Ethereum Gas là gì? Nguyên liệu giúp mạng lưới Ethereum hoạt động

Ethereum Gas là gì?

Ethereum Gas là một loại chi phí để thực hiện các giao dịch hoặc tương tác với protocol/dApp trên mạng lưới Ethereum, người dùng cần phải trả một khoản phí tính bằng ETH.

Hiểu một cách đơn giản, tương tự như cách một chiếc ô tô cần "gas" để hoạt động, thì các protocol/dApp trên Ethereum cần "eth gas" để được thực thi.

Gas fee được thanh toán bằng ETH và được tính bằng Gwei. Một Gwei trị giá 0.000000001 ETH. Có hai thành phần ảnh hưởng đến gas fee cho mỗi giao dịch: gas cost và gas price.

• Gas cost: Các hoạt động phức tạp hơn yêu cầu nhiều gas hơn để chạy, trong khi các giao dịch tương đối đơn giản thì yêu cầu ít gas hơn. Ví dụ, một giao dịch chuyển ETH có thể tốn 50,000 gas. Nhưng thực hiện giao dịch trên Uniswap có thể tốn 200,000 gas trở lên.
• Gas price: Chỉ xác định số tiền người dùng trả cho mỗi đơn vị gas được sử dụng và không thay đổi lượng gas cần thiết để thực hiện giao dịch. Do đó, tương tác hợp đồng thông minh giống hệt nhau, được thực hiện tại các thời điểm khác nhau, có thể có gas fee khác nhau, tùy thuộc vào giá gas được sử dụng. Thực tế, người gửi có thể chỉ định bất kỳ gas price nào họ muốn, cao hay thấp.

Vậy tại sao người dùng lại chọn trả gas price cao trong khi họ có thể chọn trả mức tối thiểu?

Câu trả lời là gas cao hơn dẫn đến xác nhận giao dịch nhanh hơn, và điều này giúp người dùng có lợi thế khi giao dịch hoặc tương tác với các protocol/dApp trên Ethereum.

Ví dụ: Một bến xe buýt với hàng nghìn người đang đợi để bắt chuyến xe tiếp theo. Cứ khoảng 15 phút lại có một chuyến xe buýt mới nhưng mỗi xe chỉ có 50 chỗ ngồi. Các ghế trên xe buýt được bán đấu giá cho người trả giá cao nhất.

Nếu có ít nhất 50 người sẵn sàng trả 10 USD để lên xe buýt, thì giá vé vào cửa sẽ ít nhất là 10 USD. Nếu mọi người sẵn sàng trả nhiều nhất 5 USD, thì giá sẽ là 5 USD trở xuống. Nhưng nếu bạn chỉ trả 1 USD và có hàng trăm người sẵn sàng trả 10 USD để lên xe buýt, bạn có thể phải đợi rất lâu trước khi có đủ khả năng lên xe buýt.

Đọc thêm: Gas là gì? Cần trả gas bằng coin nào cho blockchain nào?

Công thức tính Ethereum Gas fee

Quay trở lại ví dụ ban đầu về việc thực hiện các giao dịch trên blockchain cũng giống như bạn di chuyển bằng xe ô tô.

Lúc này, Gas Limit là số lít/đơn vị xăng bạn muốn đổ tối đa cho ô tô của mình và Gas Price là giá của mỗi lít/đơn vị xăng đó, được tính bằng Gwei:

• Với một chiếc ô tô là 2.50 USD mỗi lít xăng.
• Với Ethereum là 20 Gwei cho mỗi gas.

Để làm đầy "bình xăng" của bạn, cần:

• 10 lít với giá 2.50 USD = 25 USD
• 21,000 đơn vị gas với giá 20 Gwei/gas = 420,000 Gwei

Trước EIP-1559, Gas fee được tính theo công thức sau:

Gas Fee = Gas Limit x Gas Price

Ở ví dụ trên, 21,000 đơn vị gas (Gas Limit) có giá 20 Gwei/gas (Gas Price).

