộng đồng - kim chỉ nam cho mọi quyết định của ông.

Từ những biến động thị trường đến triết lý HODL

Crypto đã trải qua không ít sóng gió, từ những đợt tăng trưởng rực rỡ đến cú rơi bất ngờ. Trong bối cảnh đó, ông nhìn thị trường từ nay đến cuối 2025 ra sao?

Raj Karan: Khi tôi bước chân vào crypto, tôi không bao giờ nghĩ mình sẽ trở thành một “day trader” - ngồi dán mắt vào biểu đồ từng giờ. Tôi đến với lĩnh vực này bằng một tâm thế khác: người HODL. Với tôi, đầu tư không phải là săn lợi nhuận ngắn hạn, mà là một hành trình đồng hành cùng những dự án mình thực sự tin tưởng.

Tôi đã chứng kiến không ít biến động, cả những lần thị trường rơi tự do và cả những giai đoạn tăng trưởng phi mã. Nhưng có một điều nhất quán: những dự án có sản phẩm tốt và cộng đồng gắn bó luôn vượt qua bão tố. Tôi tin crypto cũng giống như chứng khoán - dao động hàng ngày chỉ là nhiễu, còn xu hướng dài hạn mới quyết định ai ở lại được trên đường đua.

Điều khiến tôi lạc quan là sự chấp nhận ngày càng rộng rãi. Ngay cả ở Mỹ, các tài sản như Bitcoin và Ethereum đã bắt đầu được công nhận. Với tôi, đó là minh chứng rằng ngành này không còn đứng bên lề.

Vì vậy, thay vì lo lắng liệu 2-3 tháng tới có bước vào downtrend hay không, tôi chọn cách kiên nhẫn giữ niềm tin. Nếu bạn thực sự tin vào sứ mệnh của một dự án và yêu thích sản phẩm, hãy đồng hành cùng nó - bởi giá trị sẽ được phản ánh theo thời gian.

Dòng chảy thật sự trong cơn sóng narratives

Người thì tin vào AI, kẻ thì đặt cược vào DePIN, DeFi hay thậm chí là AI Agent. Nhưng với anh, đâu là narrative có sức sống dài hơi, có thể dẫn dắt thị trường?

Raj Karan: Tôi thường được hỏi: “Narrative nào sẽ hot trong tháng tới hay năm tới?”. Nhưng cá nhân tôi không nhìn thị trường bằng những chiếc “nhãn mác” đó. Với tôi, câu chuyện thật sự không nằm ở việc nó được gọi là AI hay DePIN, mà nằm ở chỗ: dự án ấy có người dùng thật hay không.

Tôi từng gặp nhiều founder hào hứng về công nghệ của mình, nhưng khi hỏi: “Bao nhiêu người dùng quay lại mỗi tuần? Bao nhiêu doanh nghiệp đang thực sự trả tiền để sử dụng?” thì họ lúng túng.

Ngược lại, những dự án khiến tôi hứng thú là những nơi mà cộng đồng không chỉ đến một lần cho biết, mà quay lại, tiếp tục dùng, và thậm chí còn rủ thêm bạn bè, đồng nghiệp.

Đối với tôi, narrative mạnh nhất không phải là từ khóa mới lạ nào đó, mà là khả năng tạo ra giá trị lặp lại: có người dùng doanh nghiệp, có cộng đồng trung thành, và có doanh thu thực sự. Một dự án hội tụ được ba yếu tố này sẽ vượt lên trên tất cả những làn sóng hype ngắn hạn.

Khác biệt bắt đầu từ nhu cầu thật

Bên cạnh io.net còn có Akash, Render và nhiều cái tên khác. Theo anh, điều gì thực sự giúp io.net đứng ra khỏi đám đông?

Raj Karan: Trong DePIN, mỗi dự án chọn một con đường riêng. Akash giống như một “chợ online” cho máy tính. Người dùng có thể chọn máy phù hợp, trả giá, rồi tự cấu hình để chạy ứng dụng.

