Oracle là gì? Tầm quan trọng & xu hướng của Oracle trong tương lai

Oracle là gì?

Oracle là giải pháp giúp các dự án Web3 tiếp cận với nguồn dữ liệu từ bên ngoài cũng như giúp các nguồn dữ liệu bên ngoài tiếp cận với dữ liệu của blockchain. Blockchain không có oracle giống với máy tính không có internet, tuy có thể hoạt động nhưng chỉ khi kết hợp hai yếu tố chúng mới có thể phát huy được tối đa tiềm năng.

Vai trò của Oracle với blockchain

Bản chất mạng lưới blockchain là một mạng lưới độc lập. Các thông tin được xác thực là có giá trị bởi các máy tính có trong hệ thống (node) theo thuật toán đồng thuận trên blockchain. Thiết kế của này cho phép đảm bảo tính bảo mật và đáng tin cậy nhưng ngược lại khiến việc xử lý dữ liệu từ bên ngoài với các node gặp nhiều khó khăn.

Ví dụ để trả lời câu hỏi: "Giá Bitcoin hiện tại là bao nhiêu?", vì có nhiều node nên sẽ dẫn đến tình trạng mỗi node tìm một nguồn dữ liệu khác nhau để xác minh. Do đó từ một câu hỏi đơn giản, bài toán hiện tại trở nên phức tạp là làm sao để biết đâu là nguồn dữ liệu đúng và làm thế nào để xác minh nguồn dữ liệu đó là đúng.

Việc tìm câu trả lời cho bài toán kết nối dữ liệu từ bên ngoài tới blockchain và ngược lại trở thành một trong những vấn đề quan trọng nhất của crypto. Oracle cung cấp giải pháp cho bài toán trên, theo đó các node sẽ xác minh giao dịch với mặc định dữ liệu được cung cấp bởi oracle là chính xác.

Có 4 loại hình blockchain oracle tương ứng với các loại hình liên lạc giữa blockchain với nguồn dữ liệu bên ngoài bao gồm:

• Input Oracles: Cho phép truy suất dữ liệu off-chain và gửi chúng vào blockchain
• Output Oracles: Cho phép smart contract gửi lệnh để thực thi một tác vụ nào đó với hệ thống off-chain
• Cross-chain Oracles: Cho phép di chuyển dữ liệu và tài sản giữa các blockchain
• Compute-Enabled Oracles:  Cho phép sử dụng tài nguyên off-chain để xử lý các tác vụ on-chain.

Điểm yếu của oracle và tầm quan trọng của oracle phi tập trung

Oracle cung cấp giải pháp cho việc xác minh dữ liệu ngoài chuỗi nhưng lại xuất hiện một vấn đề mới. Làm sao ta có thể tin tưởng dữ liệu được cung cấp bởi oracle?

Bản chất của oracle hoạt động như một hệ thống liên lạc giữa blockchain và nguồn dữ liệu. Vậy nếu nguồn dữ liệu mà oracle đó kết nối gặp sự cố hoặc cung cấp dữ liệu không chính xác sẽ tạo nên những ảnh hưởng tiêu cực tới kết quả đầu ra của dapp.

Ví dụ: Giả sử một người đang thế chấp 1 BTC ở giá 20,000 USD để vay 15,000 USD trên một lending protocol, nếu giá BTC mà oracle lending protocol đó sử dụng cung cấp mức giá BTC là 10,000 USD. Tài sản thế chấp của người dùng sẽ bị thanh lý.

Việc phụ thuộc vào một oracle để cung cấp dữ liệu tạo thành mắt xích yếu trong mạng lưới. Thật vô nghĩa nếu một mạng lưới phi tập trung xử lý giá trị giao dịch hàng tỷ đô phải phụ thuộc vào một oracle tập trung có thể gặp sự cố bất kỳ lúc nào.

Oracle phi tập trung (decentralized oracle) là mô hình cung cấp dữ liệu giúp vượt qua hạn chế kể trên. Về cơ bản decentralized oracle giúp hạn chế sự phụ thuộc vào một oracle hoặc một nguồn dữ liệu nào đó, giúp giảm rủi ro bị tấn công cục bộ.

