Khi AI giao thoa với Blockchain | Đột phá thực sự hay chỉ là lý thuyết?

Ý chính 

• AI và Blockchain là những lĩnh vực tiềm năng của nền kinh tế vận hành bằng dữ liệu
• AI và Blockchain về bản chất có thể bổ trợ tốt cho nhau
• Với sự xuất hiện của nhiều dự án mới, dòng vốn đầu tư tăng dần và mô hình phát triển đa dạng, AI là một nhánh có tốc độ phát triển nhanh khi so sánh với các nhánh khác trong thị trường crypto.
• Các dự án AI trong crypto còn khá non trẻ, dù đa dạng nhưng hầu hết đều ở mức thử nghiệm để tìm ra nhu cầu của thị trường. Các sản phẩm hiện tại ngoài yếu tố nền kinh tế thì hầu hết chưa có điểm nổi bật so với các dự án truyền thống.

Vai trò của AI và Blockchain trong nền kinh tế vận hành bằng dữ liệu

Ở thời đại công nghệ thông tin, những ngành mũi nhọn có giá trị khổng lồ hầu hết được phát triển xoay quanh dữ liệu, có thể kể đến:

• Máy chủ (Server): Bộ nhớ có khả năng chứa được nhiều dữ liệu hơn
• Dữ liệu lớn (Big Data): Một tập dữ liệu khi lớn đến một mức nào đó
• Trí tuệ nhân tạo (AI) và Machine Learning (ML): Quá trình tiếp thu và xử lý dữ liệu
• Bộ nhớ đám mây (Cloud): Tải dữ liệu vào bộ nhớ của bên khác để lưu trữ
• Điện toán đám mây (Cloud computing): Sử dụng bộ nhớ của bên khác để xử lý dữ liệu của mình
• Blockchain: Bộ nhớ được vận hành và xác thực bởi nhiều bên. Dữ liệu nhờ đó không thuộc quyền sở hữu của bất kỳ bên nào. Đây chính là nguyên nhân mà blockchain có những đặc tính như minh bạch, phi tập trung hay tính phân tán.

Đọc thêm: Nền kinh tế vận hành bởi dữ liệu.

Điểm giao thoa giữa AI và Blockchain

AI về bản chất là có nhiều dữ liệu và những dữ liệu đó được xử lý hiệu quả, vậy dữ liệu đó được lấy từ đâu và ta có thể xác minh dữ liệu đó là đúng đắn và an toàn không? Câu hỏi trên là một trong những chủ đề được thảo luận nhiều nhất về những ảnh hưởng của AI đến đời sống.

Blockchain về bản chất là bộ nhớ có dữ liệu đã được xác minh. Do đó những ứng dụng từ AI sẽ rất tuyệt vời nếu có thể tận dụng được thế mạnh của blockchain giúp tạo ra những kết quả đáng tin cậy và an toàn.

Cần lưu ý rằng nền kinh tế dữ liệu là một thị trường khổng lồ, bất kỳ một từ khoá nào như AI, Machine Learning, Cloud Computing, Big Data… đều là một lĩnh vực cần một lượng lớn nhân lực, tài lực để phát triển và nghiên cứu. Ứng dụng của chúng cũng rất đa dạng như ta đã và đang thấy hiện nay. Ở phần dưới chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những sản phẩm đang được phát triển ở giao điểm của AI và Blockchain.

Tham khảo: Vai trò của AI trong nền kinh tế vận hành bằng dữ liệu.

Các thông số nổi bật về AI

AI được coi là từ khóa thập kỷ và là xu hướng lớn của thế giới. Sự phát triển nhanh chóng của các ứng dụng tiêu biểu là ChatGPT đã tạo động lực phát triển cho các dự án AI hoặc ứng dụng AI trong quy trình làm việc, sản xuất. Dòng vốn đầu tư vào lĩnh vực AI theo đó tăng trưởng mạnh mẽ.

Tương tự với thị trường crypto, dòng vốn đầu tư cũng dần đổ vào các dự án AI. Các token AI hoặc các dự án thông báo sẽ tích hợp AI vào sản phẩm có mức tăng trưởng ấn tượng trong 1 năm trở lại đây.

Với bản chất một thị trường non trẻ, crypto có độ trễ so với thị trường truyền thống khi dòng tiền đầu tư chỉ thực sự đáng kể từ năm 2023. Tính đến cuối năm 2023, đã có 298 triệu USD được đầu tư vào các dự án AI trong crypto. Con số trên tuy còn khiêm tốn khi so sánh với các nhánh khác nhưng là tương đối khả quan nếu xét đến tuổi đời của nhóm dự án.

Dòng tiền đầu tư vào các dự án AI trong crypto được phân bổ trong nhiều lĩnh vực khác nhau, hầu hết các khoản đầu tư có số tiền lớn tập trung vào năm 2023 và 2024. Các dự án được đầu tư trước 2023 chủ yếu thêm việc ứng dụng AI vào sản phẩm của mình để nắm bắt xu hướng. Các dự án được đầu tư từ năm 2023 có xu hướng phát triển lấy AI làm trọng tâm bên cạnh những sản phẩm tích hợp AI.