Nó rất linh hoạt, nhưng thường đòi hỏi kiến thức kỹ thuật. Render thì tập trung vào cộng đồng sáng tạo như các họa sĩ 3D, studio phim, game,... giúp họ thuê sức mạnh máy tính để dựng hình ảnh, video, hoặc các ứng dụng liên quan đến đồ họa.

io.net, theo cách tôi nhìn nhận, xuất phát từ một nhu cầu khác. Thay vì chỉ làm một “chợ” cho máy tính hay tập trung vào việc dựng hình ảnh 3D, chúng tôi chọn phục vụ nhu cầu tính toán AI ngay từ đầu.

Hãy tưởng tượng bạn là một startup muốn huấn luyện một chatbot, và bạn cần hàng trăm chiếc GPU chạy song song trong nhiều ngày. Hoặc bạn là một nhóm nghiên cứu phải kiểm thử mô hình liên tục hàng tuần. Nếu dùng hạ tầng truyền thống, bạn sẽ phải tự đi thuê từng máy lẻ, rồi tự kết nối lại với nhau, rất tốn công và phức tạp.

Với io.net, chúng tôi làm cho trải nghiệm đó trở nên đơn giản và liền mạch: chỉ cần vài thao tác, bạn có thể thuê ngay cả một “cụm máy tính AI” đã sẵn sàng chạy. Không cần kiến thức quá sâu về kỹ thuật, không mất thời gian ghép nối, bạn chỉ việc bắt đầu.

Đây chính là điều làm io.net khác biệt: chúng tôi tập trung vào AI-first - phục vụ trực tiếp nhu cầu huấn luyện và vận hành mô hình AI chứ không chỉ là cloud tổng quát hay nền tảng dựng hình 3D.

Điểm khác biệt tiếp theo là chúng tôi không giới hạn mình trong cộng đồng crypto. io.net ngay từ đầu đã phục vụ cả khách hàng Web2 - những công ty công nghệ truyền thống. Một ví dụ: có startup từng dùng io.net và sau đó được Canva mua lại.

Điều này chứng minh hạ tầng của chúng tôi đủ vững chắc để thuyết phục cả những doanh nghiệp khắt khe. Với IO Intelligence, chúng tôi còn mở thêm một lớp công cụ giúp lập trình viên dù đến từ Web2 hay Web3 đều dễ dàng sử dụng sức mạnh tính toán AI mà không cần hiểu hết các chi tiết kỹ thuật.

Chúng tôi cũng ra mắt co-staking, cho phép cộng đồng cùng tham gia vào quá trình vận hành và hưởng phần thưởng cùng các nhà cung cấp GPU. Và trên hết, io.net được xây dựng bởi một đội ngũ và cộng đồng gắn bó, cùng nhau theo đuổi một sứ mệnh: xây dựng hạ tầng AI phi tập trung, vừa tiết kiệm chi phí cho người dùng, vừa mở cơ hội cho nhiều người cùng tham gia.

Cánh cửa mở cho cộng đồng và nhà đầu tư

Đặt mình vào vị trí một nhà đầu tư hay một người dùng bình thường: con đường nào sẽ mở ra cho tôi khi muốn tham gia vào io.net?

Raj Karan: Tôi thường nói với mọi người rằng, tham gia io.net cũng giống như đi một hành trình. Bạn có thể bắt đầu bằng những bước rất nhỏ, rồi dần dần tiến sâu hơn nếu thấy mình thực sự hứng thú.

Bước đầu tiên luôn là cộng đồng. Hãy tưởng tượng bạn mở Discord hay Telegram và thấy hàng ngàn người từ khắp nơi trên thế giới thảo luận về AI, chia sẻ trải nghiệm dùng io.net, hay bàn cách tổ chức meetup tại thành phố của họ. Nhiều người trong số họ sau này trở thành Astronauts - những đại sứ cộng đồng.

