Bitcoin Finance (BitcoinFi) - Tiền đề cho hệ sinh thái Bitcoin sau này

Key Insights

• Bitcoin là đồng coin có vốn hoá lớn nhất và được chấp nhận rộng rãi nhất. Tuy nhiên, mạng lưới Bitcoin lại không hỗ trợ smart contract. Vì vậy chúng không thể phát triển hệ sinh thái DeFi.
• Tuy nhiên, cộng đồng developer của Bitcoin vẫn có thể phát triển hệ sinh thái bằng cách tận dụng các cơ sở hạ tầng khác ví dụ như Lightning Network, Ordinals NFT, RSK Infrastructure,...
• Việc xây dựng hệ sinh thái dựa trên Bitcoin sẽ giúp họ tận dụng được uy tín và cộng đồng có sẵn của Bitcoin để phát triển đồng thời tạo thêm tính ứng dụng cho BTC.
• Một số dự án nổi bật trong hệ sinh thái Bitcoin là Stacks, Sovryn, RSK, Liquid, Lightning Network, Ordinals,...

Bitcoin Finance (BitcoinFi) là gì?

Bitcoin Finance là các hoạt động tài chính có liên quan đến mạng lưới Bitcoin hay đồng Bitcoin (BTC) nói chung. Trong bài viết này, Coin98 Insights sẽ dùng khái niệm “Bitcoin Finance (BitcoinFi)” thay vì “Bitcoin DeFi” vì hiện tại các developer không thể xây dựng trên Bitcoin do mạng lưới này không hỗ trợ smart contract.

Hiện tại, đa số các dự án được liệt kê trong hệ sinh thái Bitcoin thường là các Dapp được xây dựng trên các giải pháp mở rộng của Bitcoin ví dụ như Lightning Network, RSK, Stacks… Vì vậy, xu hướng Bitcoin Finance (BitcoinFi) được nhắc đến trong thời gian gần đây nên được hiểu là các hoạt động tài chính có liên quan đến Bitcoin và kết hợp ưu điểm của 2 khái niệm này.

• Bitcoin: Lưu trữ giá trị, dễ dàng truy cập, minh bạch, phi tập trung, bảo mật, có thể chia nhỏ, được chấp nhận rộng rãi…
• Finance: Có nhiều hình thức như mua bán, giao dịch phải sinh, thế chấp & vay, huy động vốn,...

Hạn chế khi phát triển BitcoinFi trên Bitcoin

Tính đến nay, mặc dù Bitcoin là đồng cryptocurrency đầu tiên cũng như có vốn hoá lớn nhất thị trường. Tuy nhiên, nó không thể phát triển các ứng dụng DeFi như các hệ sinh thái khác được. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

• Không hỗ trợ smart contract: Điều này khiến cho việc phát triển các ứng dụng DeFi trên nền tảng Bitcoin khó khăn hơn so với các nền tảng blockchain khác như Ethereum.

Tìm hiểu thêm về Smart Contract là gì? Cách hoạt động của hợp đồng thông minh.

• Tốc độ giao dịch chậm: Bitcoin có tốc độ xử lý giao dịch chậm hơn so với các đồng tiền điện tử khác, điều này làm cho việc xây dựng các ứng dụng DeFi trên Bitcoin khó khăn hơn và giới hạn khả năng mở rộng của nó.
• Không được xây dụng cho Dapp: Bitcoin được xây dựng với mục đích ban đầu là trở thành A Peer-to-Peer Electronic Cash System (Hệ thống tiền mặt điện tử ngang hàng). Vì vậy, chúng không có những đặc tính hỗ trợ xây dựng Dapp.
• Không có cơ sở hạ tầng và network effect: Để một dự án mới có thể phát triển trên một hệ sinh thái, chúng cần các cơ sở hạ tầng để xây dựng trên đó. Ngoài ra, sự phát triển đồng bộ cũng tạo nên hiệu ứng mạng lưới tích cực cho developer, người dùng và dự án. 
• Sự cạnh tranh từ các nền tảng blockchain khác: Ethereum là một trong những nền tảng phổ biến nhất cho phát triển DeFi, có khả năng lập trình thông minh và tốc độ giao dịch nhanh hơn so với Bitcoin. Vì vậy, nhiều nhà phát triển DeFi đã chọn Ethereum làm nền tảng để xây dựng các ứng dụng của họ.
• Tiềm lực của Bitcoin Foundation chưa lớn: Blockchain foundation đóng vai trò rất quan trọng trong việc định hướng, kết nối cũng như thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái thông qua các chiến lược marketing, hackathon. Tuy nhiên Bitcoin foundation chưa tạo được nhiều tác động như các blockchain foundation khác.

