Phù thuỷ, Ninja và cuộc đánh thức 'người đẹp ngủ trong rừng' Bitcoin

Nếu đến khách sạn năm sao Park Royal Marina Bay ở Singapore vào khoảng 4 giờ chiều ngày 12/9, bạn sẽ chứng kiến màn trình diễn của nhóm nhạc Nhật Bản Clone Girls trong những bộ tóc giả đỏ, xanh, hồng. Trên màn hình, bốn avatar giống y hệt phục trang và từng động tác nhảy của bốn nghệ sĩ đang biểu diễn. Dưới khán đài, khán giả, vỗ tay, hú hét, thả tim.

Bạn có thể tưởng mình đi lạc vào một concert, nhưng không, đây là phần nghỉ giữa giờ của Ordinals Summit - sự kiện bên thềm của Token2049 Singapore và là sự kiện đầu tiên về Ordinals diễn ra ở châu Á.

Các sự kiện crypto vốn nổi tiếng với không khí phóng khoáng khi các diễn giả phát biểu trước đám đông trong trang phục quần đùi-áo thun-dép tông. Tại Ordinals Summit lần này, các “dân chơi” hệ meme và NFT đã nâng sự phóng khoáng lên một bậc khi xuất hiện trong phong cách phù thuỷ, ninja và “bang chủ”…

Tất cả nhà phát triển, nhà xây dựng, nhà đầu tư, nghệ sĩ và nhà sưu tập trong không gian Ordinals đã quy tụ về đây “không phải để thảo luận xu hướng, mà để tạo ra chúng”.

Ví Bitcoin và ván cược "ai là người đến sớm nhất"

Trong nhiều năm, “người đẹp ngủ trong rừng” Bitcoin đã ngủ im lìm trên một mạng gặp vấn đề mở rộng. Và Ordinals đến, với khả năng cho phép mint và inscribe các mẩu thông tin duy nhất vào các satoshi (đơn vị nhỏ nhất của Bitcoin) và giúp chúng mang danh tính như NFT.

Với đó, Ordinals không chỉ giúp giải quyết thách thức về khả năng mở rộng của mạng Bitcoin mà còn mở toang cánh cửa cho các hiện vật kỹ thuật số, với hơn 16 triệu inscription vào tháng 7/2023.

Tuy nhiên, đây là câu chuyện sau này nhìn lại. Vào đầu năm, khi Ordinals lần đầu xuất hiện, nhiều người gọi đây là “rác” và không có ý nghĩa về mặt công nghệ. 

Là nhà đầu tư cá nhân, bỏ lỡ xu hướng Ordinals, có thể bạn mất một thương vụ x100 tài khoản. Nhưng trong tư cách nhà phát triển ví, điều này có khả năng nghĩa là tuột mất cơ hội trở thành nhà tiên phong trong không gian mới và thu hút hàng triệu người dùng.

Bởi nói như Jan - Giám đốc Chiến lược của Xverse, ví Bitcoin cho Web3: “Thời điểm có lẽ là yếu tố quan trọng nhất cho các startup crypto. Nếu không tìm được đúng xu hướng hay vấn đề mới trong thị trường để tập trung, bạn rất khó thành công”.

Tuy nhiên, theo ông Lê Thanh, nhà sáng lập Coin98, việc phát triển ví Bitcoin là một quyết định rất lớn về phương diện phân bổ nguồn lực. 

Ban đầu, chúng tôi khá dè dặt, nhưng sau khi nghiên cứu về Ordinals và BRC-20, chúng tôi tin tương lai của Bitcoin nằm ở đây. Chúng tôi muốn trở thành người đóng góp cho sự phát triển này

Coin98 đã đánh cược, cùng với đó là các bên như UniSat, Xverse để trở thành những bên đầu tiên hỗ trợ ví cho Bitcoin. “Ban đầu, chúng tôi khá dè dặt, nhưng sau khi nghiên cứu về Ordinals và BRC-20, chúng tôi tin tương lai của Bitcoin nằm ở đây. Chúng tôi muốn trở thành người đóng góp cho sự phát triển này”, ông Lê Thanh nói. 

