PancakeSwap chính thức “khai tử” veCAKE: Nghi vấn thao túng bỏ phiếu

PancakeSwap đề xuất “khai tử” veCAKE, mở khóa toàn bộ staking và trực tiếp quản lý phát thải CAKE. Dù cộng đồng DeFi dậy sóng, đề xuất vẫn được thông qua với tỷ lệ ủng hộ 99%.

nghianq

Published a day ago

9 min read

"Khai tử" veCAKE dù doanh thu cao

Khi PancakeSwap đạt doanh thu 20 - 40 triệu USD mỗi tháng trong Q1/2025, nhiều người nghĩ sàn DEX đang hoạt động thuận lợi. Thế nhưng, vào đầu tháng 4/2025, PancakeSwap đưa ra đề xuất khiến cả cộng đồng DeFi bất ngờ: khai tử veCAKE – cơ chế cốt lõi trong mô hình hoạt động hiện tại.

“Chúng tôi muốn hướng tới một hệ sinh thái phi tập trung linh hoạt, bền vững hơn và đảm bảo lợi ích dài hạn cho cộng đồng CAKE, nhà cung cấp thanh khoản và những người luôn ủng hộ PancakeSwap”, đội ngũ phát triển giải thích.

veCAKE được PancakeSwap triển khai theo mô hình veTokenomics, vốn được Curve Finance giới thiệu từ năm 2020. Ban đầu, PancakeSwap kỳ vọng veCAKE sẽ giúp giữ chân người dùng, khuyến khích họ khóa CAKE dài hạn để nhận lợi ích và quyền biểu quyết.

Cơ chế này còn cho phép cộng đồng quyết định cách phân bổ phần thưởng phát thải dựa trên lượng phiếu bầu – ý tưởng được xem là phù hợp với mô hình phi tập trung.

Đọc thêm: Ve(3,3) là gì? Cơ chế mới gây sốt toàn thị trường của Andre Cronje

Tuy nhiên, qua quá trình vận hành, nhiều người dùng bắt đầu thấy vướng mắc. Trong bản đề xuất mới, đội ngũ phát triển thừa nhận: “Tokenomics hiện tại quá phức tạp. Cộng đồng mong muốn một hệ thống đơn giản, rõ ràng hơn. Những lợi ích từ veCAKE không xứng đáng với thời gian và rủi ro người dùng bỏ ra”.

Một vấn đề nổi bật được nêu ra là việc phân bổ phần thưởng không hiệu quả. Cụ thể, các pool được hối lộ (bribe) nhiều – thông qua việc các giao thức khác “đi đêm” để thu hút phiếu bầu, lại không mang lại nhiều giá trị cho PancakeSwap.

“Hơn 40% tổng lượng CAKE phát hành chảy vào các pool được hối lộ nhiều, nhưng chúng chỉ đóng góp chưa tới 2% vào lượng CAKE bị đốt”, đề xuất cho biết. Điều này đi ngược với mục tiêu giảm phát và tối ưu hóa giá trị cho CAKE.

Bên cạnh đó, lượng CAKE phát hành cố định cũng bị chỉ trích là không linh hoạt. Khi các điều kiện thị trường thay đổi – như giá CAKE biến động hoặc lượng giao dịch giảm, hệ thống không thể thích nghi kịp thời.

Tokenomics 3.0 là câu trả lời?

Kế hoạch cải tổ toàn diện mang tên “Tokenomics 3.0” là câu trả lời của PancakeSwap – sàn DEX hàng đầu trên BNB Chain, trước các chỉ trích về tính phức tạp và thiếu hiệu quả của mô hình veCAKE.

Dự án đặt mục tiêu giảm 20% tổng cung CAKE trong vòng 5 năm tới, tương đương mức giảm phát khoảng 4% mỗi năm – cao hơn đáng kể so với mức 2.7% của năm trước. Đội ngũ nhấn mạnh triết lý phát triển mới: “Doanh thu thực, tác động thực” – nghĩa là tăng trưởng đi kèm tối ưu hiệu quả sử dụng vốn (tăng lượng doanh thu trên mỗi đồng CAKE phát thải).

Để hiện thực hóa mục tiêu này, PancakeSwap sẽ dừng hàng loạt cơ chế cũ: veCAKE và hệ thống biểu quyết Gauges sẽ bị loại bỏ, do rườm rà và khó tiếp cận người dùng. Staking CAKE sẽ kết thúc, toàn bộ CAKE đang bị khóa sẽ được mở ngay lập tức. Cơ chế chia sẻ doanh thu cũng bị hủy bỏ, toàn bộ phí từ các pool v3 sẽ chuyển sang dùng để đốt CAKE.

Tổng lượng CAKE phát hành hàng ngày cũng sẽ được cắt giảm mạnh từ 40,000 còn 22,500 CAKE – giúp kiểm soát lạm phát và hướng đến mục tiêu giảm phát lâu dài.

Ngoài ra, thay vì để cộng đồng biểu quyết phân bổ phần thưởng như trước đây, PancakeSwap sẽ trực tiếp quản lý phát thải dựa trên dữ liệu thời gian thực, ưu tiên các pool có khối lượng giao dịch cao. Đội ngũ kỳ vọng điều này sẽ giúp nâng cao hiệu quả thanh khoản thêm 30 - 40%, đồng thời đảm bảo APR tại hầu hết các pool farm không bị ảnh hưởng.