Toàn cảnh hệ sinh thái AI trong thị trường crypto

Với sự bùng nổ của AI, số lượng dự án phát triển xung quanh từ khóa này đã tăng trưởng rất nhanh, đặc biệt là trong 1 năm trở lại đây. Dù có nhiều ứng dụng đa dạng, ta có thể chia các dự án AI trong crypto ra 4 nhóm chính:

• Tools & Apps: Các công cụ hoặc ứng dụng có tích hợp AI.
• Interfaces & Marketplaces: Là giao diện để người dùng sử dụng, mua bán các sản phẩm liên quan đến AI.
• Infrastructure & Protocols: Hạ tầng và nền tảng để phát triển các sản phẩm liên quan đến AI.
• Blockchains & Ecosystems: Một hệ sinh thái lấy AI làm trọng tâm.

Tools & Apps

Nhánh Tools & Apps đã mang một làn gió mới tới thị trường crypto khi có số lượng dự án lớn với nhiều sản phẩm đa dạng từ game, công cụ, nhân vật ảo cho đến các cách ứng dụng AI vào sản phẩm để tăng trải nghiệm người dùng.

Những dự án nhận được nhiều vốn đầu tư nhất chủ yếu thuộc về nhánh game, công cụ và nhân vật ảo. Các dự án game ứng dụng AI hiện tại vẫn chưa có sản phẩm, các công cụ hay nhân vật ảo hiện tại đã có dự án có sản phẩm.

Tuy nhiên những sản phẩm thuộc nhánh công cụ hay nhân vật ảo có mô hình khá tương đồng với sản phẩm truyền thống. Nếu giữ hướng phát triển hiện tại, các dự án trên sẽ phụ thuộc nhiều vào yếu tố nền kinh tế hay nói cách khác là tập trung vào cách ứng dụng token trong dự án để cạnh tranh với các sản phẩm truyền thống.

Một vài dự án nổi bật ở nhánh Tools & Apps có thể kể đến như:

• Parallel: Dự án game công bố sẽ tích hợp AI vào sản phẩm game sắp tới.
• Space and Time: Công cụ giúp tạo ra các đoạn code SQL từ prompt, một điều cực hữu ích để làm data phân tích trong thị trường crypto.
• bitsCrunch: Sử dụng AI để phân tích dữ liệu và đưa ra insights.
• MyShell: Tạo ra các bot AI.
• AI Arena: Tạo và huấn luyện các AI để thi đấu với các AI khác.

Interfaces & Marketplaces

Nhánh Interface & Marketplaces có số lượng sản phẩm tương đối ít, nguyên nhân là do phía sản phẩm liên quan đến lĩnh vực AI trong crypto còn đang trong giai đoạn thử nghiệm và chưa tìm được một mô hình đột phá để thu hút người dùng. Các dự án thuộc nhánh này cũng chưa có dự án nổi bật. Có một vài cái tên phát triển từ lâu như Ocean Protocol hiện đã chuyển hướng sang tập trung hơn vào AI.

Infrastructure & Protocols

Infrastructure & Protocols là nhánh có nhiều đột phá về mặt sản phẩm. Blockchain và AI về bản chất có thể bổ trợ cho nhau, do đó việc phát triển các giải pháp hạ tầng liên quan sẽ giúp thúc đẩy quá trình hội nhập trên.

Ví dụ các dự án như Fetch.ai, 0xScope cung cấp framework giúp dự án phát triển các sản phẩm liên quan đến AI tốt hơn. Io.net cung cấp sức mạnh tính toán GPU cho các dự án AI.

Hiện đã có một số dự án ra mắt sản phẩm, tuy nhiên do thời gian còn ngắn, thị trường vẫn chưa thấy được hiệu quả mà các dự án hạ tầng mang lại.

Một vài dự án nổi bật ở nhánh Tools & Apps có thể kể đến như:

• Fetch.ai: Cung cấp framework để phát triển các dịch vụ AI.
• Io.net: Cung cấp sức mạnh tính toán GPU.
• 0xScope: Cung cấp framework để các dự án phát triển các chức năng liên quan tới AI.

Blockchains & Ecosystems

Để phát triển một hệ sinh thái không chỉ yêu cầu về việc phát triển nền tảng mà còn yêu cầu về việc phát triển các sản phẩm phía trên. Khá dễ hiểu với một nhánh tuổi đời thấp như AI trong crypto, việc kiến tạo ra một hệ sinh thái thu hút giá trị là rất khó.

Cái tên nổi bật gần đây trong nhóm Blockchain & Ecosystems là Bittensor, Bittensor là blockchain layer 1 chuyên về lưu trữ dữ liệu AI. Theo Bittensor, đa phần các dữ liệu AI của những doanh nghiệp như OpenAI, Google… đều không thể chia sẻ ra bên ngoài. Trong trường hợp một doanh nghiệp muốn xây dựng AI, họ cần đầu tư nhiều nguồn lực ban đầu. Vì vậy, mục đích của Bittensor là tận dụng tính minh bạch và khả năng chia sẻ dữ liệu của blockchain, để hỗ trợ các doanh nghiệp dễ dàng phát triển AI.