Tóm lại, Bitcoin là đồng coin có vốn hoá lớn nhất thị trường nhưng các hạn chế của nó đã khiến cho việc phát triển DeFi trên đây gặp nhiều thách thức và giới hạn.

Tuy nhiên, điều này không làm nản lòng cộng đồng developer yêu thích Bitcoin và BTC holder. Họ đã luôn nỗ lực trong việc vực dậy Bitcoin thông qua việc phát triển các ứng dụng tài chính trên đó và tạo nên xu hướng Bitcoin Finance mà bài viết này sẽ đề cập đến.

Lợi ích khi phát triển BitcoinFi trên Bitcoin

Có nhiều lý do mà cộng đồng muốn phát triển hệ sinh thái trên nền tảng Bitcoin. Dưới đây là một số lý do phổ biến:

• Bitcoin là cryptocurrency có giá trị lớn nhất thị trường, được chấp nhận và sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới. Do đó, sử dụng Bitcoin để phát triển các ứng dụng tài chính có thể đem lại tính khả dụng và tiếp cận rộng rãi hơn cho người dùng.
• Bitcoin có cộng đồng lớn và đông đảo, bao gồm các nhà đầu tư, nhà phát triển và người dùng trên toàn thế giới. Điều này tạo ra một cộng đồng hỗ trợ mạnh mẽ cho việc phát triển ứng dụng xoay quanh Bitcoin.
• Bitcoin đã tồn tại trong hơn thập kỷ và được xem là cryptocurrency có tính phi tập trung cao nhất, điều này đúng với tầm nhìn phi tập trung mà thị trường DeFi muốn hướng tới.
• Đã có một số dự án cơ sở hạ tầng tiên phong như Lightning Network, RSK và Liquid. Đây là những công cụ đầu tiên giúp các developer có thể phát triển trên Bitcoin.
• Cuối cùng, việc phát triển BitcoinFi sẽ giúp BTC được ứng dụng nhiều hơn từ đó tạo ra giá trị cho mạng lưới Bitcoin và tăng nhu cầu sở hữu đối với BTC. 

Nếu như hệ sinh thái của Bitcoin được xây dựng thành công, thị trường chắc chắn sẽ có một định giá khác đối với BTC. Hình ảnh phía trên cho thấy trước 1/2021, Ethereum hoạt động như bao blockchain khác trên thị trường và không có nhiều ứng dụng, giá ETH lúc đó khoảng 300 USD.

Tuy nhiên khi hệ sinh thái DeFi bắt đầu phát triển mạnh sau tháng 1/2021, giá ETH đã tăng phi mã lên cao nhất khoảng 4,500 USD. Hiện tại mặc dù đã trải qua những cơn sóng downtrend mạnh, giá vẫn ở mức trên 1,000 USD.

Các cột mốc nổi bật của Bitcoin Finance (BitcoinFi)

Trong quá khứ, Bitcoin Finance vẫn chưa được hình thành. Tuy nhiên, các vấn đề của Bitcoin đã được cộng đồng chú ý đến để giải quyết và đây cũng chính là tiền để cho các dự án Bitcoin Finance sau này.

• Năm 2015: Sidechain Elements của Blockstream được ra mắt, cho phép các nhà phát triển xây dựng các ứng dụng phức tạp xoanh quanh Bitcoin.
• Năm 2016: Nền tảng giao dịch phân cấp (DEX) Bitsquare được ra mắt, sau đó được đổi tên thành Bisq.
• Năm 2018: Lightning Network - sản phẩm của Blockstream được ra mắt trên mạng lưới Bitcoin, cho phép các giao dịch Bitcoin được xử lý nhanh hơn và với chi phí thấp hơn.
• Năm 2018: RSK Mainnet được ra mắt, cho phép các nhà phát triển xây dựng các ứng dụng DeFi xoay quanh Bitcoin bằng cách sử dụng ngôn ngữ lập trình Solidity.
• Năm 2021: Stacks (STX) được thiết kế để cho phép các nhà phát triển xây dựng các ứng dụng phi tập trung (dApps) và hợp đồng thông minh xoay quanh Bitcoin.

Tuy nhiên, nỗ lực của họ trong thời gian đó không thực sự thành công khi các blockchain khác như Ethereum, BNB Chain, Polygon, Solana phát triển mạnh mẽ để hút developer và người dùng. 

