Báo cáo a16z nói gì về crypto? Đâu là narrative nổi bật năm 2025?

Blockchain không còn là “công nghệ đột phá”

Trong hơn một thập kỷ, blockchain thường bị xem là công nghệ “hay ho nhưng vô dụng trong thực tế”. Tốc độ xử lý thấp, chi phí cao và trải nghiệm người dùng phức tạp khiến blockchain không thể cạnh tranh với các hạ tầng thanh toán truyền thống như Visa hay Stripe.

Tuy nhiên, đến năm 2025, các hạn chế này phần lớn đã được khắc phục. Sự tiến bộ về thiết kế mạng lưới, khả năng mở rộng và tối ưu hóa chi phí đã đưa blockchain đến ngưỡng mà có thể xem là sẵn sàng cho ứng dụng thương mại thực tế.

Cụ thể, so với năm 2020, năng lực xử lý của toàn bộ các mạng blockchain đã tăng hơn 100 lần, từ mức khoảng 25 giao dịch mỗi giây lên đến hơn 3,400 giao dịch mỗi giây, tương đương với năng lực xử lý của các sàn giao dịch chứng khoán hoặc hệ thống thanh toán toàn cầu. Đây không phải là kết quả của một công nghệ đơn lẻ, mà là tổng hợp của nhiều hướng cải tiến khác nhau trong cách tổ chức hạ tầng blockchain.

Một trong những hướng đi nổi bật là mô hình modular, được đại diện bởi Ethereum. Thay vì để mọi hoạt động diễn ra trên một mạng duy nhất, Ethereum tách hệ thống thành nhiều lớp chuyên biệt. Các Layer 2 như Arbitrum, Base hay Optimism đảm nhận vai trò xử lý giao dịch, giúp tăng tốc và giảm phí, trong khi mạng chính Ethereum tập trung vào xác thực và đảm bảo an toàn dữ liệu. Cách thiết kế này giúp blockchain có thể mở rộng quy mô mà không đánh đổi bảo mật.

Bên cạnh đó, một số nền tảng như Solana chọn hướng tối ưu toàn khối (monolithic): tích hợp toàn bộ quy trình xử lý, xác thực và truyền dữ liệu trong một hệ thống thống nhất. Phương án này giúp Solana đạt thông lượng hàng nghìn giao dịch mỗi giây, phù hợp với các ứng dụng yêu cầu tốc độ cao và độ trễ thấp như giao dịch phái sinh, trò chơi hoặc thanh toán thời gian thực.

Cùng với cải thiện về tốc độ, chi phí giao dịch cũng giảm xuống mức gần như không đáng kể. Nếu trong giai đoạn 2020-2021, một giao dịch trên Ethereum có thể tốn tới 20-30 USD, đến năm 2025, phí trung bình trên các Layer 2 chỉ còn khoảng 0.01 USD, giảm hơn 2,000 lần.

Mức phí thấp này mở ra khả năng triển khai những ứng dụng vi mô mà trước đây không khả thi, như thanh toán tự động giữa các thiết bị, trả tiền cho nội dung số hoặc giao dịch giữa các AI Agent.

Sự thay đổi này mang ý nghĩa kinh tế đáng kể. Khi chi phí tiến gần về 0, nhu cầu sử dụng “blockspace”: không gian giao dịch trên chuỗi trở nên linh hoạt hơn, vì người dùng có thể thực hiện hàng nghìn giao dịch nhỏ mà không lo phí cao.

Nhìn tổng thể, blockchain đã đạt tới “điểm chín” về mặt hạ tầng: tốc độ cao, độ trễ thấp và chi phí gần bằng không. Đây là những điều kiện nền tảng để công nghệ này có thể chuyển từ giai đoạn thử nghiệm sang giai đoạn thương mại hóa, nơi giá trị tạo ra không chỉ nằm ở công nghệ, mà ở những sản phẩm và mô hình kinh doanh thực tế được xây dựng trên đó.

Các chỉ dấu khác cũng cho thấy chu kỳ tăng trưởng của crypto đang dịch chuyển về hướng giá trị sử dụng thực:

• Meme coin dù vẫn phổ biến (hơn 13 triệu token ra mắt trong năm qua), nhưng đã chững lại; số lượng token mới giảm 56% so với đầu năm, do môi trường pháp lý rõ ràng hơn khiến dòng tiền chuyển sang các sản phẩm có giá trị thực.
• NFT không còn bùng nổ về giá trị như năm 2022, nhưng lượng người mua hoạt động hàng tháng tăng đều, phản ánh sự chuyển dịch từ đầu cơ sang sưu tầm và ứng dụng trong kinh tế sáng tạo.