Khi đã cảm thấy muốn đóng góp nhiều hơn, bạn có thể thử xây dựng sản phẩm. Mỗi năm, chúng tôi đều có những hackathon sôi động. Tôi nhớ trong “Launch IO Hackathon”, nhiều nhóm đến với ý tưởng rất đơn giản, nhưng nhờ có IO Credits miễn phí để thuê GPU, họ nhanh chóng biến ý tưởng thành demo chạy được.

Với IO Intelligence, chúng tôi còn tặng thêm credits để ai cũng có thể thử gọi API AI/agent mà không cần thẻ tín dụng hay đầu tư lớn ban đầu. Và nếu bạn có sẵn máy tính mạnh, bạn thậm chí có thể trở thành IO Worker - chia sẻ GPU của mình cho mạng và nhận phần thưởng từ đó.

Rồi sẽ đến một thời điểm bạn muốn đi xa hơn. Đó là lúc Grant Program phát huy vai trò. Tôi đã thấy những nhóm nhỏ, chỉ vài thành viên, nhờ khoản tài trợ từ io.net mà có thể nuôi dưỡng dự án AI mã nguồn mở của họ và đưa nó ra thị trường. Với chương trình này, chúng tôi không chỉ cấp tiền, mà còn kết nối họ với những mentor, đối tác và cộng đồng sẵn sàng thử nghiệm sản phẩm.

Vậy nên, hành trình tham gia io.net có thể bắt đầu rất đơn giản: gia nhập cộng đồng, rồi tiến lên xây dựng sản phẩm, và cuối cùng là nhận tài trợ để phát triển ý tưởng lớn. Mỗi bước là một cánh cửa mới, mở ra cho bạn cơ hội trở thành một phần trong mạng lưới AI phi tập trung mà chúng tôi đang cùng nhau xây dựng.

Những thử thách biến thành cơ hội

Khi bắt đầu xây dựng một hạ tầng phi tập trung, chắc chắn có nhiều hoài nghi. Đâu là những khó khăn lớn nhất io.net từng đối diện, và anh cùng đội ngũ đã vượt qua chúng ra sao?

Raj Karan: Thật ra, con đường nào cũng có chông gai. Khi chúng tôi bắt đầu, ai cũng hỏi: “Một mạng lưới máy tính phi tập trung liệu có thực sự bền vững không?”. Người thì nghi ngờ về độ tin cậy, người lại lo về việc làm sao thu hút đủ khách hàng và nhà cung cấp.

Tôi thường chia hành trình của io.net thành ba giai đoạn. Giai đoạn đầu tiên là cộng đồng. Nếu sản phẩm của bạn đủ tốt, cộng đồng sẽ tự tìm đến. Tôi đã chứng kiến những người dùng đầu tiên truyền miệng nhau, kéo bạn bè cùng tham gia, và từ đó tạo ra sức sống cho mạng lưới.

Giai đoạn thứ hai là người dùng doanh nghiệp. Họ khác với cộng đồng cá nhân ở chỗ họ có rất nhiều lựa chọn. Một startup chỉ chuyển toàn bộ hạ tầng AI sang nền tảng mới khi họ thực sự tin tưởng. Vì vậy, chúng tôi buộc phải xây dựng uy tín: dịch vụ ổn định, chi phí minh bạch, và hỗ trợ tận tâm. Đó là lý do chúng tôi công bố chỉ số Total Network Earnings để mọi khách hàng đều có thể nhìn thấy chi phí và hiệu quả hoạt động theo thời gian thực.

Giai đoạn thứ ba là các nhà cung cấp tài nguyên - những người chia sẻ GPU cho mạng lưới. Họ cần hai điều: được trả tiền đúng hạn và có thể liên hệ khi gặp sự cố. Chúng tôi luôn đặt nguyên tắc này lên hàng đầu. Thậm chí, chúng tôi còn triển khai cơ chế co-staking, để người tham gia bên ngoài có thể cùng stake với nhà cung cấp, tạo thêm lớp cam kết và khuyến khích mạng vận hành ổn định hơn.

