Đồng sáng lập Spartan Group: ‘Trong crypto, không có bữa trưa nào miễn phí’

Lần đầu tiên nghe về Bitcoin, Melody He không mấy ấn tượng. Sống ở một nước không có siêu lạm phát, không tồn tại vấn đề gì thực sự với tiền như Singapore, bà He không đánh giá cao Bitcoin.

Lần tiếp theo bà nghe về Bitcoin từ một nhà sáng lập, người đang ấp ủ xây dựng hệ thống thanh toán sử dụng Bitcoin như tiền tệ trao đổi và thanh toán, nhằm giảm chi phí tỷ giá hối đoái xuyên biên giới.

Và bà He nhận ra Bitcoin có thể là nền tảng cho các ứng dụng khác xây dựng phía trên, chứ không chỉ đơn thuần là một loại tài sản. Phát hiện này đã dẫn bà đến web3 và trở thành đồng sáng lập Spartan Group - một quỹ có tiếng trong không gian web3 hiện đang quản lý 500 triệu USD tài sản (AUM).

Bà He từng làm việc tại Goldman Sachs Hồng Kông, nơi bà thực hiện nhiều thương vụ giao dịch tài chính, mua bán và sáp nhập, bao gồm quá trình IPO (chào bán chứng khoán lần đầu ra công chúng) của Baidu - công cụ tìm kiếm lớn nhất Trung Quốc.

The Spotlight là loạt phỏng vấn độc quyền giữa Coin98 Insights với builder trong ngành về các chủ đề nóng trên thị trường.

- Spartan Group là một quỹ danh tiếng trong web3, bà có thể cho biết cụ thể về quá trình hình thành quỹ?

Melody He: Tôi gặp Casper Johansen và Kelvin Koh, hai đồng sáng lập của Spartan, thời làm ở Goldman Sachs Hồng Kông, chúng tôi biết nhau có lẽ hơn 20 năm.

Lúc đó, tôi và Casper làm ở bộ phận ngân hàng đầu tư chuyên trách đưa các công ty ra công chúng. Cụ thể, bạn nhìn vào một câu chuyện vốn cổ phần và gói ghém câu chuyện đó để làm sao truyền đạt nó đến các nhà đầu tư tổ chức và thị trường đại chúng.

Trong khi đó, Kevin đến từ bộ phận nghiên cứu vốn cổ phần, nơi bạn nhìn công ty từ một hướng khác - từ phía ngoài. Làm thế nào để định giá một công ty? Trong những môi trường thị trường khác nhau: vĩ mô hoặc vi mô, giá cổ phiếu có thể là bao nhiêu?

Ba chúng tôi hợp lại với nhau vì sự tò mò đối với crypto. Chúng tôi tin cơ chế thú vị này có thể mang lại cải tiến mới làm xáo trộn quá trình hình thành vốn và tính thanh khoản trong thị trường tài chính. Cộng với kinh nghiệm làm việc trong tài chính truyền thống, ba chúng tôi quyết định thành lập Spartan Group vào 2017.

Chúng tôi cố gắng đem một số mặt tốt của tài chính truyền thống vào crypto, đó là thiết lập một cách minh bạch và chuẩn mực để định giá token

Ở Spartan, chúng tôi làm hai việc: thứ nhất là đầu tư, thứ hai là tư vấn và giúp các dự án thiết kế tokenomics và cơ chế phân phối. Chúng tôi cố gắng đem một số mặt tốt của tài chính truyền thống vào crypto, đó là thiết lập một cách minh bạch và chuẩn mực để định giá token.

Đọc thêm: Người đứng đầu Mocaverse: ‘Chúng tôi tin cộng đồng sở hữu NFT cũng chính là đồng sáng lập dự án'.

- Với hành lang pháp lý hiện tại trong web3, bà nghĩ sẽ tốt hơn nếu các dự án ra mắt ở phương Tây hay châu Á?

