Giám đốc Sui: "Sui là Apple của Web3, hạ tầng ngầm cho hàng tỷ ứng dụng."

Trong không khí sôi động của SuiRL 2025 tại Bali, Creator Camp đầu tiên của Sui quy tụ hơn 100 content creator từ khắp thế giới, chúng tôi có dịp trò chuyện riêng với Christian Thompson, Managing Director của Sui Foundation.

Ít ai ngờ rằng người đàn ông đứng sau một trong những blockchain tăng trưởng nhanh nhất hiện nay lại từng có một hành trình đầy biến hóa từ Web2 đến Web3. The Spotlight là series trò chuyện giữa Upside và những builder tiên phong trong Web3.

Trong số này, Upside cùng Christian Thompson bàn về hành trình bước vào Web3, khác biệt giữa hai thế giới, và lý do ông tin rằng Sui có thể trở thành “Apple của Web3”, phục vụ hàng tỷ người dùng trong tương lai.

Từ phòng điều tra đến phòng điều hành blockchain

Anh có một sự nghiệp từ Web2 trước khi dấn thân vào Web3. Với hành trình đó, đâu là bước ngoặt đưa anh đến với Sui, và kinh nghiệm ở Web2 đã định hình cách anh nhìn nhận, xây dựng trong Web3 như thế nào?

Christian Thompson: Tôi thường nói mình thật sự may mắn vì đã trải qua một hành trình không hề tuyến tính. Từng là cảnh sát, rồi thám tử điều tra án mạng, thậm chí chỉ huy đội SWAT, tôi học được cách làm việc trong áp lực cao và đưa ra quyết định khi mọi thứ không chắc chắn. Sau đó, tôi chuyển sang kinh doanh, sáng lập và bán một vài công ty trong lĩnh vực kỹ thuật, tài chính và phần mềm.

Cột mốc lớn nhất chắc chắn là thời gian ở Facebook, nơi tôi giữ vai trò Chief Information Security Officer. Tôi tham gia những dự án khổng lồ như Novi/Diem, với mục tiêu đưa dịch vụ tài chính đến hàng tỷ người chưa có tài khoản ngân hàng.

“Liệu có không gian nào mà mình có thể xây dựng lại mọi thứ từ đầu, nơi công nghệ còn chưa được định hình, nhưng tiềm năng lại khổng lồ?” Và Web3 chính là câu trả lời.

Điều khiến tôi ấn tượng nhất khi bước vào Web3 là cộng đồng và giá trị. Tôi gặp những con người tin vào quyền tự chủ cá nhân, quyền sở hữu dữ liệu và tài sản, những thứ từng chỉ là lý thuyết, nay được họ hiện thực hóa bằng sản phẩm thật.

Tất nhiên, Web3 còn non trẻ, nhiều mảng chưa có chuẩn chung, nhưng chính lúc đó kinh nghiệm từ Web2 lại phát huy: từ tư duy bảo mật, khả năng scale hạ tầng, đến việc hiểu rõ một công nghệ cần đáp ứng điều kiện gì để doanh nghiệp lớn dám tích hợp.

Với tôi, chính sự kết hợp giữa tinh thần tiên phong của Web3 và kỷ luật, tiêu chuẩn khắt khe của Web2 mới có thể đưa một blockchain như Sui đến với hàng tỷ người dùng.

Blockchain không chỉ là một chiếc búa

Nhiều hệ sinh thái thường gặp tình trạng đội ngũ chỉ tham gia hackathon để nhận grant rồi rời đi. Vậy Sui làm gì để giữ builder ở lại lâu so với Ethereum, Solana hay Aptos?

Christian Thompson: Chúng tôi hiểu rất rõ rằng builder không chỉ cần vốn, họ cần một hệ sinh thái có thể nuôi dưỡng ý tưởng dài hạn. Vì vậy, thay vì phát grant dàn trải, Sui tập trung chọn đúng những đội ngũ thật sự muốn xây dựng, và trao cho họ bộ công cụ đầy đủ để phát triển bền vững.