Nhìn lại, tôi thấy mỗi thách thức chính là cơ hội để io.net trưởng thành. Từ chỗ bị nghi ngờ, chúng tôi đã chứng minh rằng: nếu tối ưu cho người dùng và cộng đồng, mọi vấn đề đều có thể vượt qua.

Chiếc la bàn trong những quyết định khó khăn

Là người dẫn dắt sản phẩm, mỗi ngày ông đối diện hàng loạt quyết định khó khăn. Điều gì giúp ông tin rằng mình đang đi đúng hướng?

Raj Karan: Đây luôn là câu hỏi khó nhất với bất kỳ nhà sáng lập nào. Tôi phải thú thật rằng, có những quyết định bạn sẽ không bao giờ biết chắc là đúng hay sai ngay lập tức. Nhưng tôi học được một cách suy nghĩ: hãy tự hỏi mình, “Mình đang tối ưu cho ai?”.

Ở io.net, câu trả lời luôn là người dùng cuối và cộng đồng. Khi chúng tôi lựa chọn một hướng đi, nếu nó mang lại lợi ích thật cho họ, dù ngắn hạn có khó khăn thì xác suất thành công sẽ rất cao. Điều đó giống như một chiếc la bàn, giúp tôi định hướng trong những lúc mù mờ nhất.

Tất nhiên, không phải lúc nào cũng dễ dàng. Ban đầu, tôi thường mất ngủ, lăn tăn không biết mình đã chọn đúng chưa. Nhưng theo thời gian, trải nghiệm và trực giác trở thành người bạn đồng hành.

Sau hai năm vận hành io.net, tôi cảm nhận rõ ràng rằng khả năng ra quyết định của mình đã tốt hơn nhiều. Và tôi tin, càng đi tiếp, chúng tôi sẽ càng tự tin hơn, vì mỗi thử thách đều để lại một bài học.

Lời nhắn gửi đến thế hệ nhà đầu tư mới

Với những người lần đầu bước vào crypto trong chu kỳ này, ông muốn để lại lời khuyên nào, từ kinh nghiệm và cả những bài học đã trả giá?

Raj Karan: Khi ai đó hỏi tôi, “Bí quyết để đầu tư thành công trong crypto là gì?”, tôi thường bắt đầu bằng ba chữ quen thuộc: DYOR - Do Your Own Research, hãy tự mình nghiên cứu. Đừng chỉ nghe người khác nói.

Hãy vào cộng đồng của dự án, đọc tài liệu, xem phản hồi của những người đã sử dụng, và quan trọng nhất là tự mình trải nghiệm sản phẩm. Nếu sau tất cả, bạn vẫn cảm thấy dự án có giá trị, thì việc mua vào ở mức giá nào cũng không quá quan trọng, vì theo thời gian, giá trị thật sẽ được phản ánh.

Lời khuyên thứ hai của tôi là: tránh đòn bẩy. Đòn bẩy giống như mật ngọt, lúc đầu bạn nghĩ mình đang nhân lợi nhuận rất nhanh, nhưng chỉ một lần sai lầm, bạn có thể mất sạch. Tôi đã thấy quá nhiều người rơi vào cảnh đó.

Và cuối cùng, đừng bao giờ vay mượn hay dùng số tiền gấp gáp của bạn bè, gia đình để đầu tư. Chỉ nên dùng số tiền mà bạn thoải mái chấp nhận rủi ro. Crypto là một hành trình dài, và kiên nhẫn chính là chìa khóa. Nhìn lại những người thành công nhất, họ không phải là những người vào lệnh nhanh nhất, mà là những người đã kiên trì nắm giữ Bitcoin từ những ngày đầu, để rồi sau nhiều năm, tài sản nhân lên gấp nhiều lần.