Stablecoin cởi bỏ chiếc áo “phiên bản số” của đồng USD

Sự phát triển của stablecoin năm 2025 cho thấy công nghệ blockchain không chỉ đang tiến vào lĩnh vực thanh toán, mà còn bắt đầu tác động đến cấu trúc tài chính toàn cầu.

Theo State of Crypto 2025 của a16z, tổng khối lượng giao dịch stablecoin trong 12 tháng qua đạt 46 nghìn tỷ USD, gần bằng một nửa  hệ thống thanh toán ACH của Mỹ, gấp hơn hai lần Visa và hơn 27 lần so với PayPal.

Ngay cả khi loại trừ yếu tố kỹ thuật như bot, wash trading hay airdrop farming, giá trị “thực” vẫn đạt 9 nghìn tỷ USD, tăng gần 87% so với cùng kỳ năm trước. Chỉ riêng tháng 9/2025, lượng giao dịch on-chain đã lên tới 1.25 nghìn tỷ USD, mức cao nhất từng ghi nhận.

Điều đáng chú ý không chỉ nằm ở quy mô sử dụng, mà ở bản chất tài chính mới mà stablecoin đang hình thành. Nếu trước đây stablecoin chỉ được xem như “phiên bản số” của đồng USD phục vụ giao dịch trong crypto, thì hiện nay nó đang trở thành một dạng công cụ tài chính trung gian giữa hệ thống ngân hàng truyền thống và nền kinh tế số.

Các tổ chức phát hành stablecoin, chủ yếu là Tether (USDT) và Circle (USDC) hiện nắm giữ hơn 150 tỷ USD trái phiếu Chính phủ Mỹ, chính thức trở thành chủ nợ lớn thứ 17 của Bộ Tài chính Hoa Kỳ, vượt qua nhiều quốc gia có chủ quyền. Điều này cho thấy stablecoin không chỉ là sản phẩm công nghệ, mà đã trở thành một kênh huy động vốn gián tiếp của chính phủ Mỹ.

Tính đến cuối năm 2025, hơn 1% tổng cung USD toàn cầu đã được token hóa, tức tồn tại dưới dạng stablecoin trên blockchain. Các tổ chức tài chính dự báo, nếu tốc độ này được duy trì, quy mô stablecoin toàn cầu có thể vượt 3 nghìn tỷ USD vào năm 2030, trở thành hình thái chủ đạo của USD trong không gian kỹ thuật số. Khi đó, stablecoin không chỉ là cầu nối giữa crypto và tài chính truyền thống, mà là lớp hạ tầng thanh toán chiến lược cho cả nền kinh tế toàn cầu.

Những narrative nổi bật trong crypto 2025

Theo báo cáo State of Crypto 2025 của a16z, “thế giới đang dần đi lên on-chain”, một nhận định phản ánh sự thay đổi từ cốt lõi: blockchain không còn chỉ phục vụ cho giao dịch đầu cơ, mà đang vận hành hàng loạt hoạt động kinh tế đa dạng, với hàng chục triệu người tham gia hàng tháng.

DEX đến Perp DEX: Sự trưởng thành của tài chính phi tập trung

Điểm khởi đầu của sự chuyển dịch này nằm ở sự trỗi dậy của các sàn phi tập trung (DEX). Hiện nay, gần 20% tổng khối lượng giao dịch giao ngay toàn cầu diễn ra trên DEX, mức tăng trưởng đáng kể nếu so với con số chỉ vài phần trăm trong giai đoạn 2020-2022.

Sự gia tăng này không chỉ là kết quả của các vụ sụp đổ như FTX, mà còn phản ánh niềm tin ngày càng lớn vào mô hình tự quản tài sản. Các giao thức như Uniswap v4, Jupiter hay Hyperliquid đã cải thiện đáng kể độ sâu thanh khoản, tốc độ xử lý và trải nghiệm người dùng, khiến ranh giới giữa sàn tập trung và phi tập trung gần như bị xoá mờ.