Tôi thích ví blockchain như một chiếc hộp dụng cụ. Nếu trong hộp chỉ có một cái búa, bạn sẽ xây được rất ít thứ. Nhưng nếu có cả bộ đủ dao, kéo, tua vít, thước… bạn mới có thể dựng được cả một ngôi nhà.

Với Sui, chúng tôi không muốn dừng ở việc làm một Layer 1 “nhanh và rẻ”. Chúng tôi đang xây cả bộ công cụ để builder có thể tạo ra những sản phẩm mà ở chain khác họ khó có thể làm được. Ví dụ, Walrus là nền tảng lưu trữ dữ liệu phân tán, chống mất mát, được thiết kế cho quy mô hàng tỷ người dùng.

Seal cho phép quản lý khóa và dữ liệu nhạy cảm bằng cơ chế mã hóa ngưỡng, giúp kiểm soát ai được quyền truy cập. Nautilus thì mang sức mạnh của tính toán ngoài chuỗi, chạy trong enclave an toàn và đưa bằng chứng ngược lại on-chain, cực kỳ quan trọng cho những ứng dụng cần riêng tư hay xử lý dữ liệu lớn.

Ngoài hạ tầng cốt lõi, chúng tôi cũng quan tâm đến trải nghiệm người dùng. zkLogin cho phép bạn đăng nhập bằng Google hay Apple mà vẫn có một địa chỉ Sui riêng biệt, không cần lo ví hay seed phrase.

Sponsored transaction giúp ứng dụng có thể trả phí thay cho người dùng nghĩa là một trải nghiệm gasless, mượt mà hơn. Với thương mại số, Kiosk là chuẩn cho marketplace NFT, còn DeepBook cung cấp order book on-chain hiệu năng cao để các DEX và aggregator chia sẻ thanh khoản.

Và tất cả điều đó dựa trên một lõi cực kỳ mạnh: Mysticeti – cơ chế đồng thuận của Sui đưa độ trễ giao dịch xuống chỉ khoảng 400ms, từng ghi nhận hơn 65 triệu giao dịch trong một ngày. Kết hợp thêm cơ chế randomness minh bạch (VRF), chúng tôi có thể mở rộng từ DeFi đến game, từ NFT đến ứng dụng AI.

Tóm lại, khi nói full-stack, ý tôi là Sui không chỉ cung cấp “một cái búa”, mà là cả bộ công cụ. Để khi một doanh nghiệp lớn, một startup hay một creator đến với Sui, họ có thể tập trung vào sản phẩm, còn hạ tầng đã sẵn sàng để scale lên hàng triệu, thậm chí hàng tỷ người dùng.

Sui đã khởi động cỗ máy DeFi như thế nào?

Trong hai năm qua, hệ sinh thái Sui đã phát triển rất nhanh với DeFi lọt top 10 TVL và cũng bắt đầu tiến ra mainstream. Với tất cả những mảnh ghép này, anh có thể chia sẻ định hướng phát triển dài hạn của Sui sẽ đi theo con đường nào không?

Christian Thompson: Định hướng phát triển của Sui có thể tóm gọn ở hai chữ: full-stack. Chúng tôi không muốn chỉ dừng ở một Layer 1 nhanh và rẻ, mà muốn xây dựng cả một bộ công cụ để builder có thể tạo ra bất kỳ sản phẩm nào họ tưởng tượng được – từ lưu trữ dữ liệu, quyền riêng tư, tính toán off-chain, cho đến trải nghiệm gasless hay đăng nhập bằng Google, Apple.

Quan trọng là hệ sinh thái đang bắt đầu trưởng thành. DeFi của Sui đã lọt top 10 TVL, với những trụ cột rất rõ ràng: Suilend có gần $700M TVL, cung cấp 0% borrow fee và còn đóng góp công nghệ lõi cho toàn mạng lưới; Momentum là spot DEX lớn nhất với hơn $9 tỷ volume và 1,7 triệu user; Bluefin là sàn phái sinh có $184M TVL.

Những dự án này không chỉ xây dựng sản phẩm, mà đã có doanh thu và thậm chí cả M&A – đó là dấu hiệu của một hệ sinh thái trưởng thành.

