Uniswap V3 hết hạn giấy phép và cơ hội của các AMM khác

Uniswap và giấy phép bản quyền

Uniswap, giao thức ra mắt vào 2018 tại hội nghị Devcon hàng năm của Ethereum Foundation đã trở thành một trong những sàn giao dịch phi tập trung hàng đầu với khối lượng giao dịch trên 1 tỷ USD. 

Sau khi ra mắt phiên bản nâng cấp Uniswap V2, giao thức đã bị tấn công Vampire Attacks bởi Sushiswap cùng nhiều nền tảng khác. Điều này khiến Uniswap mất đi lượng lớn người dùng, tính thanh khoản và khối lượng giao dịch. 

Phiên bản nâng cấp của Uniswap V2 là Uniswap V3 cung cấp tính năng thanh khoản tập trung (CLMM). Tính năng này cho phép các nhà cung cấp thanh khoản (Liquidity Provider) chỉ định phạm vi giá mà thanh khoản của họ sẽ được sử dụng trong các cặp token. Điều này giúp tăng hiệu quả sử dụng vốn lên hơn 4,000 lần và thu được mức phí cao hơn đáng kể. 

Một đối thủ khác của Uniswap V3 cũng sử dụng tính năng thanh khoản tập trung là TraderJoe. Giao thức này sử dụng Liquidity Book, cho phép các nhà cung cấp thanh khoản chọn một khoảng giá để cung cấp thanh khoản, giúp tăng hiệu quả sử dụng nguồn vốn. 

Tìm hiểu thêm: Phân tích mô hình Liquidity Book của TraderJoe - đối thủ cạnh tranh của Uniswap v3

Tính đến tháng 3/2023, Uniswap V3 có tổng khối lượng giao dịch 24h đạt gần 1 tỷ USD, theo CoinMarketCap. Tổng giá trị bị khóa (TVL) của giao thức là 2.85 tỷ USD, theo DeFillama.

Uniswap V3 được phát triển trên Ethereum (ETH) và Layer 2 được triển khai trong 5 chain khác như Arbitrum và Optimism.

Để tránh điều tương tự như Uniswap V2 lặp lại, phiên bản nâng cấp Uniswap V3 đã bao gồm cả giấy phép bản quyền mã code (Business Source License). Giấy phép khiến các dự án không thể fork code của Uniswap V3 và tận hưởng những ưu điểm mà giao thức này cung cấp, giúp Uniswap giữ vị thế dẫn đầu của mình.

Thế nhưng, điều này không còn kéo dài lâu. 

Cơ hội của các AMM khác đã đến? 

Đầu tháng 4/2023, giấy phép bản quyền của Uniswap V3 sẽ hết hạn, cho phép bất cứ ai, bất cứ giao thức nào cũng có thể fork source code (mã nguồn mở) của Uniswap V3 vì mục đích kinh doanh, thu hút người dùng Uniswap về phía mình. 

Điều này mở ra cơ hội cho các giao thức như SushiSwap, PancakeSwap, QuickSwap và các giao thức fork của Uniswap khác cạnh tranh trực tiếp với Uniswap một lần nữa. Nhiều dự án fork Uniswap V3 mới sẽ xuất hiện, các dự án fork Uniswap V2 sẽ tiếp tục nâng cấp lên Uniswap V3, cung cấp các tính năng tương tự nhưng có nhiều ưu đãi hơn. Điều này có thể ảnh hưởng đến vị trí dẫn đầu ngành hiện tại của Uniswap. 

Ở mặt tích cực, điều này sẽ có lợi cho người dùng khi được tận hưởng nhiều tính năng, ưu đãi hơn. Thanh khoản cũng được phân phối ở nhiều DEX một cách phi tập trung hơn, chống lại sự độc quyền. 

PancakeSwap, giao thức DEX hàng đầu trên BNB Chain đã lên kế hoạch nâng cấp lên phiên bản Pancake Swap V3 vào đầu tháng 4/2023. Phiên bản nâng cấp bao gồm các tính năng như cung cấp thanh khoản tốt hơn, điều chỉnh phí giao dịch, ưu đãi giao dịch và công cụ yield farming… Dự đoán bản phát hành này sẽ sử dụng phiên bản fork của giao thức Uniswap V3.

OsmosisZone đang phát triển tính năng thanh khoản tập trung của Uniswap V3 vào giao thức. Evmos DAO cũng fork Uniswap V3 với dự án mang tên Forge DEX, hiện trong giai đoạn testnet. 

Bên cạnh đó, dù Uniswap cố gắng duy trì quyền kiểm soát thanh khoản của mình trên các blockchain lớn, nhiều DEX đã phát triển và được ứng dụng nhiều. 

