Pump.fun âm thầm ra AMM: Khi mối quan hệ với Raydium không còn vui
Pump.fun - nền tảng tiên phong trong lĩnh vực phát hành và giao dịch memecoin trên Solana - đang chuẩn bị một bước đi chiến lược: xây dựng hệ thống bể thanh khoản (liquidity pool) riêng theo mô hình AMM (Automated Market Maker).
Không chỉ dừng lại ở vai trò “bệ phóng” memecoin, Pump.fun đang từng bước kiểm soát toàn bộ hệ sinh thái giao dịch trên Solana. Với AMM riêng, nền tảng này có thể “cắt đứt” sự phụ thuộc vào Raydium, thu toàn bộ phí giao dịch và định hình lại cục diện DeFi trên Solana.
Cuộc chiến giành quyền kiểm soát thanh khoản
Việc Pump.fun âm thầm thử nghiệm AMM chỉ bị phát hiện khi người dùng X @trenchdiver101 tìm thấy trang web “amm.pump.fun” với giao diện AMM mang thương hiệu Pump.fun.
Dữ liệu on-chain cho thấy Pump.fun đã thêm token thử nghiệm đầu tiên Snowfall (CRACK) vào pool thanh khoản, giá trị token đã tăng lên 5.4 triệu USD trước khi giảm xuống 200,000 USD ở thời điểm viết bài.
Ngay lập tức, tin tức này làm dấy lên lo ngại rằng Pump.fun có thể đang tìm cách giảm phụ thuộc vào Raydium. Chỉ vài giờ sau thông tin lan rộng, khiến giá token RAY giảm 25%.
Hiện tại, Pump.fun đang vận hành trong vai trò cỗ máy tạo token, nhưng phần lớn thanh khoản lại chảy về Raydium. Khi một token trên Pump.fun đạt mức vốn hóa 69,000 USD, một pool thanh khoản sẽ tự động được tạo trên Raydium để hỗ trợ giao dịch token này trên thị trường mở, giúp nền tảng thu phí từ hoạt động giao dịch.
Tuy nhiên, nếu Pump.fun triển khai AMM riêng, toàn bộ dòng tiền này có thể bị gián đoạn. Thay vì đẩy thanh khoản về Raydium, nền tảng có thể giữ lại mọi giao dịch trong hệ sinh thái của riêng mình, thu toàn bộ phí giao dịch mà không cần chia sẻ lợi nhuận.
Theo dữ liệu Dune Analytics, kể từ tháng 3/2024, Pump.fun đã thu về hơn 550 triệu USD phí giao dịch, với khối lượng giao dịch đạt 2.1 tỷ USD chỉ trong hai tuần gần đây. Nếu AMM mới hoạt động hiệu quả, con số này có thể tăng gấp đôi, gây áp lực lên Raydium lẫn các dự án đối thủ.
Ở thời điểm hiện tại, các token “tốt nghiệp” từ Pump.fun vẫn đóng góp một phần đáng kể vào doanh thu của Raydium, với mức phí 0.25% trên mỗi giao dịch, trong đó 0.22% thuộc về nhà cung cấp thanh khoản và 0.03% được dùng để mua lại RAY. Nếu Pump.fun giành quyền kiểm soát thanh khoản, mô hình này có thể sụp đổ.
Hơn thế nữa, động thái từ Pump.fun có thể mở đường để các nền tảng khác ra mắt AMM riêng, gia tăng sự phân mảnh của thị trường DEX và đẩy Raydium vào một cuộc cạnh tranh ngày càng khốc liệt.
Raydium có lẽ không cần Pump.fun đến thế
Tuy nhiên, Raydium không dễ bị thay thế ngay lập tức. Hiện tại, chỉ 1.4% số token từ Pump.fun được chuyển sang Raydium, trong đó chưa đến 100 token có vốn hóa trên 1 triệu USD.
Trong 7 ngày qua, các token từ Pump.fun chỉ chiếm 20 - 30% tổng volume giao dịch trên Raydium, trong khi phần lớn khối lượng vẫn đến từ các cặp giao dịch khác.
Quan trọng hơn, Raydium vẫn có lợi thế chiến lược lớn. Theo số liệu từ Defillama, các cặp giao dịch như SOL/stablecoin vẫn đóng góp phần lớn vào tổng khối lượng giao dịch của nền tảng với trung bình 500 triệu USD/ngày. Điều này đồng nghĩa rằng dù Pump.fun rời đi, Raydium vẫn có thể duy trì vị thế bằng cách tận dụng các thị trường trọng yếu.
Con đường nào cho DEX trên Solana?
Hệ sinh thái DEX trên Solana đang bước vào giai đoạn cạnh tranh gay gắt hơn bao giờ hết khi các nền tảng không ngừng tìm cách mở rộng thị phần.
Theo báo cáo từ Syndica, Solana hiện nắm 75% tổng doanh thu DApp trên toàn bộ thị trường, khẳng định vị thế thống trị so với Ethereum và các blockchain khác.
Về khối lượng giao dịch DEX, Solana có mức tăng trưởng ấn tượng, chiếm 57% thị phần vào tháng 1/2025, gấp ba lần so với mức 19% cùng kỳ năm trước. Tổng khối lượng giao dịch DEX trong tháng 1/2025 đạt 355 tỷ USD, vượt cả tổng khối lượng của nửa đầu năm 2024.
Raydium vẫn là DEX lớn nhất trên Solana, trở thành sàn đầu tiên đạt 100 tỷ USD khối lượng giao dịch theo tháng trong ba tháng liên tiếp. Tuy nhiên, áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng.
Đặc biệt, Meteora đã vươn lên vị trí thứ hai với khối lượng giao dịch tăng đột biến sau khi trở thành lựa chọn chính cho các memecoin của gia đình Donald Trump. Sự trỗi dậy của Meteora cùng các AMM khác đang đặt ra những thách thức không nhỏ cho Raydium. Tuy nhiên, Pump.fun mới là cái tên đáng chú ý.
Không chỉ vượt qua Raydium về doanh thu, Pump.fun đã trở thành DApp có doanh thu cao nhất trên Solana, thu về 150 triệu USD chỉ trong tháng 1/2025. Trong khi đó, Raydium đứng ở vị trí thứ năm với 44 triệu USD. Nếu Pump.fun thành công triển khai AMM riêng, doanh thu của nền tảng này có thể còn tăng cao hơn nữa, khiến Raydium mất đi nguồn lợi nhuận đáng kể.
Sự chuyển dịch này đặt Raydium vào tình thế khó khăn. Không chỉ mất đi một nguồn doanh thu quan trọng, Raydium còn phải đối mặt với áp lực cạnh tranh từ những nền tảng như Meteora và Jupiter - vốn đang không ngừng mở rộng và phát triển.
Nếu không có một chiến lược rõ ràng để giữ chân thanh khoản và duy trì lợi thế cạnh tranh, sàn DEX từng dẫn đầu Solana này có thể đánh mất vị thế của mình vào tay những đối thủ linh hoạt hơn.