Trên đà đó, Perpetual DEX (sàn phái sinh phi tập trung) trở thành trung tâm dòng tiền. Khối lượng giao dịch trên các sàn perp đã tăng gấp tám lần chỉ trong một năm, và Hyperliquid nổi bật khi xử lý hàng nghìn tỷ USD giao dịch, tạo hơn 1 tỷ USD doanh thu thường niên.

RWA: Dòng vốn thật bước vào blockchain

Nếu DEX và Perp DEX thể hiện khả năng vận hành, RWA (Real World Assets) là câu chuyện về dòng vốn thật. mảng tài sản thế giới thực (RWA) đang mở rộng quy mô nhanh chóng, trở thành cầu nối trực tiếp giữa blockchain và tài chính truyền thống. Tổng giá trị RWA được token hóa đã đạt 30 tỷ USD, tăng gấp bốn lần trong hai năm.

Các sản phẩm phổ biến bao gồm trái phiếu Kho bạc Mỹ, quỹ thị trường tiền tệ, tín dụng tư nhân và bất động sản. Dòng vốn này thể hiện niềm tin ngày càng lớn của các tổ chức tài chính vào blockchain như một hạ tầng thanh toán, lưu ký và minh bạch hóa dòng tiền, chứ không chỉ là nơi giao dịch tài sản số.

DePIN: Blockchain bước ra thế giới vật lý

Một mảnh ghép khác cũng được chú ý không kém là  DePIN (Decentralized Physical Infrastructure Network). Các mạng như Helium Network minh chứng rõ rệt cho điều này: hệ thống cung cấp dịch vụ 5G cho 1.4 triệu người dùng mỗi ngày, vận hành bởi 111,000 node do cộng đồng sở hữu.

Mô hình này biến người dùng thành chủ sở hữu của chính hạ tầng mà họ tiêu thụ, một nguyên tắc phi tập trung mở rộng ra thế giới thực. Theo ước tính của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), quy mô DePIN có thể đạt 3,5 nghìn tỷ USD vào năm 2028, tương đương hơn 3% GDP toàn cầu.

Prediction Markets: Dữ liệu xã hội trở thành tài sản có giá trị

Bên cạnh tài chính và hạ tầng, thị trường dự đoán (prediction markets) đang nổi lên như một lớp ứng dụng mang tính “xã hội hóa dữ liệu”.

Các nền tảng như Polymarket và Kalshi đạt hàng tỷ USD giao dịch hàng tháng, tăng gần 5 lần so với đầu năm 2025.

Khác với hình dung ban đầu về “đặt cược”, các thị trường này đang trở thành bộ cảm biến niềm tin tập thể, nơi giá cả phản ánh kỳ vọng thực của cộng đồng về kinh tế, chính trị, thậm chí là công nghệ.

Nói cách khác, prediction markets đang biến nhận thức xã hội thành một dạng dữ liệu có thể giao dịch, một thị trường của “thông tin định giá” – thứ mà khảo sát hay thống kê truyền thống khó có thể theo kịp.

AI và Crypto: Hai đường cong công nghệ đang giao nhau

AI và Crypto: Hai đường cong công nghệ đang giao nhau. Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo kể từ khi ChatGPT ra mắt vào năm 2022 đã định hình lại bản đồ công nghệ toàn cầu và crypto không nằm ngoài làn sóng đó.

Nếu như những năm trước, hai lĩnh vực này được xem là tách biệt, thậm chí cạnh tranh trong việc thu hút vốn và nhân lực, đến năm 2025, chúng đang dần tiến tới một giai đoạn hội tụ tự nhiên: AI cần blockchain để trở nên minh bạch và phi tập trung hơn, còn blockchain cần AI để tăng hiệu quả vận hành và mở rộng quy mô ứng dụng.

Dữ liệu từ State of Crypto 2025 của a16z cho thấy, khoảng 1,000 nhân sự đã rời ngành crypto để chuyển sang các startup AI kể từ khi ChatGPT ra mắt.

Tuy nhiên, con số này được bù lại bởi lượng nhân sự tương đương đến từ các ngành tài chính, công nghệ và tư vấn truyền thống. Điều này phản ánh một thực tế thú vị: dù AI đang là tâm điểm, crypto vẫn giữ sức hút nhờ nền tảng hạ tầng ngày càng hoàn thiện và tiềm năng trở thành lớp “kinh tế Internet” trong thập kỷ tới.