Chẳng hạn, TVL của Camelot trên Arbitrum đã tăng mạnh thời gian qua. Trên Polygon, Quickswap là dự án có TVL cao nhất. Còn ở BSC, Pancakeswap là giao thức thống trị blockchain này. 

Việc nhiều DEX sử dụng mô hình thanh khoản tập trung của Uniswap V3 hơn sẽ kích thích các giao thức Quản lý Thanh khoản Chủ động (Active Liquidity Management) phát triển. Điển hình là giao thức Gamma Strategies đã có sự tăng trưởng TVL mạnh mẽ thời gian qua. 

Phản ứng của Uniswap ra sao?

Uniswap đang gấp rút phát triển multichain (đa chuỗi) trước khi giấy phép hết hạn. Vào ngày 10/2, cộng đồng đã phê duyệt đề xuất triển khai Uniswap v3 trên BNB Chain sau thời gian dài trì hoãn. Việc chậm trễ đã khiến Uniswap mất đi phần lớn TVL tiềm năng trên BSC. 

Khi xuất hiện trên BNB Chain, Uniswap sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh từ PancakeSwap, hiện là DEX lớn nhất trên BNB Chain. Dù khối lượng giao dịch của Uniswap đạt mốc 50 triệu USD trong tuần qua, nhưng hoạt động của nó chỉ bằng một phần nhỏ so với Pancakeswap ở mức 1.38 tỷ USD. Dù vậy, theo thời gian, Uniswap có thể dần chiếm thị phần của Pancakeswap nếu Pancakeswap không thay đổi giao thức của mình. 

Hiện tại, cộng đồng Uniswap đã thông qua việc biểu quyết triển khai Uniswap trên Avalanche, Kava EVM Network và Gnosis Chain. Dự kiến trong tương lai, Uniswap sẽ còn xuất hiện trên nhiều blockchain nổi bật và mới nổi khác. 

Chờ đợi gì ở Uniswap V4?

Có nhiều tin đồn rằng Uniswap đang phát triển Uniswap V4, phiên bản nâng cấp của Uniswap V3. Phiên bản này có thể khắc phục một số nhược điểm mà Uniswap V3 đang gặp phải. 

Một trong những tính năng tiêu biểu có thể xuất hiện ở Uniswap V4 là mô hình phí linh động dựa trên mức độ biến động của tài sản. Mô hình này sẽ cho phép các nhà cung cấp thanh khoản trên các cặp có tổn thất tạm thời cao hơn nhận được phần thưởng lớn hơn, thay vì yêu cầu các nhà cung cấp thanh khoản phải đoán cặp nào biến động thế nào tại các thời điểm khác nhau. 

Thời gian gần đây, Uniswap cũng thúc đẩy áp dụng đề xuất EIP1153. Giải pháp này giới thiệu bộ nhớ tạm thời cho Ethereum, cho phép bộ nhớ chỉ được sử dụng trong thời gian giao dịch. Việc lưu trữ tạm thời này cho phép thiết kế hợp đồng thông minh sạch hơn, tối ưu phí gas và đơn giản hóa thiết kế EVM. Dù vậy, giải pháp này chưa phải ưu tiên lớn và chưa được đưa vào kế hoạch nâng cấp Ethereum tiếp theo. 

Trải nghiệm người dùng ở Uniswap V3 còn phức tạp, do đó ở phiên bản nâng cấp mới Uniswap có thể cải thiện giao diện người dùng bằng cách thêm vào NFT aggregation (bản tổng hợp NFT), tích hợp ví, ứng dụng cho di động, hay đấu giá theo lô, loại bỏ MEV và mang lại cho người dùng những giao dịch hiệu quả hơn. 

Sau khi Uniswap V4 ra mắt, nhu cầu sở hữu UNI token có thể tăng cao trong ngắn hạn. Nhưng về lâu dài, giá trị của UNI sẽ chỉ gắn liền với quyền quản trị khi Uniswap chưa chia lợi nhuận từ phí giao dịch cho UNI holder vì những lo ngại về quy định. Ngược lại, nếu Uniswap V4 phát triển những lợi ích mới cho UNI holder như được chia phí giao dịch hoặc thực hiện dùng lợi nhuận mua lại UNI và đốt, giá của UNI có thể tăng lên. 

Mặc dù chưa có xác nhận chính thức, những dự phóng ở trên được đưa ra dựa trên những dữ kiện lịch sử của giao thức. Hãy cùng chờ xem những tính năng mới mà Uniswap sẽ mang đến cho người dùng nhằm duy trì tính cạnh tranh, đổi mới và giữ vị thế là DEX hàng đầu nhé. 

Tìm hiểu thêm: Giấy phép DeFi là gì? Uniswap hết hạn giấy phép và tác động liên quan