GameFi loại bỏ bot là quá khứ. Kiến tạo thế giới cho bot là tương lai.

Một buổi chiều tại TP.HCM, trong không khí sôi động của Conviction - sự kiện blockchain/web3/crypto quy mô lớn tại Việt Nam, Renz xuất hiện với phong thái điềm tĩnh nhưng đầy quyết đoán. Anh là. CEO & đồng sáng lập Sovrun, từng được biết đến nhiều hơn dưới tên gọi BreederDAO - “nhà máy” sản xuất tài sản số trong kỷ nguyên Axie Infinity bùng nổ.

Giờ đây, khi GameFi không còn làn sóng rầm rộ như trước, Renz Chong cùng đội ngũ lựa chọn tái định vị: từ BreederDAO trở thành Sovrun, đặt cược vào trò chơi thể thao ảo kết hợp AI agents và prediction markets.

Giữa Việt Nam - một trong những cộng đồng crypto năng động nhất châu Á - cuộc trò chuyện cùng Renz mang đến góc nhìn khác biệt về GameFi, vai trò của bots, và một tương lai nơi người chơi và AI cạnh tranh trên cùng sân đấu.

Hành trình từ BreederDAO đến Sovrun

Nhìn lại hành trình, từ thời Axie Infinity đến hiện tại, điều gì đã dẫn anh và đội ngũ từ BreederDAO đến Sovrun?

Renz Chong: Tôi còn nhớ rất rõ những ngày đầu tiên. Khi đó, BreederDAO được nhiều người gọi là một “nhà máy” NFT. Chúng tôi sản xuất hàng loạt tài sản số từ Axies đến những chú ngựa ảo Pegas để phục vụ nhu cầu đang bùng nổ của cộng đồng GameFi. Đó là một thời kỳ sôi động, mọi người đều tin rằng play-to-earn sẽ là tương lai.

Nhưng thị trường không đứng yên mãi. Sau ba năm, cơn sốt lắng xuống. GameFi không còn rực rỡ như trước, nhiều dự án dần biến mất. Với chúng tôi, đó là một bước ngoặt. Nếu chỉ bám vào play-to-earn, chắc chắn sẽ đi vào ngõ cụt.

Đó là lúc ý tưởng Sovrun được hình thành. Thay vì cố níu kéo một mô hình cũ, chúng tôi chọn cách tái định vị. Sovrun ra đời với một tầm nhìn mới: từ play-to-earn sang risk-to-earn, và xa hơn là tạo ra những trò chơi thể thao ảo vận hành bởi AI agents. Ở đó, mỗi trận đấu không chỉ là game, mà còn là sự kết hợp giữa giải trí, kinh tế và công nghệ trí tuệ nhân tạo.

Và trong hành trình đó, cộng đồng Việt Nam đã luôn ở rất gần chúng tôi. Từ những ngày BreederDAO còn sơ khai, Việt Nam đã là nơi tập hợp những builder, người chơi, và nguồn lực quan trọng. Chính sự gắn bó này khiến chúng tôi tin rằng Việt Nam sẽ tiếp tục là điểm tựa quan trọng cho Sovrun trong chặng đường phía trước.

Khi GameFi tan vỡ và bài học để bắt đầu lại

Dựa trên những vấn đề mà GameFi đã để lại, tác động cả đến thị trường lẫn BreederDAO, anh và đội ngũ đã rút ra những bài học nào để xây dựng lại Sovrun?

Renz Chong: GameFi không chết, nó chỉ vừa đi qua một chu kỳ boom-bust điển hình. Tôi nhớ lại năm 2021, khi Axie Infinity trở thành biểu tượng: hơn 2.8 triệu người dùng hoạt động hàng ngày, khối lượng giao dịch NFT vượt 3.5 tỷ đô la, và hàng loạt guild mọc lên để nuôi sống cả cộng đồng. Nhưng sự tăng trưởng ấy đứng trên một nền tảng rất mong manh.

Chỉ sau một năm, token SLP mất hơn 95% giá trị, người chơi rời bỏ hàng loạt, và cú sốc Ronin Bridge hack ~600 triệu đô la gần như thổi bay niềm tin. Ngay cả những hiện tượng mới như STEPN cũng không thoát, khi token rơi hơn 99%, số người dùng hoạt động giảm trên 90%.