Về công nghệ, sự xuất hiện của các giao thức như x402 (được Coinbase khởi xướng) đang mở ra một khái niệm mới: “AI Agents Economy” - nền kinh tế mà các AI agent có thể thực hiện thanh toán, truy cập API và giao dịch tự động mà không cần trung gian.

Blockchain ở đây đóng vai trò như tầng thanh toán và xác thực danh tính cho thế giới số tự vận hành. Theo dự báo của Gartner, quy mô thị trường này có thể đạt tới 30 nghìn tỷ USD vào năm 2030, tương đương GDP hiện tại của Mỹ, minh chứng cho tầm nhìn hợp nhất giữa AI và crypto.

Song song đó, blockchain cũng đang được nhìn nhận như một đối trọng tự nhiên với sự tập trung hóa của ngành AI. Hiện nay, chỉ hai công ty: OpenAI và Anthropic chiếm tới 88% doanh thu của các công ty AI gốc, trong khi Amazon, Microsoft và Google kiểm soát hơn 60% thị phần hạ tầng điện toán đám mây.

Việc sức mạnh tính toán và dữ liệu bị tập trung trong tay một số tập đoàn lớn khiến rủi ro kiểm duyệt, độc quyền và thiếu minh bạch ngày càng tăng.

Blockchain với cơ chế phi tập trung, công khai và có thể kiểm chứng  được xem là lời giải cân bằng lại cán cân quyền lực này. Trên bình diện rộng hơn, sự giao thoa giữa AI và crypto đang tạo ra một nền kinh tế mới, nơi AI tạo ra giá trị, và blockchain đảm bảo quyền sở hữu cùng phân phối giá trị đó.

Những quốc gia khó khăn lại là nơi crypto “sống khỏe” nhất

Nếu tại Mỹ, crypto đang dần được thể chế hóa và hợp pháp hóa để trở thành một phần của hệ thống tài chính toàn cầu, thì ở chiều ngược lại, tại những nền kinh tế yếu hơn, nơi người dân phải vật lộn với lạm phát, kiểm soát vốn và bất ổn tiền tệ, crypto lại phát triển năng động và có sức sống mạnh mẽ nhất.

Điển hình như Argentina, nơi lạm phát đã vượt 250%/năm, đồng peso mất giá liên tục khiến người dân buộc phải tìm kiếm kênh lưu giữ giá trị thay thế. Stablecoin và Bitcoin trở thành công cụ phòng vệ tự nhiên, giúp họ bảo toàn sức mua của đồng tiền.

Theo dữ liệu từ Chainalysis, chỉ trong ba năm, số người dùng crypto tại đây đã tăng gấp 16 lần, và hơn 60% người trẻ dưới 35 tuổi sở hữu stablecoin hoặc Bitcoin để tránh mất giá tiền tiết kiệm. Đáng chú ý, phần lớn giao dịch diễn ra trong thị trường phi tập trung (P2P), cho thấy nhu cầu đến từ người dân, không phải đầu cơ tổ chức.

Tại Nigeria, chính sách kiểm soát ngoại hối và giới hạn chuyển tiền ra nước ngoài khiến người dân gần như không thể giao dịch quốc tế qua ngân hàng. Trong bối cảnh đó, crypto trở thành “đường dẫn tài chính thay thế”.

Khối lượng giao dịch P2P qua USDT và Bitcoin ước tính vượt 60 tỷ USD mỗi năm, giúp các cá nhân và doanh nghiệp nhỏ duy trì hoạt động thương mại xuyên biên giới. Dù chính phủ nhiều lần áp đặt hạn chế, thị trường vẫn tiếp tục tăng trưởng nhờ tính phi tập trung của blockchain.

Còn tại Ấn Độ, dù chính phủ vẫn giữ lập trường thận trọng và chưa hoàn thiện khung pháp lý, quốc gia này vẫn nằm trong top 3 thị trường crypto lớn nhất thế giới về số lượng người dùng.

Sự bùng nổ này đến từ lực lượng dân số trẻ, tỷ lệ tiếp cận Internet cao và nhu cầu đầu tư, tiết kiệm vượt ngoài hệ thống ngân hàng. Với hàng triệu người dân không có tài khoản ngân hàng truyền thống, crypto trở thành cánh cửa đầu tiên giúp họ bước vào nền kinh tế toàn cầu.