Nâng cấp Shanghai và sự tác động tới Ethereum
Thông tin cơ bản về nâng cấp Shanghai
Shanghai là một trong những bản cập nhật quan trọng sắp tới của mạng lưới Ethereum sau sự kiện The Merge và là bước chuẩn bị cho The Surge.
Thông tin về Shanghai upgrade sẽ được cộng đồng liên tục cập nhật và thảo luận tại đây.
Shanghai bao gồm nhiều EIPs (Ethereum Improvement Proposals) khác nhau nhằm cải thiện mạng lưới Ethereum. Một số đề xuất nổi bật bao gồm:
- EIP-3855 - PUSH0 Instruction: tối ưu cho mã nguồn hợp đồng thông minh.
- EIP-3651 - Warm COINBASE: giảm chi phí cho block building và cho phép PBS đi vào hoạt động.
- EIP-4895 - Beacon Chain Push Withdrawals as Operations: cho phép validators rút ETH đã stake trước đó trong hợp đồng thông minh Beacon Deposit (hay còn được gọi là ETH 2.0), điều họ không thể làm từ tháng 12/2020.
Trong đó, cộng đồng đặc biệt dành sự quan tâm cho EIP-4895 khi hiện đang có khoảng 16.5 triệu ETH (tương đương với khoảng 27.75 tỷ USD tại mức giá 1683 USD/ETH) đang ở trong hợp đồng thông minh Beacon Deposit.
Theo đó, thị trường đã đưa ra những dự đoán rằng giá ETH sẽ có biến động lớn vào ngày EIP-4895 chính thức đi vào hoạt động. Các dự đoán dựa trên 2 cơ sở: ảnh hưởng từ một lượng ETH lớn và truyền thông thúc đẩy tâm lý đầu cơ dựa trên biến động.
Theo Ethereum Foundation, cập nhật Shanghai sẽ có hiệu lực trong tháng 3 năm 2023.
Tìm hiểu thêm về Bản nâng cấp quan trọng Ethereum Shanghai.
Ai sẽ là người bán ETH khi triển khai EIP-4895?
Việc đưa ra quyết định rút ETH để bán hay tiếp tục ở lại sau sự kiện Shanghai phụ thuộc nhiều vào câu hỏi “những validators/stakers này là ai và đang có vị thế như nào?”
Dựa trên cơ sở trung bình giá có trọng số theo khối lượng, stakers hiện tại đã stake ETH tại mức giá khoảng 2,200 USD/ETH, tương đương với mức thua lỗ bình quân -23.6% (tại mức giá hiện tại 1,680 USD/ETH).
Trong đó, số lượng nhà đầu tư tham gia staking từ mức giá 1,700 USD/ETH trở lên (đang trong trạng thái thua lỗ) chiếm tỷ lệ 60.75%. Nhóm hiện đang thua lỗ trên 50% (stake từ mức giá 3,300 USD/ETH trở lên) chiếm tỷ lệ 16.75%.
Áp lực bán từ lượng ETH unstaked trong ngày Shanghai đi vào hoạt động đến từ hai nguồn:
- Rút từng phần: validators rút phần dư (tương ứng với staking reward) và giữ lại 32 ETH để giữ lại vai trò kiểm duyệt mạng lưới.
- Rút toàn phần: validators rút toàn bộ số ETH của họ và không còn vai trò kiểm duyệt mạng lưới.
Việc ETH có khả năng tăng giá nhanh thậm chí tới ~100% trong một thời gian ngắn trong thời kỳ “downtrend" đã diễn ra trước thềm sự kiện The Merge.
Do đó, 83.25% nhà đầu tư tham gia staking (tại mức giá đang có lãi hoặc thua lỗ dưới 50%) sẽ khó có khả năng unstake toàn bộ ETH của họ để đi bán trong bối cảnh Shanghai là một bản cập nhật quan trọng trước The Surge.
Số lượng ETH tham gia staking có thể thông qua nhiều nguồn khác nhau bao gồm:
- Liquid staking: các nền tảng như Lido, Rocket Pool, …
- Staking pools: như Stakefish, Figment, PieDAO, … cho phép người dùng uỷ quyền (trong trường hợp không đủ 32 ETH) để tham gia staking.
- CEX: sàn giao dịch tập trung cung cấp giải pháp tương tự liquid staking.
- Others, Unidentified và Whales: họ là những cá nhân hoặc tổ chức (không công khai) tự thiết lập hệ thống phần cứng để stake ETH 2.0 và trở thành validators.
Đối với các nhà đầu tư tham gia thông giải pháp có hỗ trợ liquid staking, nhiều khả năng nếu ý định bán, họ đã bán thông qua các liquid token như stETH. ETH
Giải pháp CEX staking cũng có nhiều điểm tương đồng với liquid staking trên DeFi. Do vậy, nhiều khả năng lực bán sẽ không đến nhiều từ hai nguồn này, trừ khi tiếp tục có những sự kiện tương tự như đã diễn ra liên quan tới việc các tổ chức lớn nắm giữ stETH gặp khó khăn.