Nguyên nhân cốt lõi rất rõ ràng. Một là tokenomics thiếu bền vững: nền kinh tế được xây dựng trên phần thưởng vô hạn thì sớm muộn cũng lạm phát. Hai là trải nghiệm chơi bị che mờ bởi lợi nhuận: phần lớn người tham gia chỉ để kiếm tiền, khi lợi nhuận biến mất, động lực biến mất. Ba là rủi ro hạ tầng và an ninh: một lỗ hổng có thể xóa sạch niềm tin, như vụ Ronin cho thấy.

Điều đó dẫn tôi đến một bài học: không thể xây dựng một nền kinh tế game chỉ xoay quanh phần thưởng tài chính. Để tồn tại, game phải đứng trên ba chân kiềng: gameplay thực sự hấp dẫn, công nghệ minh bạch có thể kiểm chứng, và cộng đồng đồng sở hữu sản phẩm. Đây là lý do Sovrun chọn đi con đường risk-to-earn. Trong mô hình này, người chơi chủ động chấp nhận rủi ro; kết quả không chỉ đến từ may mắn, mà từ chiến lược, kỹ năng và dữ liệu on-chain minh bạch.

Thực tế, dữ liệu cho thấy nhu cầu vẫn còn đó. Năm 2024, theo DappRadar, 4.2 triệu ví hoạt động hàng ngày tham gia blockchain gaming - con số kỷ lục. Điều đó có nghĩa là người dùng không biến mất, họ chỉ đang tìm kiếm một trải nghiệm khác: free-to-play, skill-based, tích hợp AI/agents, và gameplay công bằng có thể kiểm chứng, thay vì một mùa vụ Play-to-Earn.

BreederDAO, nơi chúng tôi khởi đầu, cũng không thoát khỏi vòng xoáy đó. Khi nhu cầu NFT tụt dốc, mô hình “nhà máy sản xuất tài sản số” không còn giá trị như trước. Đó là cú đánh thức mạnh mẽ: nếu chỉ chạy theo xu hướng, bạn sẽ chết cùng xu hướng.

Chúng tôi ngồi lại và tự hỏi: “Nếu được làm lại từ đầu, mình sẽ xây dựng thế nào để tránh vết xe đổ?” Và từ câu hỏi ấy, Sovrun ra đời.

Lần này, chúng tôi bắt đầu bằng AI Agents - những nhân vật không còn vô tri mà có khả năng suy nghĩ, phản ứng và tiến hóa theo đối thủ. Tiếp đến, chúng tôi chọn Virtual Sports Games như MMA để đưa các agent ấy vào một “đấu trường” thật sự, nơi mỗi trận đấu có thể được kiểm chứng tính công bằng ngay trên blockchain.

Và để cộng đồng không chỉ đứng ngoài quan sát, chúng tôi tích hợp Prediction Market, nơi mọi người có thể đặt niềm tin, cổ vũ, và gắn kết với agent yêu thích.

Ba trụ cột này chỉ là khởi đầu. Xa hơn, chúng tôi muốn Sovrun trở thành nền móng cho Autonomous Worlds - những thế giới ảo mà cộng đồng có thể đồng kiến tạo, thay đổi luật chơi, xây dựng nền kinh tế, và biến trò chơi thành một không gian sống bền vững, vượt ra ngoài khái niệm “end of service” vốn ám ảnh ngành game truyền thống.

Đi tìm những người chơi thật sự trong thế giới ảo

Sau giai đoạn GameFi bùng nổ rồi thoái trào, bài toán khó nhất của một dự án mới là tìm đúng người chơi thật sự. Sovrun xác định cộng đồng và thị trường trọng điểm của mình như thế nào?

Renz Chong: Khi bạn khởi đầu một dự án game on-chain, câu hỏi lớn nhất không phải là công nghệ, mà là ai sẽ thực sự chơi và gắn bó với nó. Với Sovrun, câu trả lời đến rất tự nhiên: những người đã “sống” trong Web3.

Hiện tại, phần lớn cộng đồng thử nghiệm của chúng tôi đến từ Philippines, nơi mà crypto không còn xa lạ. Đây là đất nước từng bùng nổ cùng Axie Infinity, nơi cả một thế hệ người chơi bước vào blockchain lần đầu. Chính vì thế, không ngạc nhiên khi Philippines trở thành điểm xuất phát của Sovrun. Nhưng chúng tôi không dừng lại ở đó.