Melody He: Chúng tôi đã và đang vận động các nhà sáng lập chuyển đến châu Á, chẳng hạn Singapore. Với tư cách nhà sáng lập, tôi nghĩ bạn sẽ không muốn lúc nào cũng lo lắng không biết token của mình có bị phân loại là chứng khoán không; không muốn cứ bị cơ quan quản lý gõ cửa hay bị kiện vào ngày nào đó. Bạn sẽ muốn toàn tâm toàn ý để xây dựng dự án.

Nhưng phải thừa nhận Mỹ đang sở hữu những bộ óc sáng tạo nhất. Rất nhiều nhà nghiên cứu, nhà phát triển cứng cựa vẫn hoạt động ở đây. Chẳng hạn hiện nay chúng ta rất quan tâm AI trong blockchain, nhiều thương vụ và nhà sáng lập đang đổ vào lĩnh vực này. Và có thể thấy, phần lớn nghiên cứu AI đến từ Mỹ và Trung Quốc - hai quốc gia không mấy thân thiện với crypto.

Cho nên tôi sẽ rất vui nếu nhiều nhà sáng lập chuyển đến châu Á, nhưng điều này phụ thuộc việc bạn đang xây dựng cái gì. Nếu bạn xây dựng ứng dụng tiêu dùng, việc di chuyển sẽ dễ hơn là nếu bạn xây dựng những công nghệ lõi.

- Nhìn chung, bà nghĩ quy định sẽ ảnh hưởng đến tương lai của ngành như thế nào?

Melody He: Thời điểm hiện tại khi nhắc đến quy định, tôi đoán chúng ta chủ yếu nói về việc liệu một token có được phân loại là chứng khoán hay không.

Nếu so với hầu hết thị trường tài chính khác, có thể thấy Mỹ hiện có cách phân loại token là chứng khoán nghiêm ngặt nhất và có phần đơn giản. Nhưng tin tốt là ETH ETF vừa được chấp thuận, và tôi nghĩ điều này có ý nghĩa lớn cho toàn ngành hơn so với khi Bitcoin ETF được chấp thuận.

Bitcoin ở một đẳng cấp hoàn toàn khác với mức độ phi tập trung cực kỳ lớn, những người tạo ra nó đã im hơi lặng tiếng trong ít nhất một thập kỷ. Trong khi đó, với việc ETH ETF được chấp thuận, ít nhất các layer 1 và layer 2 có con đường để biết mình đang ở đâu về mức độ phi tập trung. Nếu họ có mức độ phi tập trung và tiện ích tương đương Ethereum, thì có lẽ họ an toàn.

Ở Singapore và Hồng Kông, việc phân loại token là chứng khoán rõ ràng hơn, miễn dự án không trả cổ tức. Nhưng với các thị trường đang phát triển, họ chưa đến được chỗ xác định điều này, cho nên chủ yếu họ sẽ đi theo quy định của Mỹ và một số nước châu Á như Hồng Kông và Singapore.

- Đâu là tiêu chí để Spartan chọn đầu tư vào một dự án? Có khác biệt gì trong việc công ty chọn đầu tư vào dự án châu Á hay phương Tây không?

Melody He: Ở Spartan, con người luôn là ưu tiên đầu tiên. Liệu người sáng lập này có thực sự đam mê giải quyết vấn đề trong dài hạn không? Liệu vấn đề có đủ lớn và cách tiếp cận của họ có đủ hợp lý và độc đáo không?

Đối với hầu hết quỹ crypto, trong một chu kỳ thị trường, họ có lẽ đầu tư từ 1-2 dự án/tuần, đặc biệt ở giai đoạn ban đầu của dự án. Nhưng ở bộ phận Cố vấn (advisory) của Spartan, chúng tôi rất chọn lọc người mình sẽ làm việc cùng. Chúng tôi làm việc với 4-5 dự án/năm, ở giai đoạn ra mắt token.

Vì thế, bản thân tôi dành rất nhiều thời gian với các nhà sáng lập, đôi khi phải mất ít nhất 10 cuộc gặp trước khi tôi đồng ý làm việc với ai đó. Ở phía cố vấn của chúng tôi, chỉ cần chọn sai một đối tác, chi phí cơ hội phải trả là rất đắt. Không những mọi nỗ lực của bạn, mà cả danh tiếng, vốn về tiền lẫn con người đều trở thành lãng phí.