=> Gas Fee = 21,000 × 20 = 420,000 Gwei = 0.00042 ETH.

Tuy nhiên, sau sự kiện The Merge, công thức tính Gas fee có sự thay đổi. Công thức hiện tại là:

Gas Fee = Gas limit x (Base fee + Tip)

Với mô hình mới này, những người xác nhận giao dịch cho mạng lưới sẽ nhận được Tip fee còn base fee sẽ được đốt đi hoàn toàn. Đây là cơ chế đóng góp rất lớn cho sự giảm phát của Ethereum.

Mô hình mới này không giúp phí của Ethereum giảm đi nhưng nó sẽ giúp phí của Ethereum dễ đoán hơn để người dùng đặt mức gas và tip hợp lý (Thông thường chúng sẽ được hỗ trợ tính toán bởi các ví phi tập trung mà bạn sử dụng). Từ giúp phí của mạng lưới trở nên ổn định hơn.

Tình hình chung của Gas price trên Ethereum

DeFi đã đưa Ethereum trở thành mạng lưới được sử dụng nhiều nhất. Điều này là tốt về lâu dài cho mạng lưới, nhưng ở phía người dùng, họ phải chịu sự thiếu hụt của cơ sở hạ tầng Ethereum - gas fee càng ngày càng cao.

Vào khoảng cuối năm 2020, do trào lưu Uniswap, Yield farming nở rộ, nhà nhà bắt đầu sử dụng các dịch vụ trên Ethereum rất nhiều, dẫn đến phí gas tăng lên rất cao, trung bình khoảng 20 USD - 30 USD cho một giao dịch.

Sau đó, đến đầu năm 2021, bắt đầu xảy ra vấn nạn MEV - khi các thợ đào (miner) bắt đầu lợi dụng quyền hạn của mình để ưu tiên chọn những giao dịch chịu trả mức phí cao hơn thay vì xử lý theo thứ tự ai đến sẽ trước được xử lý giao dịch trước. Thị trường bắt đầu xuất hiện các bot thi nhau trả gas cao hơn để được quyền đưa giao dịch vào block.

Điều này một lần nữa đẩy gas lên rất cao, trung bình một giao dịch tốn 50 USD - 60 USD, đỉnh điểm có thể lên vài trăm đô. Nhưng sau đó, có các biện pháp giải quyết MEV ra đời, giúp cho gas giảm trở về khá rẻ.

Vì sao Ethereum Gas bình ổn?

Hai nhận định sai lầm về vấn đề gas price giảm liên tục gần đây:

• Do Flashbots.
• Do người dùng ít sử dụng lại => gas fee giảm lại.

Hiểu lầm thứ 1 - “Do flashbots”

Trên thực tế, tỷ lệ gas được sử dụng bởi các giao dịch liên quan MEV khá thấp, chỉ dao động ở 2 - 5%. Mặc dù Flashbot có ảnh hưởng tích cực tới vấn đề được đề cập ở trên, nhưng về tổng thể nó không phải là tác nhân chính cho việc gas price giảm đột ngột gần đây.

Hiểu lầm thứ 2 - “Do người dùng ít sử dụng lại nên gas fee giảm lại”

Bắt đầu từ 6/2020, khi DeFi bắt đầu phát triển mạnh thì các blocks đã luôn đầy khoảng 95% trở lên. Vào tháng 3 năm 2021, các blocks đã đầy trung bình 97% tới 98%.

Vậy nguyên nhân chính yếu của việc gas Price giảm đột ngột lần này là gì?

Nguyên nhân chính yếu khiến Gas Price giảm đột ngột

Gần đây, Hard fork Berlin của Ethereum đã hoạt động tại Block 12,244,000. Nó là một bản nâng cấp mạng kết hợp bốn đề xuất cải tiến Ethereum (EIP) giúp điều chỉnh giá gas và cho phép các loại giao dịch mới.