Chúng tôi xác định rõ: Web3 natives mới là đối tượng đầu tiên. Đây là những người hiểu ngay khi bạn nhắc đến Polymarket, prediction markets, hay staking. Họ quen với ví on-chain, với việc sở hữu NFT, và không cần một buổi hướng dẫn dài dòng.

Họ sẵn sàng thử, sẵn sàng mạo hiểm, và sẵn sàng lan tỏa trải nghiệm nếu thấy giá trị thật. Ngược lại, người dùng Web2 phổ thông vẫn phải vượt qua nhiều “cánh cửa”: từ pháp lý, giấy phép, đến onboarding phức tạp. Chúng tôi tin họ sẽ đến, nhưng chưa phải lúc này.

Đọc thêm: Nếu chỉ có 5 phút mỗi sáng, hãy xem ba chỉ số này để nắm bắt thị trường

Khi nhìn vào thị trường toàn cầu, chúng tôi chọn ba vùng đất đặc biệt: Philippines, Mỹ Latinh, và Thái Lan. Lý do rất rõ ràng - chúng tôi bắt đầu với MMA, và đây là ba nơi mà MMA không chỉ là thể thao, mà là một phần của văn hóa.

Ở Manila, boxing và võ thuật là niềm tự hào quốc gia. Ở Rio hay Mexico City, võ sĩ MMA được coi như những ngôi sao. Còn ở Bangkok, Muay Thái không chỉ nằm trong sàn đấu mà còn hiện diện trong đời sống thường nhật. Khi chúng tôi đặt các AI agents lên “đấu trường” Sovrun, chúng tôi muốn mang theo tinh thần của những vùng đất ấy.

Nếu mở rộng ống kính, bức tranh càng rõ ràng hơn. Theo DappRadar, blockchain gaming đã chiếm tới 30-35% hoạt động on-chain trong năm 2024. Những con số này nói lên một điều: nhu cầu kết hợp giữa giải trí và tài chính, giữa thể thao và blockchain, chưa bao giờ lớn như lúc này.

“Chúng tôi không cần phải vội vã kéo cả thế giới vào Sovrun. Chúng tôi bắt đầu từ những cộng đồng hiểu rõ giá trị này nhất - Web3 natives, và những vùng đất nơi MMA ăn sâu vào văn hóa. Từ đó, chúng tôi tin Sovrun sẽ lan rộng, trở thành một đấu trường toàn cầu, nơi con người và AI cùng nhau viết lại khái niệm thể thao ảo.”

Bots: từ kẻ phá hoại thành đồng minh trên đấu trường số

Ở thị trường châu Á, người dùng rất năng động nhưng cũng dễ rời bỏ vì sự xuất hiện của bot. Trong mắt nhiều người, bot đồng nghĩa với gian lận và làm mất cân bằng game. Vậy team nhìn nhận vấn đề này thế nào, và làm sao để vừa đối phó, vừa giữ chân người chơi thật sự?

Renz Chong: Tôi vẫn nhớ những ngày GameFi còn nóng bỏng, mỗi khi nhắc đến bot, cộng đồng lại dậy sóng. Người ta coi chúng như “kẻ ăn bám” - farm token, phá vỡ nền kinh tế trong game, làm người chơi thật mất hứng thú. Nhưng nếu nhìn kỹ hơn, bot chẳng qua chỉ là một công cụ. Chúng phản chiếu đúng bản chất con người: luôn tìm cách tối ưu, luôn tìm đường tắt.

Tôi thường so sánh bot trong game với máy tính bỏ túi thời tôi còn đi học. Ban đầu, nó bị cấm hoàn toàn trong lớp học và thi cử, vì ai cũng sợ nó phá hỏng sự công bằng. Nhưng rồi thời gian trôi qua, máy tính bỏ túi trở thành vật bất ly thân, một công cụ giúp chúng ta tính toán nhanh hơn và học được những thứ phức tạp hơn. Bot, hay chính xác hơn là AI agents, cũng sẽ đi theo hành trình đó.