Song song, chúng tôi cũng đưa Sui tiến ra mainstream: người dùng đã có thể tiếp cận qua Robinhood, Fireblocks, OKX Wallet, Backpack. Thậm chí cộng đồng còn có thêm “meme season” với Printr hay Nexa – điều này giúp hệ sinh thái không chỉ nghiêm túc về công nghệ mà còn năng động, gần gũi với văn hóa thị trường.

Một mảnh ghép đặc biệt là BTCfi.

Từ đầu năm 2025, TVL BTC trên Sui đã vượt $400M, và chúng tôi còn đang xây dựng Hashi – một cầu nối chuẩn tổ chức để Bitcoin có thể thực sự bước vào DeFi một cách an toàn.

Nói ngắn gọn, Sui hướng tới việc trở thành hạ tầng số toàn diện: đủ mạnh cho builder, đủ đơn giản cho người dùng phổ thông, và đủ an toàn để các tổ chức lớn dám tích hợp. Đó là cách duy nhất để chúng tôi đi từ vài triệu người dùng crypto hôm nay tới hàng tỷ người dùng trong kỷ nguyên Internet mới.

Khi Sui bước đến gõ cửa Wall Street

Sui đã xuất hiện trong tài chính truyền thống như ETF, đồng thời hợp tác với những tổ chức ngân hàng lớn. Vì sao Sui chọn bước vào tài chính truyền thống, và yếu tố nào khiến các tập đoàn lớn dám tích hợp Sui?

Christian Thompson: Khi chúng tôi nhìn về tương lai của Web3, rõ ràng adoption thật sự sẽ không chỉ đến từ cộng đồng crypto-native. Để phục vụ hàng tỷ người, blockchain phải bước vào hệ sinh thái tài chính truyền thống, nơi các quỹ, ngân hàng và sàn giao dịch vận hành. Đó là lý do chúng tôi chọn con đường ETF và hợp tác với các định chế.

Tháng 4/2025, Grayscale đã ra mắt Sui Trust, và chỉ vài tháng sau, hồ sơ ETF giao ngay cho SUI cũng được nộp trên Nasdaq và Cboe. Với nhà đầu tư tổ chức, ETF hay trust chính là “ngôn ngữ quen thuộc”, giúp họ tiếp cận tài sản mới mà không phải lo về custody hay vận hành phức tạp.

Song song, chúng tôi hợp tác với Sygnum Bank ở Thụy Sĩ và tích hợp qua Fireblocks, giúp các tổ chức có thể lưu ký, giao dịch và quản trị SUI trong hạ tầng tuân thủ quy định - một yếu tố không thể thiếu nếu muốn mở rộng adoption.

Khi một tập đoàn lớn cân nhắc tích hợp blockchain, họ sẽ đặt ra hàng loạt câu hỏi: Hệ thống này có ổn định không? Có an toàn không? Có tuân thủ pháp lý không? Có thể mở rộng khi số lượng người dùng tăng gấp 10, gấp 100 lần không?

Với Sui, chúng tôi tự tin trả lời “Có” cho từng điểm. Và đó là cách chúng tôi bước vào thị trường tài chính truyền thống và tiếp cận dòng vốn dồi dào ở đó.

Kết quả là chúng ta đã thấy những dấu hiệu đầu tiên: Athens Exchange Group đang thử nghiệm order book on-chain trên Sui, Matrixdock token hóa vàng LBMA trên Sui, và các ETF đang chờ phê duyệt. Đây chính là cách blockchain bước ra khỏi “sandbox” của crypto để trở thành hạ tầng thật sự cho kinh tế toàn cầu.

Tokenomics biến khan hiếm thành giá trị

Token SUI được thiết kế giảm phát thay vì lạm phát. Anh có thể giải thích cơ chế này giúp củng cố giá trị cho hệ sinh thái như thế nào? Và theo anh, chỉ số quan trọng nhất để đánh giá sự thành công của một blockchain là gì?

Christian Thompson: Điểm khác biệt lớn của Sui nằm ở cách thiết kế tokenomics. Tổng cung của SUI là cố định 10 tỷ token, sẽ không có in thêm. Mỗi giao dịch diễn ra trên mạng lưới đều burn một phần SUI, nghĩa là khi adoption càng cao, càng nhiều token bị loại khỏi lưu thông.