Hiện tại, ngày càng nhiều bên phát triển ví nhập cuộc và điều này càng chứng minh tính chính đáng của không gian Ordinals.

“Mỗi ví là một chiếc ô tô nhỏ. Giống như việc chúng ta có nhiều loại phương tiện, tất cả các ví Bitcoin đều có giá trị riêng, và bạn phải có một chiếc ví để đi đến đích”, Lorenzo - sáng lập Unisat nói. Vì Ordinals vẫn ở giai đoạn sơ khai nên rất khó tưởng tượng, nhưng Lorenzo tin các hoạt động trên Bitcoin sẽ “lớn gấp đôi những thứ Ethereum đã và đang làm”.

Đọc thêm: Cơn sốt BRC-20, phí cao, những con ếch JPEG: Chúng ta đang làm gì với Bitcoin vậy?

Ordinals: Bước nhảy vọt hay cú chệch hướng của Bitcoin?

Một báo cáo gần đây của Galaxy Research dự đoán giá trị thị trường nhờ vào các marketplace - xương sống của hệ sinh thái Ordinals đang phát triển nhanh chóng sẽ trị giá 4.5 tỷ USD vào năm 2025. Thế nhưng, trong cộng đồng vẫn tồn tại dai dẳng câu hỏi: “Ordinals có phải là cú chệch hướng cho Bitcoin?”

Eric Wall, đồng sáng lập Taproot Wizards - dự án về các ảnh JPEG internet được ghi vĩnh viễn trên mạng Bitcoin, đã vặn lại: “Chệch hướng khỏi cái gì mới được chứ? Chệch hướng khỏi Lightning Network đã xây dựng cách đây bảy năm ư? Đáng buồn là không có gì diễn ra trên Bitcoin trong thời gian dài và Ordinals là một hơi thở mới, trong lành cho mạng”.

Sống đúng với tinh thần tên gọi dự án của mình, Eric Wall xuất hiện trên sân khấu trong bộ dạng phù thuỷ, với mũ chóp cao đen và áo choàng tím lấp lánh. Đây là tinh thần mà nhà phân tích nghiên cứu blockchain Udi Wertheimer cũng thuộc Taproot Wizards từng nhắc đến: “Đã đến lúc quay trở lại với tinh thần phù thủy Bitcoin năm 2013. Nghịch ngợm, thử nghiệm, đổi mới. Đừng lúc nào cũng nghiêm trọng hoá bản thân một cách phát gớm như vậy. Nhân danh Satoshi, hãy vui vẻ một chút đi. Tôi thực sự tin với Ordinals, cuối cùng chúng ta cũng có cơ hội làm điều này”.

“Mọi người buộc tội chúng tôi phá vỡ Bitcoin, cho rằng Ordinals làm tắc nghẽn mạng và khiến việc đồng bộ hoá với chain Bitcoin trở nên khó khăn. Thật không có ý kiến nào có thể sai hơn”, Wall nói.

Theo anh, việc đồng bộ hóa một khối chủ yếu là JPEG vào mạng Bitcoin dễ hơn đồng bộ hoá một khối bao gồm một loạt các giao dịch đa chữ ký phức tạp. “Không có phép tính toán nào được thực hiện trong một khối chứa đầy JPEG. Tất cả mọi thứ bạn cần làm là tải dữ liệu xuống và bùm! Thế là xong”, Wall cho biết.

Ordinals bị buộc một “tội” khác là khiến phí gas trên mạng Bitcoin tăng vọt. Về vấn đề này, Benjamin - đồng sáng lập và CEO của Life Beyond nói: “Tất nhiên không ai muốn trả phí gas cực cao cho mỗi giao dịch, nhưng theo nghĩa nào đó, phí gas giống như dầu của chain, nó là thành phần cơ bản để mạng Bitcoin có thể tồn tại”. Theo anh, chúng ta đóng góp cho sự phát triển của mạng thông qua việc tạo phí gas. Phản đối điều này là phản đối lại toàn bộ mục đích của tính phi tập trung.