Đối với staking pool, người tham gia sẽ không có nhiều quyền lợi như giải pháp liquid staking (liquid token, các nguồn yield khác từ reward,…) nên đây là đối tượng có khả năng sẽ rút ETH để bán (cả toàn phần lẫn một phần).
Các nguồn còn lại (others, unidentified và whales) sẽ có nhiều khả năng unstake một phần (ETH reward) để bán và sẽ vẫn tiếp tục giữ 32 ETH để làm validators. Thậm chí, đối với những nhà đầu tư có vị thế tốt, họ sẽ tiếp tục sử dụng reward tái đầu tư, thiết lập thêm vị thế kiểm duyệt mạng lưới (để nhận các quyền lợi từ reward và MEV).
Sẽ có bao nhiêu ETH được unstake?
Các giả thiết và nguồn số liệu để ước tính
Coin98 Insights giả định rằng phần trăm số lượng ETH unstake toàn phần sẽ không thể vượt quá một nửa số liệu tương ứng với SOL trong sự kiện Alameda Research unstake khoảng 20 triệu token SOL. Giả định được đưa ra dựa trên cơ sở:
- Mạng lưới Ethereum phi tập trung hơn Solana.
- Nhu cầu thực với Ethereum là lớn hơn Solana (do Ethereum là một hệ sinh thái đa dạng kèm với yếu tố là cơ sở hạ tầng để vận hành nhiều giải pháp Layer 2 được cộng đồng quan tâm).
Kịch bản này sẽ được lựa chọn để ước tính cho lượng ETH tối đa rời khỏi mạng lưới trong ngày EIP-4895 chính thực hoạt động.
Toàn bộ dữ liệu lịch sử các sự kiện unstake SOL được tác giả lấy từ Solana Compass.
Từ epoch 370 (thời điểm Alameda bắt đầu unstake SOL) tới hiện tại, tổng số lượng SOL trong các tài khoản staking đã giảm 7.31%. Mức giảm tối đa so với epoch 370 được ghi nhận vào epoch 377, tương đương với khoảng 13.29%.
Do đó giới hạn tối đa cho tỷ lệ tổng số lượng ETH sẽ được unstake được tác giả thiết lập ở mức 6.64%.
Các giả định được tác giả áp dụng:
- Người tham gia staking đang có lãi sẽ có ít động lực bán hơn người tham gia staking đang chịu tổn thất.
- Người dùng tại các nền tảng liquid staking sẽ khó có khả năng rút ETH vì bản chất họ sẽ bán qua liquid stake token (như stETH) và các nền tảng này tiếp tục sử dụng ETH reward để tái đầu tư.
- Stakers không thuộc một trong ba mục liquid staking, CEX và staking pools sẽ là những người có niềm tin lớn vào tiềm năng dài hạn của Ethereum và có ít động lực để bán.
Các nguồn dữ liệu tính toán:
- Dune Analytics
- Solana Compass
- Etherscan
- Ethereum Foundation
- Tweet của tài khoản @WestieCapital về cách tính toán thời gian rút ETH
Nguồn thông tin về thời gian và giới hạn rút ETH được tác giả lấy từ notes.ethereum.org.
Các kịch bản cho nguồn cung
Ba kịch bản (tích cực, cơ sở và tiêu cực) được tác giả đưa ra dựa trên giả thuyết rằng số lượng ETH unstake ròng sẽ không vượt quá 6.64% tổng ETH đang tham gia staking (bao gồm cả reward).
Dự đoán về nguồn cung theo ba kịch bản đối với việc rút một phần được tác giả trình bày trong bảng dưới đây:
Như vậy, việc rút phần thưởng ETH (rút một phần) sẽ tạo ra nguồn cung dao động trong khoảng 80,000 ETH đến 283,000 ETH, tương đương với khoảng 130 triệu USD đến 467 triệu USD (tại mức giá 1650 USD/ETH).
Dự đoán về nguồn cung theo ba kịch bản đối với việc rút toàn phần được tác giả trình bày trong bảng dưới đây:
Nguồn cung ETH từ việc rời bỏ vai trò validators được ước tính trong khoảng 375,000 ETH đến 1,600,000 triệu ETH.
Tuy nhiên, dựa trên cơ sở giới hạn 6.64% kể trên tương đương với tổng ETH unstake là 1,165,270 ETH nên tác giả không sử dụng kết quả ước tính trong kịch bản tiêu cực.
Như vậy tổng nguồn cung ETH đến từ reward và stakers rời bỏ vai trò validators được ước tính trong khoảng 452,000 ETH đến 1 triệu ETH.
Tuy nhiên, lượng ETH này sẽ không được phân bổ toàn bộ trong một ngày và ước tính sẽ được chia như hình dưới đây:
Theo kịch bản tích cực, nguồn cung ETH trong ngày đầu tiên đạt 125,000 ETH và giảm xuống còn khoảng 47,000 ETH trong 7 ngày sau đó.
Đối với kịch bản cơ sở, nguồn cung ETH trong 2 ngày đầu tiên đạt 135,000 và giảm xuống còn 49,500 trong 15 ngày sau đó.
