DeFi Summer 2021 là mùa lợi nhuận, DeFi Summer 2.0 là mùa trưởng thành

Giữa nhịp sôi động của thị trường blockchain, nơi hàng trăm dự án mới xuất hiện mỗi ngày rồi nhanh chóng biến mất, Ran Yi chọn cho mình một hướng đi bền bỉ hơn: xây dựng Orderly – lớp thanh khoản phi tập trung cho perpetuals. Chỉ sau chưa đầy ba năm, Orderly đã vượt qua nhiều đối thủ để trở thành top 3 giao thức perpetual toàn cầu.

Con số ấn tượng ấy không phải là đích đến, mà chỉ là điểm khởi đầu cho tầm nhìn lớn hơn: một omni-chain liquidity layer, nơi bất kỳ tài sản nào từ Ethereum, Solana đến Bitcoin đều có thể trở thành thế chấp cho giao dịch on-chain.

Trong cuộc trò chuyện cùng The Spotlight, Ran Yi chia sẻ về hành trình của Orderly, bức tranh thị trường 2025, và vì sao anh tin rằng “DeFi Summer 2.0” đang ở rất gần.

Khởi đầu từ một nghịch lý và bước nhảy của Orderly

Ba năm trước, khi nhiều dự án DeFi còn loay hoay tìm chỗ đứng, anh và đội ngũ đã chọn xây dựng Orderly. Điều gì đã giúp anh bắt đầu xây dựng sản phẩm trong thị trường Web3?

Ran Yi: Tôi là Ran Yi, đồng sáng lập Orderly. Chúng tôi bắt đầu hành trình này cách đây gần ba năm, khi nhận ra rằng người dùng crypto yêu thích giao dịch perpetuals nhưng vẫn phụ thuộc quá nhiều vào sàn tập trung. Với chúng tôi, đó là một nghịch lý:

Hôm nay, Orderly đã phát triển vượt xa khởi đầu. Chúng tôi đang vận hành hơn 120 thị trường perpetual, có 58 builder xây dựng sản phẩm trên hạ tầng, và triển khai trên 16 blockchain cùng chia sẻ một sổ lệnh chung. Con số biết nói: chỉ trong 24 giờ gần nhất, khối lượng giao dịch đạt khoảng 600 triệu USD; tổng khối lượng tích lũy đã vượt 100 tỷ USD.

Những con số này giúp Orderly vươn lên vị trí top 3 giao thức perpetual lớn nhất thế giới. Nhưng với tôi, đây không phải đích đến, mà chỉ mới là khởi đầu cho hành trình đưa toàn bộ tài chính lên on-chain.

Những dấu hiệu báo trước mùa hè mới của DeFi

Nửa cuối năm 2025 có vẻ nhiều dấu hiệu tích cực: thị trường phục hồi mạnh, dòng tiền phi tập trung tăng, đòn bẩy on-chain vọt lên, và cả altcoins đang tái nổi. Anh có thể tổng kết bức tranh chung và chia sẻ xem narrative lớn tiếp theo sẽ là gì?

Ran Yi: Tôi vẫn nhớ cảm giác khi Ethereum vượt mốc 4,000 USD trong quý 2, đó giống như một lời khẳng định rằng chu kỳ bốn năm vẫn còn nguyên sức mạnh. Bitcoin bứt phá trên 100,000 USD, chiếm hơn 62% thị phần, nhưng điều quan trọng hơn là cảm giác “niềm tin đang quay trở lại”. Chúng ta đã đi qua những tháng đầu năm đầy khó khăn, và giờ đây thị trường như thể vừa được bơm thêm oxy.

Nhưng nếu nhìn sâu hơn dưới bề mặt, câu chuyện thú vị nhất lại nằm ở sự dịch chuyển hành vi. Spot trading trên các sàn tập trung giảm mạnh, trong khi DEX bùng nổ: spot tăng hơn 25%, perpetual đạt gần 900 tỷ USD khối lượng chỉ trong một quý.

Người dùng rõ ràng đang rời khỏi CEX để tìm đến những trải nghiệm minh bạch, tự quản, và phi tập trung. Và không chỉ giao dịch, mà cả on-chain lending cũng lập kỷ lục mới với hơn 26 tỷ USD khoản vay thế chấp crypto. Futures open interest tăng lên 132 tỷ USD, cho thấy nhu cầu đòn bẩy và phòng hộ chưa bao giờ lớn đến thế.

Với tôi, tất cả những mảnh ghép này đang dần hội tụ thành một bức tranh lớn: DeFi đang trở thành trục chính của tài chính on-chain.

Thậm chí, tôi tin rằng lần này, DeFi không chỉ là câu chuyện của crypto nữa, mà sẽ trở thành mảnh ghép thật sự nối liền với tài chính truyền thống. Khi bạn có thể giao dịch trái phiếu token hóa, dùng ETH hay SOL làm thế chấp, và tận dụng vaults quản lý thanh khoản một cách chuyên nghiệp, thì DeFi không còn là “thí nghiệm”, nó đã trở thành hệ thống tài chính mới. Và đó là lý do tôi tin nửa cuối 2025 sẽ mở ra một mùa hè rất đáng nhớ cho toàn bộ ngành.