Nhờ nâng cấp này, mạng lưới đã ổn định và an toàn hơn, cho phép Ethereum có thể tăng gas limit từ 12.5M lên 15M Gwei. Để hiểu tác động của việc tăng gas limit lên 15M, Coin98 Insights có ví dụ dưới đây.

Các khối Ethereum được khai thác khoảng 15 giây một lần. Mỗi khối Ethereum có kích thước tối đa (giới hạn số lượng dữ liệu có thể được đưa vào block).

Vì kích thước khối tối đa được tính bằng gas và các giao dịch khác nhau có cách sử dụng gas khác nhau dựa trên độ phức tạp, không có số lượng giao dịch tối đa nhất quán. Nhưng trung bình, khoảng 160-200 giao dịch được thêm vào mỗi block (gas limit là 12.5M).

Việc năng gas price lên 15M, giúp nhiều giao dịch được thêm vào mỗi block hơn. Điều này chính là nguyên nhân chính yếu khiến gas price giảm đột ngột gần đây.

Có thể nói Hard fork Berlin và việc nâng gas limit lên 15M là bước đệm để đi tới cập nhật quan trọng hơn, đó là Hard fork London (bao gồm EIP-1559).

Đọc thêm: EIP-1559 là gì? Ưu và nhược điểm của EIP-1559?

Ảnh hưởng của EIP-1559 đến phí giao dịch trong tương lai

Về cơ bản, EIP-1559 sẽ thay đổi cơ chế gas của Ethereum, thay vì gas price do người dùng chỉ định, các giao dịch Ethereum sẽ có phí cơ sở được tính toán theo thuật toán.

Nó cũng sẽ giới thiệu một cơ chế kích thước mục tiêu khối mới, nhằm mục đích giữ cho các khối không đạt được dung lượng tối đa một cách nhất quán.

EIP-1559 ảnh hưởng đến giá cả như thế nào?

Phí cơ bản sẽ bị burn ra khỏi lưu không, làm giảm nguồn cung ETH tổng thể một cách hiệu quả. Nó thậm chí có thể làm cho ETH giảm phát nếu phí trở nên đủ cao. Điều này là một dấu hiệu tốt cho ETH Holder (Bullish signal).

Biểu đồ sau đây cho thấy nguồn cung hiện tại của ETH so với nguồn cung nếu tất cả phí giao dịch đã bị đốt cháy, tổng cộng khoảng hơn 3M ETH.

Đây là sự đơn giản hóa về những gì sẽ xảy ra khi EIP-1559 được ban hành vì chỉ phí cơ sở sẽ bị burn chứ không phải tiền tip cho các Miners. Nhưng nó đưa ý tưởng về việc lạm phát nguồn cung sẽ chậm lại như thế nào sau khi ra mắt EIP-1559.

EIP-1559 có giảm gas fee nhiều không?

EIP-1559 không ảnh hưởng quá nhiều đến gas fee mà người dùng phải trả. Đây là vấn đề quan trọng nhưng sẽ được giải quyết ở giai đoạn sau khi đưa Ethereum đến Mass Adoption.

Hiện tại, các Ethereum developer đang tập trung giải quyết làm thế nào để Ethereum có thể xử lý nhiều giao dịch hơn cùng một lúc.

Phí giao dịch cao về cơ bản là vấn đề về khả năng mở rộng. Nếu Ethereum chỉ có thể xử lý vài trăm giao dịch (trung bình) trên mỗi khối, và nhu cầu sử dụng của DeFi Users tiếp tục tăng cao thì sớm muộn thì mạng lưới sẽ tiếp tục tắc nghẽn và lại có phí cao.

Các bạn có thể đọc thêm bài viết sau đây để hiểu những tác động của EIP-1559 đến Ethereum: EIP 1559 & tác động của nó tới mạng lưới Ethereum 2.0