Như vậy vào khoảng 1-2 ngày đầu tiên, số lượng ETH được unstake có thể sẽ lớn và gây ra biến động cho giá ETH nhưng sẽ ổn định lại trong giai đoạn sau.
Rủi ro từ phía các sàn giao dịch cung cấp dịch vụ staking
Các ước tính kế trên chưa đề cập tới rủi ro các sàn CEX tại Mỹ ngưng dịch vụ staking do các cáo buộc từ SEC nhắm vào các sàn giao dịch về việc bán chứng khoán không đăng ký.
Hai sàn giao dịch lớn hoạt động tại Mỹ là Coinbase và Kraken đang sở hữu thị phần staking lớn, lần lượt chiếm 12.46% và 7.42%. Điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro về nguồn cung ETH và bảo mật mạng lưới Ethereum trong ngày EIP-4895 chính thức hoạt động.
Tuy nhiên, dựa trên giả định về giới hạn số lượng ETH unstake kể trên, trong trường hợp Coinbase và Kraken buộc phải dừng dịch vụ staking, không phải toàn bộ khách hàng sẽ rút toàn bộ ETH của họ để bán mà sẽ tìm các phương thức khác để tham gia staking.
Các bạn có thể tham khảo thêm Tweet của tài khoản @korpi87 (tại đây) để có thêm góc nhìn về ước lượng nguồn cung ETH khi Shanghai đi vào hoạt động.
Ước tính tác động với giá ETH
Trong trường hợp nguồn cung 135,000 ETH (khoảng hơn 200 triệu USD) thực hiện một lệnh bán market ra DAI, USDT hoặc USDC thì sẽ tạo ra tác động giá khoảng 14% (theo dữ liệu từ 1Inch, nền tảng DEX aggregator lớn nhất hiện nay).
Với thanh khoản của các sàn giao dịch hiện tại, một lệnh bán market ETH (chia đều ra các sàn CEX và các cặp giao dịch) trị giá từ 50 triệu đến 100 triệu USD sẽ tạo ra khoảng 2% tác động giá.
Kết hợp cả 2 nguồn thanh khoản trên, có thể thấy nếu không có tin tức quá tiêu cực thì thị trường hiện tại hoàn toàn có thể chịu được nguồn cung đó với mức biến động giá không quá lớn.
Trên thực tế, toàn bộ 135,000 ETH (trong kịch bản cơ sở) sẽ không được unstake cùng một lúc trong một ngày. Do đó áp lực bán sẽ được chia đều ra nhiều thời điểm.
Trước đó trong sự kiện cập nhật EIP-1559 và trước thềm The Merge, giá ETH có mức biến động như sau (dữ liệu từ Investing.com):
- Cập nhật EIP-1559 (dữ liệu từ 1/6/2021 - 5/8/2022): giá biến động theo ngày trong khoảng -16% đến 11.72%.
- Trước thềm The Merge (dữ liệu từ 1/7/2022 - 15/9/2022): giá biến động theo ngày trong khoảng -12.84% đến 18.46%.
Do giá ETH chịu tác động từ nhiều yếu tố khác nên tác giả sử dụng dữ liệu từ hai sự kiện này và đưa ra kỳ vọng về mức biến động +/- 8% đến 12% trong những ngày đầu.
Liệu ETH có tăng giá với lực bán kể trên?
Nâng cấp Shanghai không chỉ có EIP-4895 mà còn nhiều cập nhật quan trọng khác để cải tiến mạng lưới. Do đó, cũng đã có nhiều trang báo nói về khả năng tăng giá của ETH sau bản nâng cấp này.
ETH tăng giá đồng nghĩa với nhu cầu sở hữu ETH tiếp tục gia tăng hấp thụ hoàn toàn nguồn cung bên trên.
Khả năng này được đưa ra dựa trên những cơ sở:
- EIP-4985 sẽ khiến cho thanh khoản của các nền tảng liquid staking được đảm bảo. Các tổ chức lớn muốn thiết kế sản phẩm dựa trên đó sẽ giảm thiểu rủi ro thanh khoản (như Celsius hay Genesis đã gặp phải). Sự ổn định được thiết lập kéo theo nhu cầu staking và thiết kế sản phẩm dựa trên staking gia tăng.
- Nhà đầu tư sẽ hưng phấn hơn trước những cải tiến về mặt cơ sở hạ tầng Ethereum.
- Kỳ vọng về ứng dụng rộng rãi của các Layer 2 dẫn tới sự phổ cập rộng hơn của Ethereum.
- …
Bản cập nhật Shanghai là một bước đệm quan trọng để mạng lưới Ethereum, đảm sự phát triển trong dài hạn. Trong đó, cập nhật EIP-4895 nhận được nhiều sự quan tâm vì các tác động lớn nó mang lại với giá ETH.
Dù cho kịch bản nào xảy ra, giá tăng hay giảm, trong vai trò một nhà đầu tư, chúng ta cần chuẩn bị đầy đủ các phương án cần để có thể kịp thời hành động và có lợi nhuận bất kể thị trường diễn biến ra sao.