Về phần các dự án châu Á hay phương Tây, họ rất khác biệt, tuỳ thuộc vào nền tảng và kinh nghiệm của người sáng lập.

Ví dụ chúng tôi đầu tư vào layer 1 của một nhà sáng lập Trung Quốc. Anh ấy rất thực tế trong việc tuyển dụng, làm việc với đối tác và phát triển các tính năng của sản phẩm. Có lẽ ban đầu nền tảng sẽ thiên về bảo mật hơn là phi tập trung, có lẽ nhà sáng lập sẽ phải cho đi khá nhiều thu nhập để có thể mở rộng quy mô.

Trong khi đó, các nhà xây dựng phương Tây có lẽ chú trọng tính phi tập trung nhiều hơn và liệu công nghệ này có hoạt động không.

Nhưng như tôi đã nói, điều quan trọng nhất đối với chúng tôi là chọn được nhà sáng lập phù hợp. Không quan trọng họ là người châu Á hay phương Tây, chỉ cần họ hiểu ai là người dùng của mình và sở hữu chuyên môn, kiến thức văn hoá bản địa để thúc đẩy việc áp dụng sản phẩm.

Nếu nhà sáng lập đến từ châu Á và sản phẩm của anh ta phục vụ người dùng châu Á, người này sẽ ở vị thế giải quyết vấn đề tốt hơn một doanh nhân phương Tây đến châu Á và cố gắng xây dựng sản phẩm phục vụ người dùng ở đây.

- Bà nghĩ rào cản nào có thể khiến các nhà sáng lập châu Á khó nhận được đầu tư từ quỹ lớn?

Melody He: Tôi làm việc với rất nhiều nhà sáng lập châu Á, đặc biệt những người không có trải nghiệm du học phương Tây, và tôi thấy vực thẳm khó vượt qua nhất với họ nằm ở hoạt động truyền thông. Làm thế nào để vạch rõ tầm nhìn của bạn? Làm thế nào để bạn tiếp cận được các quỹ lớn ở Mỹ hay châu Âu?

Nếu bạn là nhà sáng lập không quá mang tính quốc tế, bạn phải trở nên sáng tạo để có thể vượt qua vấn đề truyền thông này. Bạn phải chứng minh mình có khả năng xây dựng cộng đồng trên quy mô toàn cầu. Điều này tất nhiên khó, bởi vì rào cản văn hoá, bởi vì bạn đang ở đây.

Gợi ý của tôi là bạn nên thuyết phục những người xung quanh mình trước: 3-4 quỹ đầu tư tiếng tăm nhất nơi bạn sống. Đây là những người có thể khuếch đại khả năng của bạn với các quỹ đầu tư lớn ở phương Tây. Trong crypto, những kết nối giữa các quỹ xuyên biên giới như thế này rất thường. Bạn dễ tiếp cận những quỹ ở địa phương hơn trực tiếp đến gặp quỹ lớn ở phương Tây.

Những nhà sáng lập châu Á nên thuyết phục những người xung quanh mình trước: 3-4 quỹ đầu tư tiếng tăm nhất nơi bạn sống. Đây là những người có thể khuếch đại khả năng của bạn với các quỹ đầu tư lớn ở phương Tây

- Bà đã làm việc với nhiều dự án, vậy bà có thể cho biết đâu là lý do phổ biến khiến các dự án thất bại?

Melody He: Có nhiều lý do nhưng phổ biến nhất là việc đầu tư rất nhiều tiền vào thứ bạn nghĩ sẽ trở nên phổ biến rộng rãi, nhưng thực tế lại không. Việc một sản phẩm được đón nhận ban đầu có thể đến từ những cơn phấn khích hoặc từ việc trợ cấp chi phí, chứ không phải nó bền vững.