Mãi cho đến năm 2023, xu hướng xây dựng ứng dụng xoay quanh Bitcoin mới bắt đầu quay trở lại bằng một số dấu hiệu sau:

• Đầu tháng 1/2023, mạng xã hội Damus đã tạo nên cơn sóng cho sự hồi sinh của hệ sinh thái Bitcoin. Đây là ứng dụng mạng xã hội như Twitter nhưng chạy trên Bitcoin.
• Số lượng các node Bitcoin đã tăng và lượt tải ứng dụng Lightning Network liên quan cũng đã tăng đáng kể sau khi Damus được ra mắt.
• 21/1/2023: Ordinals - một giao thức NFT trên Bitcoin đã ra mắt tạo nên cơn sóng trên thị trường. Tính đến nay đã có nhiều dự án launch NFT của họ như Bitcoin Punks, Twelvefold của Yuga Labs…

Tìm hiểu thêm:

• Bitcoin NFT là gì? Cơ chế hoạt động của Ordinals Bitcoin NFT.
• Yuga Labs ra mắt Bitcoin NFT TwelveFold và những điều đáng chú ý.

Các dự án nổi bật nằm trong hệ sinh thái Bitcoin

Theo infographic phía trên, các bạn có thể thấy hệ sinh thái Bitcoin có nhiều dự án khác nhau được chia thành các mảng như Infrastructure, DeFi, NFT,... Tuy nhiên, chúng ta nên có sự phân chia rõ hơn thành một số tiêu chí sau:

• Dự án được xây dựng trực tiếp trên Bitcoin: Ordinals NFT.
• Các giải pháp mở rộng hỗ trợ xây dựng Dapp: Stacks, RSK, Liquid Network,...
• Dự án được xây dựng trên các giải pháp mở rộng của Bitcoin: ALEX, Gamma,...
• Dự án hoạt động có liên quan đến Bitcoin (BTC) mà không triển khai trực tiếp: BadgerDAO.

Hiện tại, trên thị trường đã có một số dự án làm trong mảng Bitcoin Finance. Dưới đây là một số dự án nổi bật:

• Liquid Network là một Layer 2 của Bitcoin, cho phép các giao dịch Bitcoin được xử lý nhanh hơn và có chi phí thấp hơn. Liquid cũng hỗ trợ các token được liên kết với Bitcoin, cho phép phát triển các ứng dụng DeFi trên nền tảng Liquid.
• RSK là một sidechain của Bitcoin cho phép các nhà phát triển host smart contract và sử dụng ngôn ngữ lập trình Solidity để xây dựng các ứng dụng DeFi tương tự như trên Ethereum.
• Sovryn là sàn giao dịch phi tập trung (DEX) được xây dựng trên giải pháp mở rộng RSK của Bitcoin. Nền tảng này cho phép người dùng thực hiện các giao dịch P2P với các token được liên kết với Bitcoin.
• Bisq là một nền tảng giao dịch phân cấp (DEX) cho phép người dùng trao đổi Bitcoin và các đồng tiền điện tử khác một cách an toàn và riêng tư.
• Stacks là một giải pháp mở rộng cho phép developer xây dựng các Dapp xoay quanh Bitcoin. Họ sử dụng một cơ chế đồng thuận là Proof of Transfer (PoX), cho phép các thợ đào kiếm được token Stacks (STX) bằng cách khóa Bitcoin làm tài sản đảm bảo. 
• Lightning Network là giải pháp mở rộng Layer 2 được xây dựng trên Bitcoin, cho phép người dùng thực hiện các giao dịch Bitcoin nhanh chóng và với chi phí thấp hơn.
• Ordinals là giao thức cho phép người dùng mint NFT bằng cách khắc các bức ảnh trên mỗi satoshi của Bitcoin. Ngoài ra, Ordinals cũng cho phép người dùng mua bán các NFT đó nhưng với điều kiện họ phải hiểu về tính kĩ thuật và cách chạy validator cho mạng lưới.
• ALEX là bộ suite bao gồm nhiều sản phẩm khác nhau liên quan tới DeFi như swap, lending, launchpad, yield farming được xây dựng trên Stacks nhằm thúc đẩy tính ứng dụng và nền tài chính đối với Bitcoin (BTC).

Ngoài ra, hệ sinh thái Bitcoin vẫn còn nhiều dự án khác, trong thời gian tới, Coin98 Insights sẽ có bài viết chi tiết hơn.