Web3 có thể đáp ứng nhu cầu đa dạng của game thủ từ sở hữu, tùy biến, tới gameplay.

Với Sovrun, chúng tôi không nghĩ đến việc “trừ khử” bot. Ngược lại, chúng tôi muốn tạo ra một hệ sinh thái nơi bot cũng trở thành người chơi, thậm chí là khách hàng. Hãy tưởng tượng một ngày nào đó, một AI agent tham gia giải MMA ảo, tự động mua vật phẩm, tự huấn luyện chiến thuật để hạ gục đối thủ. Người chơi thật không chỉ đấu với nhau, mà còn có thể thử sức với những “võ sĩ số” - những đối thủ tiến hóa theo thời gian.

Giữ chân cộng đồng trong thế giới mới này cũng là một câu chuyện khác. Người chơi ở lại không phải vì phần thưởng token, mà vì ba lý do:

• Sự công bằng có thể kiểm chứng: mọi cú đấm, mọi pha knock-out trong game đều được xác minh on-chain. Thắng thua là thật, không còn chỗ cho nghi ngờ.
• Cảm giác đồng kiến tạo: khi người chơi có thể tham gia prediction markets hoặc góp tiếng nói trong Autonomous Worlds, họ không chỉ “chơi game” mà còn “xây thế giới”.
• Trải nghiệm bất tận: với AI agents, không có khái niệm “game over”. Bạn luôn có một đối thủ mới, một thử thách mới, dù là nửa đêm ở Manila hay buổi sáng ở Bangkok.

Đó là lý do tôi tin rằng Sovrun có thể làm được điều GameFi trước đây chưa từng làm: biến bot từ kẻ thù thành đồng minh, và biến cộng đồng từ người chơi thành kiến trúc sư của cả một hệ sinh thái.

Giữa rừng dự án, đâu là con đường dài hạn cho nhà đầu tư?

Trong bối cảnh thị trường crypto có quá nhiều dự án mọc lên rồi biến mất, theo anh, đâu là cách để một nhà đầu tư nhận ra đâu là dự án thực sự có thể đi đường dài?

Renz Chong: Tôi nghĩ điều đầu tiên cần nói rõ: đây không phải là lời khuyên tài chính, mà là quan điểm của tôi sau nhiều năm làm việc trong ngành. Và với tôi, chìa khóa nằm ở chỗ: bạn đang tìm kiếm gì từ khoản đầu tư đó?

Nếu bạn là kiểu người có nhiều thời gian, bạn có thể theo dõi chart từng giờ, lướt sóng từng ngày. Bạn hoàn toàn có thể kiếm lời trong ngắn hạn, nhưng đó là một công việc tiêu hao năng lượng khủng khiếp. Hầu hết mọi người đều có công việc riêng, có gia đình, và không thể lúc nào cũng “cắm mắt” vào biểu đồ giá. Đó là lý do phần lớn trader nhỏ lẻ thất bại: họ chọn một lối chơi không phù hợp với mình.

Với số đông, tôi tin cách tiếp cận bền vững hơn là nhìn vào business model. Một dự án có thật sự tạo ra giá trị, có thật sự có người dùng, có doanh thu, hay chỉ là những slide deck đẹp và lời hứa hẹn? Nếu bạn thấy một dự án chỉ xoay quanh token mà không có sản phẩm cụ thể, thì sớm muộn gì nó cũng biến mất. Nhưng nếu một dự án có thể chứng minh được dòng tiền thật, sản phẩm thật, và cộng đồng thật, thì đó là những viên ngọc đáng giữ.

Điều tuyệt vời của blockchain và tokenization là nó mở cửa cho tất cả mọi người. Ngày xưa, để tham gia vào tương lai của một công ty công nghệ, bạn phải chờ đến IPO, phải có mối quan hệ, phải thuộc về một nhóm nhỏ. Nhưng bây giờ, bất kỳ ai cũng có thể góp mặt từ sớm. Hãy tưởng tượng nếu bạn có cơ hội nắm giữ cổ phần của Nvidia hay Tesla ngay từ những ngày đầu - crypto và tokenization đã biến viễn cảnh đó thành có thể.