Gần đây tôi trò chuyện với một thành viên trong nhóm về một sản phẩm có vẻ rất tuyệt vời với cơ sở người dùng lớn. Tôi hỏi dự án tính phí như thế nào thì anh ấy bảo: sản phẩm miễn phí. Vậy là người dùng và sự phù hợp của sản phẩm với thị trường đến từ việc nó miễn phí. Tôi tin nếu dự án bắt đầu thu phí, mọi người sẽ rời đi, bởi vì dự án về cơ bản không có thực chất.

Do đó, tôi nghĩ trong tư cách nhà sáng lập, bạn nên lùi lại một bước và suy nghĩ, liệu thực sự có mô hình kinh doanh phía sau sản phẩm bạn đang cung cấp không.

- Gần đây thị trường bàn tán nhiều về hiện tượng các dự án có định giá pha loãng hoàn toàn lớn, trong khi nguồn cung lưu thông ban đầu lại ít (high FDV, low float). Bà nghĩ đâu là lý do cho việc này?

Melody He: Không dễ đưa ra lý do thẳng thừng cho vấn đề này. Kiểu như mọi chuyện như vậy vì bản chất nó là như vậy.

Hầu hết dự án khi ra mắt token đều chưa thực sự có sản phẩm ăn khớp với mức định giá họ nhận được. Ví dụ có những dự án được định giá 20 triệu USD nhưng không hề tạo ra doanh thu. Vậy tại sao mạng lại có giá trị như vậy?

Đó là bởi vì các sàn giao dịch không thích cung lưu thông ban đầu lớn. Mọi người tin rằng token có thanh khoản càng lớn, dự án càng cần nhiều thanh khoản để hỗ trợ mức định giá của mình.

Nếu bạn có số token trị giá 20 triệu USD lưu thông ngoài kia, bạn có thể cần hàng triệu USD để hỗ trợ tính thanh khoản đó, bất kể lúc giá lên hay xuống. Mà phần lớn dự án không có vốn để hỗ trợ thanh khoản, đặc biệt những dự án mới ra mắt.

Do đó, sàn giao dịch và nhà tạo lập thị trường đề xuất dùng cách này để kiểm soát cung lưu thông ban đầu, giúp dự án có bước chuyển đổi vào trạng thái thanh khoản cao dễ dàng hơn.

Như vậy, không phải dự án tự nghĩ ra hình thức thiết kế tokenomics với high FDV, low float mà là thị trường đẩy họ đến chỗ đấy. Chúng ta không thể đổ hết mọi lỗi lầm lên dự án.

Có nhiều dự án không muốn khoá token, họ muốn có lưu thông tự do. Tôi trò chuyện với Anatoly và Raj, hai đồng sáng lập của Solana, và họ mong muốn mở khoá token 100%. Họ nói: “Chúng tôi muốn mọi người nắm giữ token vì họ tin vào dự án, không phải vì chúng tôi khoá token lại”.

Tôi nghĩ hiện thị trường đang xuất hiện một động lực khiến các nhà sáng lập thận trọng hơn về định giá ban đầu của dự án. Và đây là dấu hiệu tốt.

Mọi thứ giống như con lắc dao động. Chúng ta đi từ trạng thái mở khóa token 100% vào thời kỳ ICO đến trạng thái mọi người buộc dự án duy trì cung lưu thông ban đầu rất nhỏ. Và bây giờ chúng ta bắt đầu dao động theo chiều ngược lại. Hy vọng với việc tiếp tục cố gắng, chúng ta sẽ tìm ra điểm cân bằng.

- Theo bà, đâu là những yếu tố cơ bản thúc đẩy sự phát triển trong chu kỳ này?

Melody He: Tôi thấy chu kỳ trước khá thú vị với nhiều ý tưởng mới như NFT, metaverse, gaming. Chu kỳ lần này nói thật là nhàm chán hơn nhiều, hầu hết dự án chủ yếu tập trung vào cơ sở hạ tầng và khả năng mở rộng. Chúng ta thấy một chút khởi sắc ở mảng SocialFi, chẳng hạn với Farcaster, nhưng nó vẫn chưa thật sự ấn tượng.