Ở cuối phiên thảo luận, Wall cho rằng JPEG hoàn toàn ổn, nhưng BRC-20 có thể gây rắc rối cho mạng Bitcoin. “Chúng ta cần thứ gì đó hiệu quả hơn cho các dự án BRC-20”.

Khi lỗi thuộc về Domo?

Sẽ là thiếu sót lớn nếu nhắc đến BRC-20 mà không đả động về người sáng lập ẩn danh của tiêu chuẩn token này - Domo.

Domo bước lên sân khấu Ordinals Summit trong quần đen, áo đen, giày đen, mũ đen, kính đen, bịt mặt đen - một phiên bản ninja phương Tây to lớn. Tuy hơi run (có lẽ do quen ở trong bóng tối bí mật hơn là ánh đèn sân khấu), anh vẫn không quên châm biếm những người theo chủ nghĩa cực đoan Bitcoin (Bitcoin Maxi). “BRC-20 có ba chức năng rất dễ hiểu. Tôi nghĩ có lẽ hầu hết Maxi không sở hữu khả năng đọc hiểu để nắm được nó, nhưng một số thì có”, anh nói. 

Khi nói đến những công nghệ mới nổi, đặc biệt trên một OG crypto như Bitcoin, cộng đồng chia thành nhiều phe. Trong trường hợp này: những người ghét Ordinals, BRC-20 và tất cả những thứ liên quan; những người thích Ordinals, BRC-20 và tất cả những thứ liên quan; những người thích Ordinals, ghét BRC-20 và tất cả những thứ liên quan.

Domo giải thích BRC-20 là gì, sau đó nhắc đi nhắc lại tính chất của tiêu chuẩn token này: “Đơn giản, đơn giản và đơn giản”. “Các anh bạn trẻ ơi, giữ nó đơn giản, vì ở đây chúng ta đang làm việc với sự đồng thuận xã hội. Nếu các anh tuỳ ý thêm vào những thứ phức tạp cực đoan, lớp đồng thuận xã hội sẽ bị phá vỡ dễ dàng”. Theo ý Domo, các giao thức được tạo ra phải có ít bất đồng nhất có thể, vì chỉ như thế, bạn mới có thể duy trì sự đồng thuận xã hội và tránh các loại fork.

Dù Domo cho rằng BRC-20 rất dễ hiểu nhưng phần giải thích của anh vẫn quá phức tạp với những người không dành mười mấy tiếng mỗi ngày để coding (không cần đến việc phải là một Bitcoin Maxi). Giống như Socrates cần đến Plato để tư tưởng triết học của mình trở nên phổ biến, những người theo sau cũng cố gắng diễn giải ý tưởng của Domo, trong đó có Sonic Zhang - người tạo ra ORC-CASH:

“Domo sử dụng mã dữ liệu để triển khai token ticker và tích hợp chúng với những inscription khác. Sau đó chuyển chúng với một inscription nhất định, mà về cơ bản tạo ra một hệ thống kiểm toán bên trên mạng Bitcoin. Và Domo quyết định sử dụng những kiểu inscription này như cơ sở dữ liệu nơi bạn nhập dữ liệu vào inscription và các indexer cần đọc những dữ liệu đó và tính số dư (balance) của từng cái. Thí nghiệm đầu tiên về BRC-20 đã ra đời như thế”. (Trừ câu cuối ra thì phần giải thích cũng không sáng sủa mấy, nhưng đây là điều thường thấy trong crypto).

Sonic xem BRC-20 là ý tưởng “thiên tài”, anh thuật lại lần mình đang nói chuyện với Casey Rodarmor - cha đẻ của Ordinals thì Domo đến nhập hội: “Lúc đó tôi như muốn khóc, vì đây giống như khoảnh khắc lịch sử đối với tôi”.