Tất nhiên, không phải dự án nào cũng sẽ thành công. Giống như thời kỳ DeFi Summer, hàng trăm dự án mọc lên, nhưng chỉ số ít sống sót. Những kẻ trụ lại là những người có thanh khoản đủ sâu, có nền tảng tài chính đủ mạnh để đi qua mùa đông. Nguyên tắc ấy đúng với bất kỳ ngành nào: bạn cần hiểu điều gì là yếu tố thành công cốt lõi, rồi tìm dự án nào sở hữu yếu tố đó. Nếu không thấy, thì tốt nhất là rời đi.

“Không quan trọng bạn ôm bao nhiêu token. Quan trọng là bạn thật sự hiểu sâu dự án nào mình chọn, và tin rằng nó tạo ra giá trị thật. Đó mới là cách duy nhất để tồn tại lâu dài trong thị trường này.”

Với tôi, đầu tư trong crypto không phải là trò chơi “thuộc về số đông”, mà là trò chơi của sự chọn lọc. Và những dự án dám giải quyết vấn đề thật, xây dựng sản phẩm thật, trao quyền sở hữu thật cho cộng đồng, đó mới là những dự án xứng đáng đi đường dài.

Sống sót qua mùa đông crypto: bí quyết chọn lọc và kiên định

Thị trường crypto hiện tại bị chi phối bởi quá nhiều yếu tố: hàng ngàn token mới ra mắt, tin tức biến động từng ngày, và vô số KOL liên tục shill dự án. Vậy theo anh, một nhà đầu tư nên làm gì để vừa tồn tại lâu dài, vừa có lợi nhuận trong thị trường này?

Renz Chong: Nếu phải nói ngắn gọn, tôi sẽ dùng một cụm từ: “pick your poison” - hãy chọn loại rủi ro mà bạn sẵn sàng đối diện.

Thời kỳ DeFi Summer là một minh chứng rõ ràng. Khi đó, mọi người nhảy từ dự án này sang dự án khác, farm reward ở khắp nơi. Nhưng chỉ sau vài tháng, phần lớn dự án biến mất, để lại rất ít cái tên thực sự đủ sức trụ lại. Lý do là vì lúc đó ai cũng lao vào mà không hiểu bản chất: thanh khoản từ đâu, nguồn vốn bền vững hay không, đội ngũ có đủ khả năng duy trì hay chỉ đang “đốt tiền” để thu hút dòng mới.

Nguyên tắc đó vẫn còn nguyên giá trị. Dù là DeFi, GameFi hay bất kỳ mảng nào, chỉ những dự án có nền tảng tài chính đủ mạnh, có cộng đồng thật sự, và có sản phẩm giải quyết vấn đề thật thì mới sống sót qua 3-4 năm.

Điều tiếp theo tôi muốn nhấn mạnh là: đừng để bản thân bị phân tán bởi quá nhiều token. Tôi đã thấy nhiều nhà đầu tư cá nhân ôm đến cả chục dự án, nhưng kết quả là không thể theo dõi sát bất kỳ dự án nào. Họ bị chi phối bởi tin tức, bị cuốn theo shill, và cuối cùng phần lớn những token đó đều “chết”. Trong crypto, chiều sâu quan trọng hơn chiều rộng.

Thay vì sở hữu một danh mục quá loãng, hãy tập trung vào một số ít dự án mà bạn hiểu tường tận: biết đội ngũ là ai, biết sản phẩm đã ra mắt chưa, biết mô hình kinh tế có thực sự bền vững không. Khi bạn thật sự hiểu, bạn sẽ có niềm tin để giữ qua biến động, thay vì hoảng loạn bán tháo khi thị trường đỏ lửa.

Cuối cùng, hãy luôn nhớ rằng crypto không phải chỉ là một cuộc chơi ngắn hạn. Đây là một trong số ít thị trường nơi một dự án có thể bùng nổ từ con số 0 lên hàng tỷ đô trong vài năm, nhưng cũng có thể sụp đổ chỉ sau một đêm. Thứ giúp bạn tồn tại không phải là may mắn, mà là sự kiên nhẫn và khả năng chọn lọc.

Với tôi, thị trường này không dành cho tất cả mọi người. Nhưng với những ai dám đi sâu, hiểu rõ, và kiên định, crypto mở ra một cơ hội chưa từng có: được tham gia vào tương lai công nghệ ngay từ những ngày đầu tiên.