Có thể thấy, tầm nhìn của Bittensor rất phù hợp với sự giao thoa về bản chất của AI và blockchain như trình bày ở phần trên. Đó cũng nguyên nhân khiến dự án nhận được nhiều sự chú ý và tăng trưởng tốt trong thời gian qua.

Tuy nhiên, Bittensor nói riêng và các hệ sinh thái khác nói chung còn non trẻ và chưa thu hút được những nhà phát triển và dự án cho hệ sinh thái.

Đọc thêm: Top dự án AI trong crypto nổi bật.

Khi AI giao thoa với Blockchain | Đột phá thực sự hay chỉ là lý thuyết?

Không chỉ là một xu hướng ngắn hạn trong thị trường crypto, AI đã và đang có nhiều dự án chất lượng thực sự phát triển xoay quanh chủ đề này. Thực tế với sự xuất hiện của nhiều dự án mới, dòng vốn đầu tư tăng dần và mô hình phát triển đa dạng, AI là một nhánh có tốc độ phát triển nhanh khi so sánh với các nhánh khác trong thị trường crypto. Tuy nhiên đi cùng với sự phát triển nhanh đó, bên cạnh những cơ hội còn là nhiều thách thức cho dự án phát triển và nhà đầu tư.

Thách thức khi kết hợp AI với Blockchain

Các dự án AI trong thị trường crypto còn khá non trẻ, dù đa dạng nhưng hầu hết đều ở mức thử nghiệm để tìm ra nhu cầu của thị trường. Các sản phẩm hiện tại ngoài yếu tố nền kinh tế thì hầu hết chưa có điểm nổi bật nếu so với các dự án truyền thống.

Lưu ý việc tập trung vào yếu tố nền kinh tế là không sai, nếu biết cách ứng dụng, các dự án có yếu tố AI trong crypto hoàn toàn có thể thành công tương tự cách Axie Infinity đã làm với mảng game trong crypto. 

Các dự án biết tối ưu điểm mạnh của AI và blockchain cần thêm thời gian để chứng minh hiểu quả cũng như thu hút nhà phát triển và giá trị đến với hệ sinh thái.

Mong chờ gì khi AI kết hợp với Blockchain?

Ứng dụng AI để tối ưu chi phí và tăng trải nghiệm người dùng 

Những nhà phát triển có thế mạnh ở những lĩnh vực khác hoàn toàn có thể áp dụng AI để giảm thời gian phát triển và tối ưu chi phí thay vì chỉ tập trung phát triển các sản phẩm xoay quanh AI.

Những ứng dụng giúp tối ưu thời gian phát triển có thể kể đến:

• Chatbot trên Solana và các hệ sinh thái khác giúp nhà phát triển tiếp cận với hệ sinh thái nhanh hơn.
• Những sản phẩm giúp tạo ra hình ảnh để phụ trợ cho quá trình phát triển các bộ sưu tập NFT.

Ở phía người dùng và nhà đầu tư, việc biết các công cụ AI giúp tìm ra các cơ hội nhanh hơn và tốt hơn với những ai không sử dụng.

Ví dụ có thể kể tới như công cụ đánh giá giá trị NFT trong một bộ sưu tập của Nansen. Người dùng sử dụng công cụ có thể biết NFT nào đang bị định giá thấp hơn giá trị để mua.

Tạo ra các sản phẩm tận dụng được thế mạnh của AI và Blockchain/crypto

Công nghệ blockchain và cách sử dụng token làm động lực thúc đẩy có tác động lớn tới mô hình hoạt động của các dự án AI trong thị trường crypto.

Ví dụ:

• AI x Depin: Io.net sử dụng token làm incentive cho việc cung cấp sức mạnh tính toán GPU. MBD dùng token làm incetive để thu hút data, và các bên vận hành xử lý dữ liệu.
• AI x Game: Parallel, dự án game crypto sẽ sử dụng AI để bổ trợ cho gameplay. Sleepless AI, game nhân vật ảo sử dụng token và NFT thay cho các items game truyền thống, từ đó đẩy mạnh dòng chảy của tiền.
• AI x Analytics: Sử dụng AI để tăng cường việc phân tích dữ liệu nhằm tìm ra insights trong thị trường.
• Và còn nhiều ứng dụng khác có thể kể đến như sử dụng AI để tạo bot tự động giao dịch trong DeFi, quản lý portfolio, sáng tạo nội dung,...

Mỗi ứng dụng nếu thành công đều có thể thu hút được lượng lớn giá trị như ta đã từng thấy ở các nhóm Depin, Game và nhiều nhánh khác trong quá khứ.

Tổng kết

Với sự xuất hiện của nhiều dự án mới, dòng vốn đầu tư tăng dần và mô hình phát triển đa dạng, AI là một nhánh có tốc độ phát triển nhanh khi so sánh với các nhánh khác trong thị trường crypto. Đây là lĩnh vực mà các nhà đầu tư và dự án nên quan tâm, nhất là trong bối cảnh AI được coi là một xu thế rõ ràng của thế giới.