Có nhiều cách thiết kế cho mô hình oracle phi tập trung nhưng nổi bật trong số đó là Decentralized Oracle Network (DON) của Chainlink. DON căn bản là tập hợp của nhiều oracle được kết nối với nhiều nguồn dữ liệu khác nhau, tập hợp dữ liệu sẽ được xác minh với nhau để cho ra kết quả tốt nhất.

Mô hình DON của Chainlink đã trở thành tiêu chuẩn cho nhiều dự án oracle như Pyth Network, Band Protocol,...

Ứng dụng của Oracle

Sản phẩm chính mà oracle cung cấp là data feed. Data feed cung cấp thông tin cho các dự án sử dụng từ các ứng dụng, dịch vụ của bên thứ 3. Ví dụ như số lượng token đang được stake, thông tin về giá gas của Ethereum, thông tin về thời tiết, giá BTC hiện tại bằng bao nhiều USDT?,...

Sự kết hợp của smart contract và decentralized oracle là tiền đề quan trọng cho sự phát triển của nhiều lĩnh vực trong crypto có thể kể đến như:

• Tài chính phi tập trung (DeFi)
• Gaming & NFT
• Thanh toán
• Bảo hiểm
• Quản trị
• Xác minh và danh tính
• Và nhiều ứng dụng khác.

Trong số lĩnh vực trên, ứng dụng quan trọng và thể hiện rõ ràng nhất vai trò của oracle với người dùng hiện nay là tài chính phi tập trung (DeFi). Một vài ví dụ về ứng dụng của oracle với DeFi gồm:

• Cung cấp giá tài sản trên các Lending protocol để đảm bảo lượng tài sản có thể vay cũng như tỷ lệ thế chấp của người dùng.
• Cung cấp giá của các loại tài sản backed cho stablecoin nhằm đảm bảo giao thức có các hoạt động tái cân bằng để giữ tỷ lệ peg.
• Cung cấp giá tài sản cho các dự án phái sinh.
• Và nhiều ứng dụng khác.

DeFi đã khai phá tiềm năng của smart contract khi kết hợp với decentralized oracle và từ đó làm tiền đề cho những bước phát triển vượt bậc sau này của crypto.

Chainlink - dự án Oracle đứng đầu thị trường

Chainlink là một mạng lưới Oracle phi tập trung. Dự án đóng vai trò là phần mềm trung gian giữa các hợp đồng thông minh và các nguồn dữ liệu bên ngoài, cho phép các hợp đồng thông minh truy cập an toàn vào nguồn dữ liệu ngoài chuỗi.

Được phát triển từ tháng 9 năm 2017 và ra mainnet trong tháng 5 năm 2019. Việc phát triển từ khi những khái niệm về DeFi còn xa lạ cho ta thấy được tầm nhìn của team Chainlink nhằm hướng tới mục tiêu phát huy tối đa khả năng của smart contract. Chainlink đã trở thành một thành tố quan trọng cho sự tăng trưởng của con sóng tài chính phi tập trung và cả những lĩnh vực khác.

Một vài thành tựu nổi bật của Chainlink:

• Hơn 20,000 tỷ USD trị giá tài sản được đảm bảo bởi Chainlink oracles. Từ đầu năm 2022 đến ngày 1 tháng 10 2022, trị giá tài sản được đảm bảo bằng Chainlink oracles là 6,180 tỷ USD
• 90 nhà cung cấp dữ liệu
• Gần 1500 dự án sử dụng giải pháp của chainlink
• Hơn 4.2 tỷ điểm dữ liệu được gửi bởi Chainlink lên on-chain

So sánh Chainlink với các đối thủ đứng sau, số lượng dự án sử dụng giải pháp oracle của Band protocol hiện tại là 28 dự án. Với dự án nhận được nhiều sự chú ý dạo gần đây là Pyth Network, con số này là 72.

Từ so sánh tương quan, ta có thể thấy được khoảng cách rất lớn của Chainlink so với các dự án oracle đứng sau. Chainlink hiện tại đang chiếm phần lớn thị phần của mảng oracle do đó các nước đi của dự án sẽ có nhiều ảnh hưởng tới thị trường.

Lời kết

Oracle là thành phần không thể thiếu để các smart contract platform phát huy được tối đa tiềm năng của mình. Hiện tại thị trường oracle đang được dẫn đầu bởi Chainlink và các cập nhật của dự án là một điểm mà người dùng nên quan tâm.