Tuy nhiên, Sonic cũng thừa nhận hiện inscription BRC-20 đang đầy rẫy và chúng tạo ra quá nhiều UTXO (Unspent transaction output - đề cập đến đầu ra giao dịch có thể được dùng làm đầu vào trong giao dịch mới). Anh nói: “Domo có một phần trách nhiệm nhưng đây không phải lỗi của anh ấy”. Sonic minh hoạ điều này bằng “ý tưởng điên rồ” của một gã khi triển khai một loại SATS token cần 21 triệu inscription để mint hết. “Mục tiêu của chúng ta không phải là có một gã ất ơ nào đó tạo ra SATS token. Tuy nhiên, mọi người mê mẩn ý tưởng mint đồng coin của riêng mình. Cảm giác giống như tự mình in tiền với công cụ inscription”, anh nói. 

Hãy cứ tiếp tục xây dựng! 

Ordinals và BRC-20 ra đời kéo theo sự xuất hiện của hàng loạt tiêu chuẩn token mới: ORC-20, SRC-20, RECURSIVE, CURSE. Cuộc tranh luận liệu đây là “cứu tinh” hay “tội đồ” của mạng Bitcoin vẫn chưa ngã ngũ, nhưng chắc chắn những công nghệ mới này đã đánh thức văn hoá xây dựng trên Bitcoin vốn ngủ đông trong thời gian dài.

U-Zyn Chua - đồng sáng lập Ordzaar, một Bitcoin Ordinals marketplace, bước lên sân khấu và chào khán giả bằng giọng nói gấp gáp, hụt hơi. Anh quá phấn khích khi quay trở lại cộng đồng Bitcoin sau bài thuyết trình của mình về Bitcoin từ mãi tận 2012. 

“Những ngày đầu, Bitcoin được xem là tiền. Bạn không xây dựng trên tiền mà xây xung quanh nó: thẻ credit, thẻ debit, ví, sàn giao dịch… Nhưng sự xuất hiện của máy tính thế giới Ethereum với đủ loại dApp thú vị được xây bên trên đã chứng minh rằng: chúng ta cũng có thể xây trên Bitcoin”, U-Zyn Chua nói.

Ethereum, và tất nhiên Bitcoin, là blockchain mã nguồn mở, nghĩa là ai cũng có thể đến xây dựng mà không cần xin phép bất kỳ ai. “Bạn có thể cảm thấy bực mình khi quá nhiều tiêu chuẩn token xuất hiện trên mạng Bitcoin. Nhưng nếu bạn không thích cái này, bạn có thể đề xuất cái mới, giao thức chiến thắng là giao thức được nhiều người sử dụng nhất. Điều quan trọng là hãy cứ tiếp tục xây dựng”, Chua nói.

Trong phần cuối phiên thảo luận, Eric Wall của Taproot Wizard, vẫn trong bộ đồ phù thuỷ, đã hỏi người điều phối - vốn mới bước chân vào thế giới Web3: “Cô nhìn bọn tôi xem có giống một lũ hề không?”. Sau khi kể tên một loạt công ty đã phá sản: FTX, BlockFi, Swan Bitcoin, Fortress Trust, Prime Trust và việc Michael Saylor bảo mọi người thế chấp nhà để mua Bitcoin ở 69,000 USD, Wall nói: “Nếu nghĩ về những người này, thì đúng, chúng tôi là những tên hề chết tiệt”.

“Nhưng việc chúng tôi nhìn giống hề hay không không quan trọng, quan trọng là giờ chúng tôi nên quay lại gốc rễ của mình và ‘make this industry fucking good again’. Một khi ngành đã tốt đẹp trở lại, chúng tôi có thể bắt đầu diện com-lê, áo vét và giả vờ mình là dân chuyên nghiệp”, Wall kết lại.

Với đó, Eric Wall muốn nói: cộng đồng Bitcoin, và rộng hơn là cộng đồng Web3, đã, đang và sẽ mãi tiếp tục xây dựng.