Thứ duy nhất tôi thấy hơi mới mẻ là mọi người xây dựng cơ sở hạ tầng phi tập trung cho marketplace về dữ liệu. Nhưng chu kỳ trước mọi người hào hứng hơn nhiều với các dự án NFT sáng tạo và sôi động. Chúng ta vẫn chưa thấy lại không khí đó trong mùa này.

Tôi cho rằng lý do đến từ việc mùa trước cũng có rất nhiều dự án tệ được tài trợ. Vô số doanh nhân không có năng lực đã đến và huy động một núi tiền, sau đó chẳng làm gì. Điều này khiến mọi người bớt hăng hái đầu tư, vì họ chưa thấy ví dụ thành công nào cả.

Bạn có thể kể một câu chuyện hay và nhận tiền tài trợ. Nhưng nếu trong 2-3 năm, bạn không xây dựng được thứ gì với số tiền mình huy động, thì có lẽ chẳng có gì ở đó.

Cho nên tôi nghĩ chúng ta vẫn đang chờ những nhà sáng lập xuất sắc nhất bước ra và trở thành người hùng, mang trở lại tinh thần sôi động như của NFT mùa trước.

Có thể thấy Pudgy Penguins đang quay trở lại, cùng với đó là Bored Apes, Azuki. Game là một mảng lớn khác với cái tên đột phá nhất chu kỳ vừa rồi là Axie Infinity. Nếu họ có thể vượt qua vực thẳm và trở thành thương hiệu thu hút người dùng hàng ngày thì nhiều vốn hơn sẽ chảy vào crypto.

- Theo bà, đâu là động lực để thúc đẩy việc ứng dụng rộng rãi crypto trong tương lai?

Melody He: Tôi nghĩ chúng ta đạt được nhiều tiến bộ kể từ chu kỳ trước và đang đi đúng hướng. Việc Bitcoin ETF được chấp nhận như tài sản cấp tổ chức nghĩa là chúng ta sẽ thấy nhiều IPO ở các công ty crypto hơn. Và đây là một lối ra cho doanh nghiệp.

Các công ty Phố Wall không chỉ muốn đầu tư token mà còn muốn đầu tư vào các doanh nghiệp hợp pháp sinh lợi nhuận được niêm yết trên thị trường đại chúng. Hiện chúng ta chỉ mới có Coinbase, chúng ta cần thêm những công ty khác để mang dòng vốn vào thị trường và xây dựng sản phẩm xung quanh crypto. Đó là về mặt ứng dụng tài chính.

Về phía người tiêu dùng, hoạt động thanh toán do crypto hậu thuẫn đang chứng tỏ khả năng mạnh mẽ. Ngoài ra, trong mảng game, các game thủ nhận thấy giá trị bền vững mà các mặt hàng kỹ thuật số và đồ sưu tầm mang lại cho họ. Đây là cách hay để tăng nhận thức của mọi người về crypto.

Còn phải kể đến mảng mạng xã hội với danh tính phi tập trung nơi bạn có thể sở hữu dữ liệu của mình, tự do chuyển đổi nền tảng trong khi vẫn giữ được các kết nối. Một khi chúng ta có được vài trường hợp thành công, giới chính thống sẽ để ý và sẽ có nhiều nhà phát triển đến xây dựng dựa trên dữ liệu và cơ sở người dùng này.

TON xây dựng trên Telegram là ví dụ tuyệt vời cho việc một công ty web2 ra mắt token. Quá trình này có nhiều thăng trầm, trong quá khứ Telegram bị nhận trát hầu tòa và bị cấm ra mắt token TON, họ phải hoàn tiền lại cho nhà đầu tư. Đây là một nỗi xấu hổ lớn.