Bước vào bên trong Orderly: “xa lộ thanh khoản” cho tài chính on-chain

Anh có thể chia sẻ sâu hơn về kiến trúc và kế hoạch phát triển của Orderly? Và tại sao lại chọn xây dựng “hạ tầng thanh khoản” thay vì một ứng dụng cụ thể?

Ran Yi: Khi chúng tôi bắt tay vào Orderly, hình ảnh trong đầu rất rõ ràng: nếu tài chính thực sự chuyển dịch lên blockchain, sẽ cần một “đường cao tốc” cho thanh khoản. Mọi người có thể lái xe khác nhau như spot, lending, derivatives, nhưng họ cần chung một hạ tầng, một trục giao thông để tất cả hoạt động trơn tru. Và đó chính là lý do chúng tôi chọn làm lớp thanh khoản omnichain.

Hãy hình dung: bạn nạp ETH, SOL hay thậm chí Bitcoin, và ngay lập tức chúng trở thành tài sản thế chấp để giao dịch perpetual. Không cần vòng vo qua bridging, không lo thanh khoản bị phân mảnh. Tất cả kết nối trong một sổ lệnh thống nhất đa chuỗi. Điều này nghe đơn giản, nhưng để làm được, chúng tôi phải cân bằng hai thứ tưởng chừng đối lập: hiệu năng CEX và tính minh bạch on-chain.

Nhưng Orderly không chỉ dành cho trader. Chúng tôi muốn trở thành “nền đất” cho builder. Thay vì mất hàng tháng gọi vốn, bootstrapping thanh khoản, họ có thể dùng SDK plug-and-play của chúng tôi để dựng một DEX chỉ trong vài phút, tận dụng ngay thanh khoản đã sẵn sàng. Tôi thường gọi nó là DEX-in-a-box. Giống như Shopify cho thương mại điện tử, Orderly muốn trở thành Shopify của DeFi trading.

Vì sao chúng tôi chọn perpetuals? Bởi đó là mảnh ghép bị bỏ ngỏ. Spot đã có Uniswap, lending có Aave, nhưng perp, sản phẩm yêu thích của trader chuyên nghiệp thì chưa có hạ tầng nào thật sự đủ mạnh.

Chúng tôi nhìn thấy khoảng trống ấy và tin rằng nếu làm đúng, Orderly sẽ không chỉ phục vụ cộng đồng crypto, mà còn là điểm tựa cho các tổ chức tài chính khi họ tiến vào DeFi. Một ngày nào đó, các ngân hàng có thể giao dịch perp, hedging rủi ro, tất cả đều diễn ra trên hạ tầng như Orderly và người dùng cuối thậm chí không nhận ra mình đang ở trong DeFi.

Nói một cách ngắn gọn: chúng tôi không chọn con đường dễ nhất, cũng không chọn hào nhoáng nhất. Chúng tôi chọn con đường khó hơn, trở thành hạ tầng thanh khoản mà ai cũng cần nhưng ít ai dám xây. Và chính sự bền bỉ này, tôi tin, sẽ biến Orderly thành mảnh ghép không thể thiếu trong hệ sinh thái tài chính on-chain.

Đứng giữa tốc độ của CEX và minh bạch của DeFi

Xây dựng một hạ tầng thanh khoản omnichain nghe đầy tham vọng. Vậy thách thức lớn nhất mà anh và đội ngũ phải đối mặt là gì?

Ran Yi: Có những ngày tôi cảm thấy như đang đi trên dây, vừa phải giữ thăng bằng, vừa phải tiến về phía trước. Thách thức đầu tiên luôn là bài toán muôn thuở: làm sao kết hợp được tốc độ và trải nghiệm mượt mà của CEX với sự minh bạch và an toàn của DeFi. Người dùng không quan tâm bạn phi tập trung đến đâu, nếu trải nghiệm của họ chậm chạp hoặc rắc rối, họ sẽ quay lại CEX. Đó là một rào cản rất thực tế mà chúng tôi phải vượt qua mỗi ngày.

Thách thức thứ hai là thu hút và giữ chân người dùng. Để ai đó rời bỏ thói quen trên Binance hay Bybit, sản phẩm on-chain không chỉ phải “tương đương”, mà còn phải vượt trội ở một vài điểm: minh bạch hơn, an toàn hơn, hay chi phí thấp hơn.

Và để làm được, chúng tôi không thể một mình. Chúng tôi cần cả một hệ sinh thái builder cùng xây dựng trên Orderly. Nếu họ tạo ra trải nghiệm tốt cho người dùng, thì hệ sinh thái mới thật sự cất cánh.