Bên cạnh việc tối ưu hóa tokenomics, Tokenomics 3.0 cũng đơn giản hóa cách sử dụng CAKE. Người dùng sẽ không còn cần stake CAKE để tham gia IFO hay các sự kiện TGE, mà chỉ cần giữ token trong ví. Việc tham gia biểu quyết cũng được mở rộng, khi người dùng chỉ cần cam kết CAKE trong thời gian bỏ phiếu thay vì khóa dài hạn.

Cuộc tấn công vào quản trị cộng đồng

Mặc dù được kỳ vọng sẽ giúp hệ sinh thái CAKE tăng trưởng bền vững, đề xuất Tokenomics 3.0 của PancakeSwap vấp phải làn sóng chỉ trích dữ dội từ cộng đồng, do veCAKE là công cụ quản trị mà nhiều nhà đầu tư dài hạn và dự án trong hệ sinh thái đang sử dụng.

Cakepie DAO thiệt hại nặng

Cakepie DAO – tổ chức nắm giữ 13 triệu CAKE bị khóa, cho biết họ “rất lo ngại” và cảm thấy bị đặt vào tình thế đã rồi. “Chúng tôi thực sự sốc trước đề xuất Tokenomics 3.0, đặc biệt là việc loại bỏ veCAKE”, Cakepie DAO viết. “Chúng tôi bị bất ngờ hoàn toàn, chỉ biết thông tin cùng lúc với cộng đồng, dù luôn ủng hộ và đóng góp tích cực”.

Cakepie DAO cảnh báo việc xóa bỏ veCAKE sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến các giao thức phụ thuộc vào cơ chế này: “Toàn bộ mô hình của chúng tôi được xây dựng dựa trên veCAKE. Việc loại bỏ đột ngột như vậy sẽ làm đổ vỡ tất cả”.

Họ cho rằng hành động này không chỉ gây tổn hại đến họ, mà còn ảnh hưởng đến niềm tin của các dự án khác đang phát triển trên hệ sinh thái BNB Chain. Từ khi PancakeSwap đưa ra đề xuất mới, giá token CKP của Cakepie đã giảm gần 70%.

Michael Egorov – nhà sáng lập Curve Finance, gọi đây là “một cuộc tấn công vào quản trị cộng đồng”, cảnh báo rằng động thái này làm tổn hại nghiêm trọng đến quyền lợi của những người nắm giữ veCAKE.

Hubert – thành viên diễn đàn PancakeSwap, cho rằng vấn đề không nằm ở cơ chế veCAKE, mà ở cách phân bổ phát thải: “Magpie đang chiếm gần hết phần thưởng bằng cách hối lộ người dùng bằng các token được tạo ra từ không khí, và lợi dụng quyền biểu quyết mà lẽ ra thuộc về người nắm giữ CAKE”.

Hubert đưa ra giải pháp cụ thể: “Chỉ cần giới hạn phần thưởng cho các cặp như mCAKE, mPENDLE, mBTC,... ở mức 0.25% là có thể cải thiện hiệu quả phân bổ token”. Ông khẳng định veCAKE là một trong những mô hình tốt nhất hiện tại, và không cần phải vội vã xóa bỏ toàn bộ hệ thống.

Bên cạnh đó, việc chuyển quyền kiểm soát phần thưởng từ cộng đồng veCAKE sang nhóm phát triển cũng là điều khiến nhiều người cảm thấy không yên tâm. Người dùng X có tên Marco Polo bình luận rằng nếu đề xuất này được thông qua, “PancakeSwap sẽ chính thức bị đội ngũ phát triển kiểm soát”, và mọi nguyên tắc về quản trị cộng đồng sẽ bị phá vỡ.

Nghi vấn thao túng bỏ phiếu và lo ngại về áp lực bán CAKE

Ngay trước thời điểm công bố Tokenomics 3.0, nhiều ví mới đã khóa số lượng lớn CAKE, làm dấy lên nghi ngờ có ai đó đang cố tình thao túng kết quả biểu quyết.

Theo DeFiWars, có 8 ví mới đã khóa khoảng 50% lượng CAKE bị khóa chỉ trong vài ngày trước thềm công bố đề xuất. Cakepie DAO cũng cho biết có khoảng 25 triệu CAKE bị khóa đột ngột, đúng vào thời điểm nhạy cảm. Họ lo ngại đây là hành động có chủ đích để tạo lợi thế trong việc bỏ phiếu, rồi rút CAKE ngay sau khi đề xuất được thông qua.

Việc PancakeSwap mở khóa toàn bộ lượng CAKE đang staking cũng khiến nhiều người lo ngại áp lực bán sẽ tăng mạnh trong ngắn hạn. “Bạn nghĩ điều gì sẽ xảy ra khi tất cả CAKE bị mở khóa cùng lúc?”, Juapia – thành viên diễn đàn PancakeSwap, đặt câu hỏi.

Tuy nhiên, Muz_FE – một thành viên khác trên diễn đàn, lại lạc quan cho rằng “giá tăng là tiện ích lớn nhất trong ngành”, ngụ ý rằng miễn CAKE tăng giá thì mọi thứ khác đều là phụ.

Trước đó, trong một bình luận vào tháng 3/2025, cựu CEO Binance Changpeng Zhao đã khẳng định: “Burn là cách trực tiếp nhất để tạo giá trị”, ngụ ý rằng việc đốt token sẽ giúp giá CAKE tăng mạnh.

Bất chấp làn sóng phản đối gay gắt từ cộng đồng, Tokenomics 3.0 của PancakeSwap đã được thông qua vào ngày 18/4/2025 với tỷ lệ ủng hộ gần 99%.