Lúc đó, thật sự không có lối thoát cho Telegram. Người sáng lập công ty là doanh nhân gốc Nga đang sống ở Dubai, và với thế độc quyền của SEC trong việc điều chỉnh luật, khó có khả năng họ cho phép Telegram ra mắt IPO. Nhưng Telegram vẫn tiếp tục cố gắng và giờ đây chúng ta có TON. Hiện các ứng dụng của nó, bao gồm việc ra mắt memecoin, đang thu hút đông đảo người dùng.

Có thể việc ứng dụng rộng rãi crypto sẽ đến từ việc các công ty web2 lớn tìm được đường thâm nhập web3. Từ đó, họ có thể ra mắt token, tận dụng cơ sở người dùng sẵn có để xây dựng sản phẩm và dịch vụ mới trong crypto.

- Như bà vừa đề cập, việc ra mắt memecoin trên blockchain TON của Telegram là một cách thu hút người dùng. Tuy nhiên, đây có phải cách thức bền vững hay chỉ thuần mang tính đầu cơ?

Melody He: Memecoin mang tính đầu cơ lớn nhưng nó cũng là nét văn hoá độc đáo của web3. Tôi nghĩ mọi người thích bàn tán về memecoin và chúng mang mọi người lại với nhau. Nó giống như một kiểu marketing truyền miệng, một công cụ để thu hút chú ý và người dùng.

Nhiều người sẽ đặt câu hỏi, vậy sau đó là gì? Tôi nghĩ memecoin có thể trở thành chiếc phễu cho các dự án khác, hoặc số tiền memecoin huy động được sẽ dùng để xây dựng sản phẩm mới. Đây là điều tất cả chúng ta hy vọng đúng không? Rằng memecoin không chỉ xuất hiện, rồi người ta giao dịch và rời đi, mà những người kiếm tiền từ việc ra mắt memecoin sẽ xây dựng thứ gì đó.

Một số thành viên ở Spartan (không có tôi trong đó) cũng giao dịch memecoin và tìm hiểu về người sáng lập đằng sau. Họ thích tầm nhìn của những người sáng lập này và tiếp tục ủng hộ dự án.

Nếu một trong mười người sáng lập dự án memecoin vẫn tiếp tục xây dựng thì đó là người sáng lập giỏi. Ít nhất họ cũng được tài trợ tiền và đã giải quyết một nửa vấn đề, đó là khiến dự án trở nên hấp dẫn và thu hút người dùng. Vậy tại sao những người sáng lập này không được trao vốn và cơ hội để cố gắng xây dựng cái gì đó khác?

Nếu bạn là nhà sáng lập, memecoin có thể là công cụ đắc lực nếu bạn biết cách sử dụng. Còn nếu là nhà đầu tư, bạn phải nhận thức rằng 99%  dự án memecoin đều không tốt.

- Bà có lời khuyên cụ thể gì cho các nhà đầu tư cá nhân không?

Melody He: Điều số một đó là trong crypto, nếu bạn thấy thứ gì đó quá tốt để có thể là sự thật, thì đúng là nó quá tốt để có thể là sự thật. Ví dụ bạn thấy một dự án rất phổ biến, đáp ứng tất cả mọi tiêu chí, thì có lẽ đây không phải dự án dành cho bạn. Đừng tin. Không có bữa trưa nào là miễn phí cả.

Thứ hai, tôi đề xuất bạn chọn một mảng mình quan tâm nhất để nghiên cứu sâu, có thể là game, NFT, DeFi. Bạn không thể nào đầu tư mười lĩnh vực khác nhau trong crypto, bản thân tôi cũng khó lòng theo sát mọi diễn tiến mới trong không gian này.

Nếu bạn có thể đến dự hội thảo, gặp và trò chuyện trực tiếp với người sáng lập dự án, tôi nghĩ đây là cách tốt nhất để phát hiện xem đây có phải dự án tiềm năng không. Đừng chỉ nghe bàn tán trên Twitter.

Một điều nữa tôi nghĩ bạn nên hết sức cẩn thận là vấn đề bảo mật, chẳng hạn phishing qua email, lừa đảo nhận airdrop trên Twitter. Điều tàn khốc nhất trong crypto chính là việc bạn bị mất tiền.