Thực tế đến nay đã có hơn 2 triệu SUI bị loại bỏ, và một nửa trong số đó chỉ diễn ra trong vòng 6 tháng gần đây – đó là minh chứng rõ ràng rằng sự phát triển của hệ sinh thái đi kèm với áp lực giảm phát tự nhiên.

Ngoài ra, còn có cơ chế gọi là storage fund. Bạn có thể hình dung như khi mình mua dung lượng iCloud hay Google Drive – bạn phải trả phí để lưu dữ liệu. Trên Sui cũng vậy: mỗi khi tạo hoặc thay đổi một object on-chain, bạn trả một khoản phí lưu trữ bằng SUI.

Nếu object đó là bất biến (ví dụ một NFT), thì khoản phí này sẽ bị khóa vĩnh viễn. Nếu object có thể thay đổi (ví dụ một vị trí DeFi), token sẽ bị “đóng băng” trong storage fund cho đến khi object bị xóa. Ngay cả khi xóa, bạn cũng chỉ nhận lại khoảng 99%, phần còn lại bị burn.

Ví dụ cụ thể: khi mint một NFT 1KB, bạn mất khoảng 0.0076 SUI phí lưu trữ, nếu xóa sau này bạn chỉ được hoàn lại ~0.007524 SUI, phần nhỏ còn lại vẫn bị giữ lại để tạo khan hiếm.

Chúng tôi thường nói vui rằng: “Giảm phát là tính năng, không phải lỗi."

Thay vì lo lắng về lạm phát như nhiều blockchain khác, trên Sui, càng nhiều người dùng và ứng dụng hoạt động, nguồn cung lưu thông càng ít đi, từ đó củng cố giá trị dài hạn cho toàn hệ sinh thái.

Còn nếu phải chọn một chỉ số duy nhất để đánh giá sự thành công của một blockchain, tôi tin rằng đó chính là adoption. Bạn có thể nhìn vào TVL, giá token hay số lượng giao dịch, nhưng tất cả chỉ là biểu hiện bề ngoài. Thứ quan trọng nhất là: có bao nhiêu người thực sự sử dụng mạng lưới để giao dịch, để lưu trữ, để xây dựng sản phẩm. Nếu adoption tăng, thì mọi chỉ số khác sẽ tự động đi theo.

Nếu phải ví von, Sui giống công ty nào của Web2, và trong 5 năm tới sẽ đứng ở đâu?

Nếu phải giải thích Sui cho một người bình thường, anh sẽ so sánh nó với công ty nào trong Web2? Và trong vài năm tới, anh hình dung Sui sẽ ở đâu?

Christian Thompson: Nhiều người thường ví Sui giống như Apple của Web3 – không phải vì chúng tôi sản xuất thiết bị, mà vì chúng tôi muốn trở thành hạ tầng ẩn sau mọi trải nghiệm số, giống như cách iOS vận hành ngầm trong hàng tỷ chiếc iPhone. Khi bạn mở một ứng dụng trên điện thoại, bạn không nghĩ đến hệ điều hành, nhưng nó chính là nền tảng làm mọi thứ hoạt động trơn tru. Đó cũng là vị trí mà Sui đang hướng đến trong Web3.

Trong 3–5 năm tới, tôi tin rằng Sui sẽ không chỉ được nhắc đến trong cộng đồng crypto, mà sẽ trở thành một phần ngầm nhưng thiết yếu của nền kinh tế số toàn cầu: từ thanh toán, tài chính, thương mại, đến gaming và AI. Chúng tôi không đặt mục tiêu phục vụ “hàng triệu” hay “hàng chục triệu” người, mà là hàng tỷ người dùng.

Điều khiến tôi lạc quan là chúng tôi không đi một mình. Cộng đồng builder, creator và các đối tác tổ chức lớn đều đang chung tay. Và khi niềm tin, công nghệ và tầm nhìn hội tụ, tôi tin chắc rằng Sui sẽ định nghĩa một kỷ nguyên Internet mới – nơi quyền sở hữu, quyền riêng tư và giá trị đều thuộc về chính người dùng.