Ultrasound money hóa lạm phát: Ethereum đang đánh mất vị thế?

Kể từ sự kiện The Merge, Ethereum đã trải qua một giai đoạn giảm phát nhờ cơ chế đốt phí giao dịch (với EIP-1559) và sự thay đổi trong mô hình phát hành ETH (chuyển từ PoW sang PoS).

Tuy nhiên, dữ liệu mới nhất từ ultrasound.money cho thấy tổng cung ETH đang tăng trở lại, với dấu hiệu rõ ràng của xu hướng lạm phát khi mức tăng đạt +0.007%/năm kể từ sau The Merge.

Đường cong nguồn cung ETH cho thấy sau giai đoạn giảm phát ban đầu, tổng cung đã dần quay lại mức tăng dương, một phần do ảnh hưởng của bản nâng cấp Dencun và sự mở rộng nhanh chóng của các giải pháp Layer 2.

Từ giảm phát đến nguy cơ tái lạm phát

Ethereum từng được ca ngợi là Ultrasound Money (loại tiền có sức mua ổn định và giá trị tăng dần theo thời gian) nhờ vào sự kết hợp của hai yếu tố quan trọng: sự kiện The Merge vào 2022 và cơ chế đốt phí giao dịch EIP-1559.

The Merge đánh dấu bước chuyển từ cơ chế đồng thuận Proof of Work (PoW) sang Proof of Stake (PoS), cắt giảm mạnh lượng ETH phát hành hàng ngày. Việc chấm dứt block reward trên mainnet khiến nguồn cung mới giảm từ 14,500 ETH xuống chỉ còn khoảng 1,500 ETH - phản ánh tác động tức thì của cơ chế staking trên Beacon Chain (số liệu tại thời điểm 10/2022, trước thềm nâng cấp The Merge).

Đồng thời, EIP-1559 quy định rằng một phần phí giao dịch (base fee) phải được đốt thay vì trả cho các validator, góp phần giảm nguồn cung ETH ở những thời điểm mạng lưới có hoạt động giao dịch sôi động.

Trong một thời gian dài, hai yếu tố này đã giúp Ethereum duy trì trạng thái giảm phát, làm tăng giá trị dài hạn của ETH và củng cố niềm tin vào hệ sinh thái vững mạnh bậc nhất DeFi.

Tuy nhiên, bản nâng cấp Dencun và EIP-4844 đã thay đổi cơ chế phí giao dịch theo cách không ngờ tới. Sự xuất hiện của “blobs” - phương thức lưu trữ dữ liệu tạm thời dành cho các giải pháp Layer 2, đã giúp giảm đáng kể phí giao dịch trên các nền tảng như Optimism, Arbitrum và Base.

Nhờ đó, ngày càng nhiều giao dịch hơn được xử lý trên Layer 2 thay vì trực tiếp trên Ethereum mainnet. Điều này đồng nghĩa lượng phí giao dịch bị đốt trên mainnet giảm đáng kể, trong khi lượng ETH mới phát hành thông qua cơ chế PoS vẫn tiếp tục gia tăng, tạo áp lực lạm phát.

Ở thời điểm viết bài, dữ liệu trong 30 ngày qua cho thấy Ethereum đang trải qua giai đoạn lạm phát đáng kể, với tổng lượng ETH phát hành đạt 77,343 ETH, trong khi chỉ 24,977 ETH bị đốt. Điều này dẫn đến mức tăng ròng 52,365 ETH, đẩy tỷ lệ lạm phát lên 0.53%/năm.

Trước đó, Ethereum đã từng duy trì trạng thái giảm phát trong nhiều tháng, nhưng hiện tổng cung ETH đang bắt đầu tăng trở lại. Sự thay đổi này không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý thị trường mà còn đặt ra câu hỏi về tính bền vững của mô hình kinh tế mà Ethereum đã xây dựng suốt nhiều năm qua.