Thách thức thứ ba là giáo dục thị trường. Vẫn còn rất nhiều người nghĩ DeFi là thứ gì đó xa vời, phức tạp, hay chỉ dành cho dân “degen”. Chúng tôi phải cho họ thấy rằng giao dịch on-chain có thể đơn giản, quen thuộc và an toàn hơn họ tưởng. Đây không chỉ là chuyện công nghệ, mà còn là thay đổi tư duy.

Và cuối cùng, điều ít người thấy nhưng lại quan trọng bậc nhất: sự ổn định hạ tầng. Một lỗi nhỏ trong smart contract có thể cuốn trôi niềm tin tích lũy trong nhiều năm. Mỗi ngày, đội ngũ chúng tôi phải đảm bảo hệ thống vận hành như một “cỗ máy không được phép dừng lại” một cách hiệu quả, đáng tin cậy, và sẵn sàng cho khối lượng giao dịch hàng tỷ USD.

Làm sản phẩm trong DeFi: triết lý không bắt đầu từ công nghệ

Trong vai trò founder, anh phải đối diện với nhiều áp lực và lựa chọn khó khăn. Vậy triết lý cốt lõi nào dẫn dắt anh khi xây dựng Orderly?

Ran Yi: Đối với tôi, mọi thứ bắt đầu từ một câu hỏi rất đơn giản: người dùng thực sự cần gì? Khi thị trường sôi động, có rất nhiều ý tưởng hấp dẫn xuất hiện. Nhưng nếu sản phẩm không giải quyết một nhu cầu thật, tất cả chỉ là “bong bóng đẹp”.

Tôi còn nhớ giai đoạn đầu, khi chúng tôi trình bày ý tưởng về một omnichain liquidity layer, nhiều người hỏi: “Liệu có ai thật sự cần không? CEX vẫn đang hoạt động quá tốt kia mà.”

Nhưng chúng tôi nhìn thấy một sự thật đơn giản: trader thích CEX không phải vì họ tin tưởng tuyệt đối, mà vì họ quen với trải nghiệm nhanh, mượt, và thanh khoản sâu. Nếu chúng tôi có thể mang điều đó lên on-chain, đồng thời giữ sự minh bạch và quyền tự quản, thì người dùng sẽ tự tìm đến.

Chính vì vậy, triết lý sản phẩm của chúng tôi luôn là: “Xây dựng dựa trên trải nghiệm người dùng, không dựa trên giả định của chính mình.”

Mỗi khi đưa ra tính năng mới từ gasless trading, multi-collateral, cho đến DEX-in-a-box, chúng tôi đều tự hỏi: “Liệu điều này giúp người dùng tiết kiệm thời gian? Liệu nó khiến trải nghiệm của họ mượt mà hơn? Liệu nó mang lại giá trị rõ rệt so với những gì họ đang dùng?” Nếu câu trả lời không chắc chắn, chúng tôi sẽ chưa làm.

Giữ tay lái vững vàng giữa biển động của thị trường

Là một founder, mỗi ngày anh đều phải đưa ra rất nhiều quyết định quan trọng. Vậy anh làm thế nào để biết mình đang đi đúng hướng?

Ran Yi: Thực ra, tôi không bao giờ biết chắc một quyết định là đúng cho đến khi nó được thử nghiệm ngoài đời thực. Trong startup, đặc biệt là ở DeFi, sự chắc chắn là điều xa xỉ. Chúng tôi chỉ có thể dựa trên dữ liệu, trực giác, và những gì học được từ thị trường để chọn phương án khả thi nhất ở thời điểm đó.

Tôi may mắn khi có một đội ngũ giỏi. Nhiều quyết định không phải do tôi tự đưa ra, mà đến từ chính các thành viên trong nhóm, những người gần gũi nhất với sản phẩm và người dùng. Ngoài ra, chúng tôi còn có một mạng lưới nhà đầu tư và đối tác giàu kinh nghiệm. Họ không chỉ cấp vốn, mà còn là những người bạn đồng hành, đưa ra lời khuyên, giúp chúng tôi nhìn thấy các góc mà đôi khi đội ngũ nội bộ bỏ sót.

Nhưng đến cuối cùng, luôn phải có ai đó dám đặt dấu chấm hết cho sự do dự. Và nếu thất bại, điều chắc chắn xảy ra trên hành trình này thì nguyên tắc duy nhất là thử nhanh, học nhanh, điều chỉnh nhanh. Tôi thường nhắc mọi người rằng: thất bại không nguy hiểm bằng việc đứng yên.

Tôi đồng cảm với câu nói của Elon Musk: “Chúng ta không biết mình đúng hay sai cho đến khi thử.” Và tôi cũng học từ Ray Dalio rằng, trước một quyết định quan trọng, luôn phải đặt câu hỏi phản biện, nhìn từ nhiều chiều khác nhau. Kết hợp hai điều đó, chúng tôi vừa có sự táo bạo để hành động, vừa có sự khiêm tốn để điều chỉnh khi cần.