Layer 2: Kẻ gây rối hay động lực phát triển?

Một trong những yếu tố then chốt góp phần vào tình trạng này chính là sự phát triển của các Layer 2. Những giải pháp này giúp giảm tải cho Ethereum mainnet, cải thiện tốc độ và giảm phí giao dịch nhưng cũng đồng thời làm giảm đáng kể số lượng ETH bị đốt.

Khi người dùng và các ứng dụng DeFi ngày càng dịch chuyển sang Layer 2, hoạt động trên mainnet giảm xuống, kéo theo đó là sự sụt giảm trong tỷ lệ đốt phí giao dịch. Trong khi đó, cơ chế phát hành ETH thông qua PoS vẫn diễn ra đều đặn, dẫn đến tình trạng mất cân đối giữa lượng ETH phát hành và lượng ETH bị đốt.

Điều này thể hiện qua phí gas trung bình của Ethereum gần đây đã giảm xuống còn khoảng 0.04 USD/giao dịch, đạt mức thấp nhất trong 5 năm, cho thấy các hoạt động hay nhu cầu giao dịch trên mạng lưới này đang xuống mức thấp kỷ lục.

Tình trạng lạm phát, nếu kéo dài, có thể ảnh hưởng đáng kể đến giá trị của ETH và niềm tin của nhà đầu tư. Một trong những lợi thế lớn nhất của Ethereum so với các blockchain khác là tính khan hiếm tương đối của ETH, được duy trì nhờ vào cơ chế đốt phí và tỷ lệ phát hành thấp sau The Merge.

Nếu xu hướng lạm phát tiếp tục, ETH có thể mất đi vị thế của một tài sản lưu trữ giá trị, đặc biệt khi so sánh với Bitcoin vốn có nguồn cung cố định. Nhà đầu tư có thể bắt đầu hoài nghi về tính bền vững của mô hình kinh tế mà Ethereum đang vận hành, đặc biệt khi sự cạnh tranh từ Solana và các blockchain Layer 1 khác ngày càng gia tăng.

“Layer 2 chính là nguyên nhân khiến Ethereum quay trở lại trạng thái lạm phát”, Andre Cronje - người được mệnh danh là “Bố già DeFi”, nhận định trong một bài đăng trên X.

Ngoài ra, các cơ chế Liquid Staking và Restaking cũng là một yếu tố quan trọng. Những nền tảng như Lido, EigenLayer cho phép người dùng khóa ETH để kiếm lợi nhuận, đồng thời duy trì thanh khoản cho tài sản này. Dù cơ chế này giúp bảo mật mạng lưới, nó cũng góp phần làm tăng nguồn cung ETH đang lưu hành trong khi không có sự giảm thiểu ETH từ cơ chế đốt phí.

Bản nâng cấp Pectra, dự kiến ra mắt vào tháng 3/2025, cũng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng lạm phát của Ethereum. Việc tăng gấp đôi dung lượng blob từ 3 lên 6 giúp Layer 2 xử lý giao dịch hiệu quả hơn, nhưng đồng thời làm giảm khối lượng giao dịch trên mainnet, khiến lượng ETH bị đốt theo cơ chế EIP-1559 sụt giảm. Trong khi đó, lượng ETH phát hành vẫn tiếp tục, tạo ra nguy cơ mất cân bằng cung cầu và gia tăng lạm phát.

Những thay đổi này đặt ra thách thức lớn đối với tính bền vững của Ethereum. Nếu không có các biện pháp kiểm soát nguồn cung, Ethereum có thể đối mặt với áp lực từ cả nhà đầu tư và các blockchain đối thủ. Việc theo dõi tác động của Pectra sẽ trở thành yếu tố then chốt trong việc xác định hướng đi kinh tế của mạng lưới này.

Đọc thêm: Next Gen Layer 2, kế hoạch hoàn hảo cho tương lai Ethereum?